+10 əjdaha
3. Yaradıcılıqlarının ilk dövrlərindən bəri cinsiyyətlərinə görə gələcək olan mənfi rəy və baxışlardan qurtulmaq üçün Charlotte bronte, Emily bronte və Anne bronte bacıları o dövr üçün həm qadın, həm də kişi üçün istifadə olunan Curron, Ellis və Acton adları ilə öz əsərlərini yayımlamışlar. Emily-nin tək romanı olan " tufanlı yoxuşlar" 3 cilddən ibarət olub son cildi Anne Bronte tərəfindən tamamlanmışdı. 1850-ci ildə 3 cildlik əsər tam cild olaraq Emily Brontenin adı ilə yayımlanmış və ingilis ədəbiyyatı klassiki halına gəlmişdi."tufanlı yoxuşlar" pis qəhrəmanların bu dərəcə iç dünyalarının göstərilməsi ilə mənim üçün ilk olmuş, daxilindəki psixoloji situasiyalarla səbrimi zorlamış, yenə pis qəhrəmanlarla bağlı ümid hiss etdiyimə görə məni özünə bağlamışdır.
--spoiler--
Əsər Heathcliff-in kirayəçisinin- Mr.Lockwood-un onlara qonaq gəlməsi və qonaqpərvərlikdən yoxsun bir ailə ilə qarşılaşması səhnəsi ilə başlayır. Ailənin bütün fərdlərinin qəribə havası və danışıqlarından şübhələnən Lockwood kirayə qaldığı evin xidmətçisi- bir ailənin yaranıb yox olma hekayəsinə bələd olan Nelly Dean-dən olub-bitənləri nağıl etməsini xahiş edir və Mrs.Dean ona güvənərək buna razılaşır.
Üzərinə bolca düşünməli olduğumuz baş qəhrəman Heathcliff, Earnshaw ailəsinin atası tərəfindən tapılmış, evin uşaqları olan Hindley və Catherine-ə qardaş olaraq gətirilmişdir. Tezliklə öz uşaqlarını unudub Heathcliff-lə (Heathcliff-in bir soyadı yox idi) maraqlanan Mr.Earnshaw vəfat edir. Bundan sonra onsuz da atasının öz övladından çox yetimlə maraqlanmasını qısqanan Hindley düşməni olaraq gördüyü Heathcliff-ə cəhənnəmi yaşatmağa başlayır. Hindley-nin əksinə Catherine, Heathcliff-lə çox yaxşı yola gedir, uşaqlığı və yeniyetməliyini onunla keçirir.
Tezliklə bir-birinə vurulan iki gənci bir-birindən Catherine-in qohumları olan Edgar Linton-la evlənməsi barədə Nelly Dean-lə danışarkən Heathcliff-in "O otaqdakı xain Heathcliff-i o qədər bəsitləşdirməsə idi, Edgar Linton-la evlənməyi düşünməzdim, amma daha Heathcliff-lə evlənmək özümü o səviyyəyə salmaq deməkdir" cümləsini eşitməsi ayırdı. Evdən qaçıb 3 il müddətincə dönməyən Heathcliff, Catherine Edgar-la rahat həyat qurduqdan sonra qayıdıb bu rahatlığı alt-üst etdi. Onun üzündən psixoloji sağlamlığını itirib xəstələnən Catherine doğuşdan sonra öldü. Edgar-ın bacısı isabella-nı da hər cür yalanlarla aldadıb özünə həyat yoldaşı edən Heathcliff isə sevgilisinin ölümündən sonra hamıdan intiqam almağa başladı.
--spoiler--
Əsəri oxuduqca, əslində, heç bir qəhrəmanın yaxşı biri olmadıqlarını görürük: Heathcliff-i evinə gətirən Mr.Earnshaw-a narazılığını bildirən Mrs.Earnshaw, Heathcliff-in özünün oxşarı olan, kaprizli, heç kəsi bəyənməyən, var-dövləti sevgiyə üstün tutan Catherine, öz uşaqlarına qayğı göstərib 3 uşaq arasında düzgün münasibət qurulmasında mühüm rol oynayan, lakin bunların heç birini etməyən Mr.Earnshaw, Heathcliff-lə evləndikdən sonra oyuna düşdüyünü anlayan və əsəb dolaraq Heathcliff-ə pisliklər edən isabella, adicə daim hamısının yaxşılığına çalşan, amma hamını bir-birinə pisləyən Nelly Dean.
Əsərdə, məncə, "qurbanlar" Edgar Linton, isabella Linton və Hindley Earnshaw-un oğlu Hareton idi.
Edgar sadəcə Catherine-i sevirdi və onun başqa birinə aşiq olduğunu bilməsinə belə baxmayaraq son nəfəsinə qədər onun yanında oldu, qayğı göstərdi. O, həm səbrli və xeyirxah biri idi, həm də qızı Catherine-ə yaxşı atalıq etmişdi. Isabella ilə Heathcliff-in oğlu Linton-u öz oğlu kimi götürməyə də razılaşmışdı.
isabella, bayaq da dediyim kimi, Heathcliff-in oyununa aldanıb onunla evləndi, qısa bir müddət olsa da, onun yanında əzablar gördü. Heathcliff onun haqqında Nelly Dean-ə deyirdi: "Yazığım gəlmir! Yazığım gəlmir! Soxulcanlar ağrıdan qıvrandıqca mənim də onların bağırsaqlarını deşib çıxarmaq ehtirasım artır! Sanki diş çıxarıram, ağrısı nə qədər çox olarsa, mən o qədər qüvvətlə sıxaraq çeynəyirəm".
Hareton isə, əsərdəki ən günahsız qəhrəmanlardan biridir. Kiçik yaşlardan əyyaş atasını itirən Hareton, Heathcliff və evin dindar, amma bir o qədər də qaraqabaq və bəddüşüncəli xidmətçisi olan Joseph tərəfindən böyüdülür. Uşağa kiçiklikdən oyun oynamaq, yazıb-oxumaq yerinə, söyüş və nəzakətsizlik öyrədilmiş, insana yaraşmayan bir həyat tərzinə alışdırılmışdı. Hareton öz hislərində belə heyvandan fərqsiz idi, lakin sonuna qədər onu müdafiə edə bilərəm, çünki onun içində heç bir pislik yox idi. Özünə pis davranan hamıya belə sadiq və xeyirxah idi, yeri gələndə səssiz durub kiçik jestlərlə qarşısındakına sevgisini də bildirə bilirdi. Heathcliff-in günahsız Hareton haqqında Hindley-dən intiqamını aldığını göstərən nitqi də bu idi: "Onun bütün duyğuları məni maraqlandırır. Çünki vaxtilə eyni şeyləri mən də hiss etmişdim. Məsələn, hal-hazırda nələr çəkdiyini yaxşı bilirəm, amma bu, sadəcə bundan sonra çəkəcəklərinin sadəcə başlanğıcıdır. Bu susqunluq, qabalıq və bilgisizlikdən heç vaxt qurtula bilməyəcək. Mən onu, atası olan o alçağın məni bağladığından daha sıx bağladım. Həm də daha aşağı səviyyəyə endirdim, çünki o, bu heyvani durumu ilə öyünür. Onu elə yetişdirdim ki, heyvani olmayan hər şeyi səfehlik və zəiflik kimi qiymətləndirir".
Və bu uzun mətnin sonunu baş qəhrəman Heathcliff-lə bağlayacam:
Əsərin əvvəlində uşaqlıqdan pis rəftar görüb bütün bir ailədən kənarda böyüdülməsinə görə pis insan olduğunu düşünürük, amma əsərin ortası və sonlarında heç bir günahı olmayan insanlardan, hətta heyvanlardan belə əsəbini çıxması ilə içində pislik olduğunu göstərir. Həyatda hər kəsdən çox sevdiyi Catherine-ə belə aralarına ayrılıq saldığı üçün əsəbi heç vaxt soyumur. Əsərin sonunda Heathcliff-ə sadəcə acıyırıq, çünki kiçik Catherine-in də dediyi kimi, onun ətrafındakı hamının sığınaraq təsəlli tapacağı, birlikdə xoş vaxt keçirəcəyi biriləri var idi. onun isə bu həyatda sevgilisindən başqa heç kəsi və heç nəyi yoxdur, əsl bədbəxt elə Heathcliff idi.
Heathcliff-in itirdiyi sevgilisinə fəryadı:
"Catherine Earnshaw! Mən yaşadıqca rahatlıq görmə. Səni mənim öldürdüyümü dedin, onda məni buraxma. Öldürülənlər öldürənlərin yaxasını buraxmazlar. Hansı cismə girirsənsə, gir, məni dəli et, amma məni bu böyük dünyada sənin ruhun olmadan buraxma!"