Ətraflı Entri yazmaq istəmirəm, çünki bəzi kitablar var ki, heç nə deməyib qarşıdakının əlinə tutuşdurub "sadəcə oxu" deməlisən. Bu arada nəşr olunduğu ölkənin iç üzünü, oradakı rejimi (çin kültür devrimi və oradakı toplumsal qırılmalar, yoxsulluqlar, kapitalizm, faşizm kimi temalara əsasən) ölkəsində qadağan olunmuş, üstəlik kitabın zhang yimou tərəfindən tərifə tutulmuş filmi çıxandan sonra belə elə anındaca piyasadan silmişdilər. Yenə də bu kitab klassikalar arasında yer almaqdadır.
Kitaba qayıtsaq, sujetə giriş verib məni təsirləndirən hissələrdən danışsam: (spoiler içerir)
Fugui atalarını qürurlandırmaq adına atasının qumarda itirdiyi torpaqları geri almaq üçün qumara başlayıb və əlindəki torpağı itirən biri idi. Atası buna dözməyib öldükdən sonra ailənin başında o qalar. Və o vaxtdan etibarən ailəsi uğruna çabalayan, birlikdə ac qalan, siyasi təzyiqlərə güc gələn, savaşın içindən sağ çıxmağı bacaran, onlara qarşı suçluluq hissi ilə kədərlənən amma daha da çox çalışan bir obraza çevrilir. Amma həyat ondan yana olmur. istər siyasi təzyiqlər istərsə də yoxsulluq hər kəsi həyatından bir-bir alır: (ölənlər)
Yazar adamın ürəyini deşir konkret. Ailə içi rəftar baxış açıma çox gözəl təsir etdi. Hər kəsin gözlərindən hekayəni izləmək olur. Beləcə, ailə şemasını tam qavrayır insan. Oradakı əsas dəyərləri, bağlılığı, xoşbəxt ailə necədir'i.
Elə bir kitab idi ki, bir günə oxumaqla ürəyinizə ziyan olar. 210 səh Kitabı bir neçə gün oxuya bildim, çünki hər keçən səhifə
1. Sevincli
2. Hər şey qaydasında
3. Fəlakət
Sırası ilə getdiyindən insan qəfil nəyəsə uğradıb şaşırdırdı. 1 abzas, 1 səhifə oxuyub gözlərimi ürək ağrısı ilə divara dikirdim. Elə hiss edirdim ki, ürəyimin altında kəsik var. Bu çox kədərlənəndə olurdu məndə. Axı bu cılız kitab necə olurdu mənə dərindən təsir edirdi?! Çin dilindən bu sadəliklə çevrilməsinə baxmayaraq hər obraz və öz süjet xətləri o qədər gözəl təsir edirdi ki, göz yaşlarım kitaba qərq olurdu. Yazar açıq ürək əməliyyatı edirdi, hər acıdan sonra sevinc dolu anlarla ürəyi tikirdi, sonra yenə bir acı, yenə dağıdılan tikişlər və axan qan.
Ürəyi zəif olanlar baxmasın, ee psixologiyası həssas olanlar oxumasın. Xoş oxumalar! Bir də ən çox pis olduğum Youqing oldu, aralarında ən canlı, uşaq ruhlu, heyvan sevgisi, əzab əziyyətə belə şirinlikcə baxan o idi. Elə axırda da valinin doğum yapan qızına qan itirdiyindən o yetim məktəblilər xəstəxanaya qaça-qaça getmişdi. Bir bu yetimin qanı uyğun gəldi. Həkimlər də onu sovurdu. Qansız qalan uşaq oradaca öldü. Ən qəribəsi fugui'nin qızı da doğuş zamanı itirdiyi çox qan səbəbi ilə ölmüşdü. Amma o kasıb olduğundan o qan belə axtarılmamışdı. Hər dəfəsində o soyuq kərpicdən övladlarını aparıb yatalaq arvadına görməsi üçün meyidi daşıyırdı. Ananın da ürəyi dözər mi? O da 3 ay sonra öldü. Fugui ən yaxın 3 nəfəri o morqumsu kərpicin üzərindən alıb torpağa qoymuşdu. Elə vəziyyət idi ki, kürəkəni ilə onların yanında olan məzarda kimin yatacağına dair savaşırdılar da. Fugui " mən tez öləcəm, sən oğluna baxarsan, məni basdırarsan" deyərkən bir az keçdikdən sonra kürəkəni 2 betonun altında qalıb ölməsin mi? O deyil də, anasına vaxtında həkim tapmadı deyə anası öldü, qızına vaxtında həkim tapmadı deyə qızı dilsiz qaldı. Hambal amma Ürəyi qızı kimi yaxşı kürəkəni qızıyla evlənəcəkkən nəvə xəbəri gözlərkən qızını itirməsi.. ardınca da kürəkəni.. nəvəsinə tək özü baxarkən yağışın yağacağı üçün tez pambıq sahəsində pambıqları yığarkən tələm tələsik xəstə nəvəsinin qabağına qoyduğu lobya şorbasında lobya boğasında qalıb ölməsin mi? Özü lobya şorbasına biz pis baxırıq, amma o uşaq üçün neçə aydır yemədiyi yemək olduğundan o cür acgözlüklə yemişdi.
Qısaca kasıb ailələrdə belə bir-birini görmək xoşbəxtlik idi. Günü 1 ovuc düyüdən hazırlanmış iri şorba ilə keçsə belə, hər gün köhnə paltarları yamayaraq yeni paltarmışcasına gəzsələr belə, bez ayaqqabı ilə tarla əkib biçsələrdə.. Təki eyni evdə nəfəsləri gəlsin. Elə olmur, yenə gözlərim doldu ehh, elə olmadı. Ədalətsizlik, haqsızlıqla yoğrulmuş dünyada garibanın yüzü gülür mü? Gülür mü? Bəzən coğrafiya kaderdir, kədərdir