sevmək

Azərbaycanda qavrayış kimi oturuşmamış söz. ingilis dilində "love" (sevgi) sözü qədim ingilis dilindəki "lufu" sözündən gəlir. Bu söz qədim yüksək Alman dilindəki "luba" və Qot dilindəki "lubō" sözləri ilə əlaqəlidir. Bu sözlərin hamısı (PHA yaxud PIE) kökü olan "leubh-" ilə bağlıdır və bu kök "qayğı göstərmək, arzulamaq, və ya dəyərləndirmək" mənasındadır. Xristianlıqda agape, Hinduizmdə bhakti və islamda mahabbah vurğulanıb, amma dərin teoloji konstruksiyalarını acqarına udur. Məsələn, Daoist wu wei sevgi anlayışı və ya Şinto təbiət sevgisi daha geniş müxtəliflik təqdim edə bilərdi, fikrimcə. Mənə bu perspektiv nisbətən seçici gəlir, həmçinin yerli kosmoqoniyalara etinasız yanaşmalardır. Sevginin cütləşmə üçün mexanizm kimi açıqlaması reduksionizmə gətirib çıxara bilər, çünki sevginin nəsil artırma ilə əlaqəli olmayan formalarını—məsələn, dostluq və ya altruist sevgi ehtiva etmir. Həmçinin sosial birləşmə və ya qrup dinamikası kimi alternativ nəzəriyyələr də daxil olmaqla. Sevginin neyrokimyəvi proseslərə qədər azaldılması onun psixoloji, ekzistensial və metafizik anlayışlarını önəmsəməmək sevginin mürəkkəbliyini qavramağımızı çətinləşdirir. Ümumən sevgi dualizm xassəsinə malikdir(həm ontoloji, həm də fenomenoloji). Fəlsəfədə Platon və Aristotelə referans verilib, amma şərq fəlsəfəsinin perspektivləri (məsələn, Konfutsiçiliyin ren və ya Buddizmin metta anlayışları), ekzistensialist fikir axını (Sartre’ın sevgini öz marağı kimi izah etməsi) və postmodern tənqidlər (Fukonun sevgini bir güc dinamikası kimi təhlili) hesab olunmur. Natamam və Avropa mərkəzli fəlsəfədir.

gastarbeiter

almaniyada bəzi yadellilərin veto alması. "Gastarbeiter" : “Gast" (qonaq) – qədim alman dili olan gast sözündən gəlir. Bu söz Proto-Alman dilindəki gastiz kökünə, daha sonra isə (PHA ya da PIE) mənşəli gʰóstis kökünə gedib çıxır və "qonaq" və ya "yad insan" mənasını verir, ”Arbeiter" (işçi) – qədim alman dilindəki arbeitāri sözündən yaranıb. Bu söz arbeit (iş və ya əmək) sözünə əsaslanır və Proto-Alman dilindəki arbiją (əmək və ya zəhmət) kökündən götürülüb. Termin ikinci dünya müharibəsindən sonrakı qərbi Almaniyada (1950-1960-cı illər), ölkənin sürətli iqtisadi inkişaf dövründə – Wirtschaftswunder (iqtisadi möcüzə) zamanı yaranıb. Bu termin konkret olaraq Almaniya hökumətinin Türkiyə, italiya, Yunanıstan və Yuqoslaviya kimi ölkələrlə bağladığı ikitərəfli müqavilələr vasitəsilə dəvət etdiyi xarici işçilərə aid olub. işçilər də ki, ölkənin sürətlə inkişaf edən sənayeləşməsi səbəbindən yaranan işçi qüvvəsi çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün dəvət olunmuşdular. Terminin özü qəsdən seçilib ki, bu işçilərin "qonaq" kimi müvəqqəti statusunu vurğulasın. Amma bir çox işçi qalıcı olaraq məskunlaşmışdı. Termin ümumən altruizm pərdəsi altında istismarı təşviq edir. Fəlsəfi cəhətdən, termin insan ləyaqətinin kateqorik pozulmasını əks etdirir (məsələn, Kantın etikası ilə müqayisədə). insanları yalnız faydalılığı ilə adlandırmaq, onların bütün insanlara məxsus olan müstəqillik və dəyərinin bariz təzadıdır. Derrida’nın qonaqpərvərlik anlayışlarına görə, əsl ***достойное гостеприимство*** (layiqincə qonaqpərvərlik) şərtsiz olmalıdır. "Gastarbeiter" tərəfindən nəzərdə tutulan şərt (yəni, onlar iqtisadi cəhətdən faydalı olduğu müddətcə "xoş qarşılanır") etik qüsurun üzə çıxmasına dəlalət edir.

lalisa manobal

adını falçı məlahətin məsləhəti ilə dəyişmiş k-pop ustadı. Adı sanskritcədən gəlir, səhv xatırlmıramsa, Oynamaq, nəvaziş göstərmək, sevgi ilə sığallamaq (incəlik və qayğı ilə bağlıdır), əzizləmək və ya əziz olmaq (sevilən və dəyər verilən şəxs anlamında).
Sanskritcədə feil də var idi, “lalate” feili "parlamaq" və ya "işıq saçmaq" mənasını verir, yəni parlaq və sevilən bir təbiəti simvolizə edir. Lisa özü Buriramda anadan olub. Doğum adı Pranpriya Manobal idi, əmma rəvayətə görə falçı məlahətin məsləhəti ilə daha sonra "təriflənən" mənasını verən Lalisa olaraq dəyişdirilib. Tamamilə tailandlıdır. Evin tək uşağı olaraq böyüyüb və erkən yaşlarından performans sənətlərinə dərin maraq göstərib, rəqs yarışlarında mükəmməl bacarıqlar(çox mükəkəmməl imiş ama :D)nümayiş etdirib. Ailəsi onu həmişə dəstəkləyib; anası tailandlıdır, ögey atası da məşhur isveçrə aşpazı Marco Brüschweilerdir. 2010-cu ildə Tailandda keçirilən YG Entertainment seçmə mərhələsində iştirakdan sonra 4,000 namizəd arasından seçilən yeganə şəxs olub. 2011-ci ildə Cənubi Koreyaya köçüb, YG Entertainment-in tərkibində rəqs, vokal və rap üzrə beş ildən artıq sərt təlimlərdən keçib. Axırda da nirvanaya BLACKPINK üzvü kimi 2016-cı ildə debüt etmə hərəkəti ilə çıxdı. Lisa haqda çox data var, şükür Allaha əksər ölkələrdən tanışlarımız var, lap keçmişi elə də ağ deyil, yaxşı şeylər danışmırlar.

trilogiya əsərlər

3 və elmdən dan ibarət olmayan söz. Niyə üç? Niyə dörd deyil? Cavab qədim yunanların fəlsəfi dünyagörüşündədir, burada üç rəqəmi tamlığı simvolizə edib. Bu simvolizm onların dini təcrübələrində də əks olunur (məsələn, Moiralar, Xarislər, və ya Olimp triadası). Qədim Hindistan və ya Çində triadik hekayə anlatımıı və ya tematik qruplaşmaların (məsələn, Tridevi hindu mifologiyasında və ya Konfutsiçiliyin Üç Təlimi) öz ənənələri olup .ingilis ədəbiyyatının (məsələn, Şekspirin pyesləri və ya Miltonun "Paradise Lost"-u) trilogiya konsepsiyasını necə yenidən şərh etdiyini müzakirə etmir .Esxlinin "Oresteiya" trilogiyasının seçilməsi uyğun olsa da, kifayət qədər dərin deyil. Esxil trilogiya ustası kimi tək tanınmamalıdır; məsələn, Sofoklın "Theban Cycle" (texniki baxımdan trilogiya olmasa da) və ya müasir dramaturqların itmiş trilogiyaları daha dolğun məlumat üçün şey olunması gərəkir, fikrimcə.


Bəzi trilogiyalar:

insanlıq halı trilogiyası (1959–1961), Yura dövrü trilogiyası (Başlanğıc: 1993), Üç rəng trilogiyası (Trois Couleurs, 1993–1994), Qarğa trilogiyası (Başlanğıc: 1994), intiqam trilogiyası (1992–2005) (Birinci Hissə).

çin

Yuanmou adam (Homo erektus yuanmouensis),Pekinq adam (Homo erektus), Xianrendonq mədəniyyəti, Zenqpiyan mədəniyyəti, Peiliqanq mədəniyyəti (7000–5000 b.e.ə), Yanqşao mədəniyyəti (5000–3000 b.e.ə), Lonqşan mədəniyyəti (3000–2000 b.e.ə.), Xia sülaləsi (c. 2070–1600 b.e.ə), Şanq sülaləsi (c. 1600–1046 b.e.ə), Zhou Dynasty (1046–256 b.e.ə), Qərbi Çjou (1046–771 b.e.ə), Şərqi Çjou (770–256 b.e.ə), Qin sülaləsi (221–206 b.e.ə), Han sülaləsi (206 b.e.ə–220 b.e), Üç krallıq periodu (220–280 b.e), Cin sülaləsi (266–420 b.e), Cənubi və Şimali sülalələri (420–589 b.e), Sui sülaləsi (581–618 b.e), Tanq sülaləsi (618–907 b.e), Sonq sülaləsi (960–1279 b.e), Yuan sülaləsi (1271–1368 b.e), Minq sülaləsi (1368–1644 b.e), Qinq sülaləsi (1644–1912 b.e), Çin Respublikası (1912–1949), Çin Xalq Respublikası (1949–indi)



Çinin tarixi və müasir reallıqları bir çox məsələlərdən ibarətdir ki, bunlar ölkənin qaranlıq tərəflərini əks etdirir və onun idarəçiliyinə, siyasətinə və cəmiyyətinə ciddi tənqidlər yönəldir. Əsrlər boyunca baş vermiş faciələr, idarəetmə səhvləri və avtoritar nəzarət milyonlarla insanın əziyyət çəkməsinə, məcburiyyətlərə və sistematik qüsurlara səbəb olmuşdur. 1959-1961-ci illərin böyük Çin aclığı Mao Zedonqun Böyük Sıçrayış siyasətinin uğursuzluğunun dəhşətli bir göstəricisidir. Qərəzli planlama və təbliğat nəticəsində yaranan bu faciə 30-55 milyon insanın ölümünə səbəb olmuşdur. insanlıq tarixində misli görünməmiş bir fəlakətdir. Rəsmilər, cəzadan qorxaraq, istehsal göstəricilərini şişirtmiş və milyonlarla insan səssizcə aclıqdan ölmüşdür. Bu aclıq sadəcə bir təbii fəlakət deyil, sistematik səhlənkarlığın nəticəsi olan bir cinayətdir. 1966-1976-cı illərin mədəniyyət inqilabı isə Çini ideoloji xaosa, təqiblərə və mədəni məhvə sürükləmişdir. intellektuallar, sənətkarlar və adi vətəndaşlar qırmızı Qvardiyalar tərəfindən ictimai şəkildə təhqir edilmiş, işgəncələrə məruz qalmış və öldürülmüşdür. Qədim artefaktlar, məbədlər və əsrlər boyu qorunmuş mədəni irs məhv edilmiş, yerinə boş, ideoloji rejimə sadiqlik qoyulmuşdur. Keçmişi siyasi məqsədlər üçün məhv etmək sivilizasiyanın özünə qarşı bağışlanmaz bir hərəkətdir. 1989-cu ilin Tyananmen meydanı qətliamı Çinin siyasi repressiya siyasətinin bir simvoludur. Tələbələr demokratiya, şəffaflıq və islahat tələb etmək üçün dinc şəkildə toplaşdıqda, hökumət tanklar və real sursatlarla cavab verdi. Silahsız vətəndaşların qanı Pekin küçələrinə axdı, lakin bəlkə də ən dəhşətlisi, rejimin bu hadisəni kollektiv yaddaşdan silmək üçün apardığı yorulmaz səylərdir. Bu günə qədər qətliam mövzusunda danışmaq senzura, həbs və ya daha pis nəticələrlə üzləşir. Müasir Çin tam nəzarətdə olan bir dövlət olaraq fəaliyyət göstərir və vətəndaşlar hökumətin daim nəzarəti altında yaşayır. "Böyük Firewall" rəqəmsal dəmir pərdə kimi işləyərək qlobal məlumatlara çıxışı məhdudlaşdırır və əhalini fərqli ideyalardan təcrid edir. Süni intellekt və üz tanıma texnologiyaları hərəkətləri izləyərək itaəti məcburi, üsyanı isə demək olar ki, mümkün etməz hala gətirir. Bu Orvellian nəzarət həyatın ən şəxsi aspektlərinə qədər uzanır və müxalifət dərhal və amansız şəkildə boğulur. Uyğurlar və Tibetdə baş verən insan haqları pozuntuları rejimin mədəni və etnik müxtəlifliyə olan nifrətini nümayiş etdirir. "Təkrar təhsil düşərgələri"ndə bir milyondan çox uyğur müsəlman saxlanılır, sağ qalanlar isə işgəncə, məcburi sterilizasiya və mədəniyyətin məhvi barədə dəhşətli hekayələr danışırlar. Tibetdə isə eyni şəkildə tibetlilərin kimliyi sıxışdırılır, Dalay Lama sürgündə yaşayır və dini azadlıq məhv edilir. Bu bölgələr təkcə nəzarət altında deyil, həm də subyektləşdirilir və onların unikal kimlikləri dövlətin avtoriteti altında əzilir. Çinin iqtisadi siyasətləri həm nailiyyət, həm də ziddiyyət doğurur. Ölkə milyonları yoxsulluqdan xilas etsə də, bunu əmək qüvvəsinin sərt istismarı və aqressiv iqtisadi taktikalardan istifadə etməklə həyata keçirib. "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsü müasir ipək Yolu kimi təqdim olunsa da, çox vaxt inkişaf etməkdə olan ölkələri davamlı olmayan borc bataqlığına salır və Çin həmin ölkələrin mühüm infrastrukturuna strateji nəzarət əldə edir. Daxildə isə zavod işçiləri ağır şəraitdə, aşağı maaşlarla və məhdud hüquqlarla üzləşir, "Foxconn intiharları" kimi faciələr qlobal istehlakçılığın insan qiymətini ortaya qoyur. Ətraf mühitin məhv edilməsi bu mənzərəni daha da qaranlıq edir. Ən böyük istixana qazı emissiyası edən ölkə olaraq Çin, sürətli sənayeləşmə ilə öz havasını, suyunu və torpağını fəlakətli şəkildə çirkləndirmişdir. Şəhərlər smoqla boğulur, çaylar zəhərlənir və biomüxtəliflik təhlükə altındadır. Üç Boğaz Bəndi kimi layihələr mühəndislik möcüzələri sayılsa da, milyonları məcburi köçkün edərək ekosistemlərə geri dönüşü olmayan zərər vurmuşdur. Bu məsuliyyətsiz inkişaf təkcə Çini deyil, qlobal iqlim böhranını da daha da kəskinləşdirir. Cənubi Çin dənizindəki ərazi mübahisələri və Tayvana qarşı təcavüzkar davranışlar Çinin regional hegemonluq ambisiyalarını ortaya qoyur. Süni adaların hərbiləşdirilməsi və beynəlxalq hüququn görməzdən gəlinməsi gərginliyi artırır. Tayvan isə daimi təhdid altındadır və Pekinin ritorikası və hərbi təlimləri güc tətbiq etməyə hazır olduğunu göstərir. Bu addımlar, rejimin sülhdən çox güc prioritetinə malik olduğunu və milli dominantlığı qlobal sabitlikdən üstün tutduğunu nümayiş etdirir. Çinin əhali siyasətləri nəsillərə təsir edəcək izlər buraxıb. Bir Uşaq Siyasəti zorakı tədbirlərlə həyata keçirilərək məcburi abortlar, sterilizasiyalar və sosial sabitliyi indi təhdid edən gender disbalansına səbəb olmuşdur. Son illərdə bu siyasətin qəfil ləğvi onun uğursuzluğunu dolayısı ilə təsdiqləyir, lakin ziyan psixoloji, sosial və demoqrafik artıq yaranıb. COVID-19 pandemiyası Çinin gizlilik və nəzarət meylini ortaya qoydu. Erkən xəbərdarlıq edənlər susduruldu, məlumatlar gizlədildi və virusun yayılmasının qarşısını almaq üçün imkanlar itirildi. Bu ilkin yalan məlumatlar virusun qlobal miqyasda yayılmasına və fəlakətli nəticələrə gətirib çıxardı. Rejimin tənqidlərə reaksiyası isə görüntüsünü qorumaq məqsədilə inkar və yayınmaq oldu. (sitat combitherm oven tərəfindən)

təkamül nəzəriyyəsi

Çarlz Darvin və Alfred Rassel Vallasın əsərlərində zirvəyə çatan bir neçə intellektual inkişaf mərhələsi.
Sokratdan əvvəlki fəlsəfəçilərdən (e.ə. VI–IV əsrlər) Anaksimandr (özü Milet uşağı olub, Anaksimandr Miletski) insanın su canlılarından təkamül etdiyini irəli sürüb. O həyatın suda yarandığını və müxtəlifləşdiyini təklif etmişdir—bioloji təkamülün ilkin konseptual təməli. Aristotel(e.ə. IV əsr) bratvamız statik təbiət nizamına üstünlük versə də, təbiət tarixi sahəsində orqanizmləri təsnif edirdi. O, zamanla dəyişikliyi rədd etsə də, növlərin detallı müşahidəsi gələcəkdə bioloji tədqiqatların əsasını qoymuşdur.
islamın Qızıl Dövründə (VIII–XIII əsrlər) Əl-Cahiz kimi alimlər, onun "Kitab əl-Heyvan”-“كتاب الحيوان” (Heyvanlar Kitabı) əsərində heyvanlar arasında "mövcudluq uğrunda mübarizə"ni nəzəri olaraq izah edib, bu da təbii seçmə nəzəriyyəsinin birbaşa intellektual sələfi kimi düşünülür günümüzdə. intibah Fəlsəfəçiləri (XV–XVI əsrlər) empirik müşahidələrin yenidən dirçəlişi, xüsusilə Leonardo da Vinçi başda olmaqla Andreas Vesalius, Albrecht Dürer, Ulisse Aldrovandi, Conrad Gesner, Gabriele Falloppio, William Harvey, Hieronymus Fabricius, Giovanni Battista Canano, Realdo Colombo, Girolamo Fracastoro, Bartolomeo Eustachi, Marcello Malpighi, Gaspare Tagliacozzi, və Ambroise Paré tərəfindən orqanizmlərin anatomik oxşarlıqlarının təsvir edilməsi ilə təkamülün gələcəkdəki araşdırmalarına referans verib. Karl Linney isə “Taksanomiyanın Atası" olaraq, Linney canlı formaları sistemli şəkildə təsnif edib O, yaradılışçı yanaşmaya üstünlük versə də, növlər arasındakı ümumi xüsusiyyətləri dolayı yolla göstərib. Jorj-Lui Leflerk və Buffon növlərin ətraf mühit təsirinə görə zamanla dəyişə biləcəyini irəli sürmüşdür, bildiyinyəni transformizmin ilkin forması. Çarlz Darvinin babası olan Erasmus Darvin, "Zoonomia" adlı şeirində canlıların tədricən dəyişdiyini təxmin etmişdir. Bu əsər onun “Orqanik Həyatın Qanunları” adlı tibbi və fəlsəfi traktatıdır, xüsusilə, onun “Təbiət Məbədi” adlı əsərində daha çox şeir formasında ifadə edilmişdir:

Poemdən bir parça(çünkü şeirlər parçalar şəklində verilir kitabda)
***(“Organic life beneath the shoreless waves, - Orqanik həyat sahilsiz dalğalar altında,
Was born and nurs'd in ocean's pearly caves; - Doğuldu və okeanın incə mağaralarında böyüdü;
First forms minute, unseen by spheric glass, - Əvvəlcə sferik şüşə ilə görülə bilməyən kiçik formalar,
Move on the mud, or pierce the watery mass; - Palçıq üzərində hərəkət edir, ya da su kütləsini deşir;
These, as successive generations bloom, - Bunlar, ardıcıl nəsillər böyüdükcə,
New powers acquire and larger limbs assume... - Yeni qabiliyyətlər qazanır və daha böyük əzalar əldə edir…”)***

Lamark təkamül haqqında ilk ardıcıl nəzəriyyəni irəli sürərək irsi xüsusiyyətlərin qazanılmasını təklif edib,səhv etmirəmsə, nəzəriyyə daha sonra rədd edilib. Kyuvier paleontoloq kimi Kyuvierin nəsli kəsilmiş növləri kəşf etməsi dəyişikliklərə dəlil gətirmiş,habu ki, bratımız təkamülü deyil, katastrofizmi dəstəkləyirdi. Ceyms Hatton və Çarlz Layell-in uniformalıq prinsipləri Yer səthinin xüsusiyyətlərinin uzun zaman ərzində tədricən proseslər nəticəsində formalaşdığını irəli sürüb,söznün arxasında dayanan oğlanlar olurlar, Layellin "Geologiya Prinsipləri" əsəri Darvinə dərindən təsir etmişdir hətta,, təkamül dəyişikliyi üçün zaman “framework”ünü Yaradır.

Çarlz Darvinin ”Növlərin Mənşəyi" (1859) əsəri təbii tarixi, geologiyanı və seleksiya təcrübələrini birləşdirərək təkamül biologiyasının əsasını təşkil edən təbii seçmə anlayışını inkişaf etdirib. Alfred Rassel Vallas təbii seçmə nəzəriyyəsini asılı olmadan mujik kimi inkişaf etdirib. Vallas ilə Darvin arasındakı 1858-ci il yazışmaları onların fikirlərinin London Linney Cəmiyyətində birgə təqdimatına səbəb olur axırda. Qreqor Mendelin (1865, Yenidən Kəşfi 1900) irsiyyət prinsipləri dəyişkənlik və irsiyyət mexanizmini dəstəkləyirdi,həmçinin Darvinin nəzəriyyəsini genetik elmlə barışdıan oğlandır. Müasir sintezdə (1930–1940-cı illər): Teodosiy Dobjanski, Culian Haksli, və Ernst Mayer kimi alim qardaşlarımız genetik, paleontologiya və populyasiya biologiyasını birləşdirərək təkamülün vahid sistemə oturdub.

Bugünlərdə təakmül nəzəriyyəsi:
Paleontoloji sübutlar (fosil qeydləri), müqayisəli genomika ilə ümumi mənşəyin sübutları, mikrotəkamül müşahidələri (məsələn, antibiotik müqaviməti), molekulyar biologiya, epigenetika və təkamül nəzəriyyəsinin sintezi.

furşet

Kadınlarda və süfrələrdə olan cisim yaxud hissə. Söz "fourchette" (çəngəlcik) qədim fransızcadan qaynaqlanır və “çəngəl” mənasını verən fourche sözünün kiçiltmə formasıdır. Fourche isə öz növbəsində, “çəngəl” və ya "iki dişli alət" mənasını ifadə edən Latın mənşəli furca sözündən yaranmışdır.
Fransız dilindəki kiçiltmə -ette şəkilçisi fourche sözünə əlavə edilərək fourchette şəklini almış və bu, sözün birbaşa tərcümədə "kiçik çəngəl” demək olduğunu göstərir. ilk sənədləşdirilmiş istifadəsi XV əsrə aiddir və əsasən kiçik yemək alətlərini ifadə edirdi. Zaman keçdikcə, bu termin həm Fransız, həm də ingilis dillərində çəngəli xatırladan obyektləri və ya anatomik quruluşları təsvir etmək üçün metafora çevrildi, məsələn, bəzi quruluşların dibindəki ikişaxəli ayrılma.(əsasən zənənlərdə). (sitat combitherm oven tərəfindən)

kəkələmə

hippokrat bratelnikimizin sayəsində 15 il əvvəl öyrəndiyim hal. fMRI və EEG tədqiqatları göstərir ki, sol yarımkürədəki Broka sahəsi (danışıq istehsalı) ilə əsas motor korteksi arasında anormal əlaqə var. Sağ yarımkürə bu pozuntuları kompensasiya etməyə çalışır, lakin bu, qeyri-effektiv işləməyə səbəb olur.(buna Asinxron beyin aktivliyi deyilir). Zamanlama və motor koordinasiya üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən Bazal Qanqlionun Disfunksiyası kəkələmə ilə əlaqələndirilir və danışıq ritmlərinin pozulmasına səbəb olur. Gen Mutasiyalarına gələndə, GNPTAB, GNPTG və NAGPA genlərindəki spesifik mutasiyalar lizozomal fermentlərin işlənməsini pozur və danışıq səlisliyi ilə bağlı olan beyin bölgələrinə təsir edir. Əkizlər üzərində aparılan bəzi tədqiqatlar 75%-lik genetik təsiri(75% olduğuna tam əmin deyiləm, səhv xatırlamış ola bilərəm)ortaya qoymuşdur ki, bu da irsi meyilliliyi vurğulayır. Kəkələmə ən çox 2-6 yaşlarında meydana çıxır, bu vaxtlar da dil öyrənmək üçün kritik dövr sayılır. Sürətli söz ehtiyatının artımı neyron sistemlərini aşırı yükləyə bilər. ilk insanlar arasında danışığın inkişafı "kəkələmə" mərhələlərindən keçib, güman ki, burada bu hallar düşünmə prosesindəki boşluqları doldurmaq üçün vasitə kimi anlamaq olar. Əsas səbəb olmasa da, kəkələmə sosial narahatlıq və yüksək özünüqavrama ilə şiddətlənə bilər. Qədim mətnlərdə, bratvamız Hippokratın yazılarında, kəkələmə bədənin mayelərinin balanssızlığı ilə əlaqələndirilib ki, bu da vəziyyətin tarixi yanlış anlaşılmasını göstərir. Hippokrat özü də yaxşı oğlan olub, qan, bəlğəm, sarı öd və qara öd kimi dörd əsas bədən mayesi nəzəriyyəsini inkişaf etdirmişdir. Məsələn Hippokrat abimizin “Hippocratic Corpus
” adlanan mətn toplusunda umumi sağlamlık üçün bədəndəki mayelərin balanının önəmindən danışılır ki, bu da nite bozuntuları kimi halların müalicəsi ilə bağlıdır. Kəkələmə ilə bağlı bəzi mədəni damğalar var, keçmişdə şəxsiyyət qüsuru və ya ilahi cəza kimi damğalı car idi ki, günümüz elmi bunu təkzib edir. Yeri gəlmişək bu damğaların hələ də olduğuna dair məlumatlar var.

a vitamini

hər kəsin haqq etmədiyinin dildən-dilə dolaşdığı vitamin. Vitamin A-nın kəşfi 1913-cü ilə təsadüf edir; tədqiqatçılar, böyümə və görmə üçün vacib olan yağda həll olunan birləşmələri müəyyən edəndə rastlarına çıxır(əhvalata görə). 1920-ci illərdə rəsmi olaraq "Vitamin A" adlandırılmışdır. Vitamin A, mənşəyinə görə, provitamin karotenoidlərdən (məsələn, beta-karotin) və hazır retinoidlərdən alınır. Retinoidlər (yəni hazır vitamin A) heyvan mənşəli qidalarda tapılır, məsələn: qaraciyər, balıq yağı və süd məhsulları. Retinoidlər, məsələn, retinol, retinal və retinoik turşu, heyvan toxumalarında birbaşa sintez olunan aktiv Vitamin A formalarıdır.Bitki mənşəli mənbələrdə, xüsusilə narıncı, sarı və yaşıl tərəvəzlərdə (məsələn, kök, şirin kartof, ispanaq) olur.Beta-karotin, ən səmərəli prekursor olaraq bağırsaq və ya qaraciyərdə fermentativ şəkildə parçalanaraq retinal yaradır və sonra retinola çevrilir. Karotenoidlər, prekursor molekulları kimi, aż qala 500 milyon il əvvəl fotosintetik orqanizmlərdə (Siyanobakteriyalar (mavi-yaşıl yosunlar kimi də tanınır, lakin texniki olaraq bakteriyalardır), qırmızı yosunlar (Rhodophyta), yaşıl yosunlar (Chlorophyta, Charophyta), qəhvəyi yosunlar (Phaeophyceae), diatomlar (Bacillariophyceae), dinoflagellatlar (Dinophyceae, bəzi növlər fotosintez qabiliyyətinə malikdir), qızılı yosunlar (Chrysophyceae), evgenoidlər (Euglenophyta, məsələn, xloroplastlara malik Euglena növləri), haptositlər (məsələn, Coccolithophores), kriptomonadlar (Cryptophyta), qlaucofitlər (Glaucophyta, primitiv təkhüceyrəli yosunlar), bənövşəyi bakteriyalar (Proteobacteria, xüsusilə fototrof altqrupu), yaşıl kükürd bakteriyaları (Chlorobi), yaşıl qeyri-kükürd bakteriyaları (Chloroflexi), heliobakteriyalar (Firmicutes, fotosintez qabiliyyətinə malik anaerob bakteriyalar), proxloroftlar (məsələn, Prochlorococcus və Prochloron, siyanobakteriyalara yaxın qohumdur), apikompleksanlar (məsələn, Chromera və Vitrella növlərinin bəzi mərhələləri, malyariya parazitlərinin qohumları), spirotrix siliate (məsələn, Mesodinium rubrum, fotosintez üçün oğurlanmış xloroplastları saxlayan), Acetabularia (təkhüceyrəli yaşıl yosun), fotosintez edən arxeylər (məsələn, Halobacteria, texniki olaraq oksigen istehsal etməsə də, işıq əsaslı proseslər üçün bakteriorodopsin istifadə edir), likenlər (göbələklər və fotosintez tərəfdaşları, adətən siyanobakteriyalar və ya yaşıl yosunlar arasında simbioz), simbiyotik fotosintez edən orqanizmlər (məsələn, Symbiodinium adlı fotosintez edən dinoflagellat tərəfdaşı olan mərcanlar), endofitik fotosintez edən orqanizmlər (məsələn, yaşıl yosunlarla fotosintez simbiontlarına sahib Paramecium bursaria kimi bəzi protozoalar) piqmentlər kimi təkamül edib. Bu piqmentlər fotosintez edə bilsin deyə, işığı udur və oksidləşdirici zərərdən hüceyrələri qorumaq funksiyasını yerinə yetirir. Heyvanlar, o cümlədən insanlar, bu karotenoidləri metabolizə edərək öz Vitamin A tələbatlarını ödəməyi təkamül anında vərdiş alırlar. Vitamin A C20H30O molekulyar quruluşundadır, işığı udmağa imkan verən qoşa bağlarla bağlanıb, görmə (fotoreseptor hüceyrələrdə retinal-opsin kompleksi vasitəsilə) funksiyası prioritetdir. Qida zəncirində Vitamin A, karotenoidləri sintez edən fitoplankton və yosunlarda başlayır. Bunlar da ot yeyənlər tərəfindən qəbul edilir və onların toxumalarında retinoidlər kimi yığılır. Yırtıcılar və hər şeyyeyənlər Vitamin A-nı bu orqanizmləri yeməklə alırlar. Karotenoid prekursorları, bitki və yosunların xloroplastlarında baş verən izoprenoid biosintetik yolu vasitəsilə istehsal olunur.(dövriyyə belə olur az-çox, tam izah ediləsi deyil, gərək pratika olunsun.). Heyvan sistemləri, bitki əsaslı qidalar və ya ot yeyənlərin istehlakı vasitəsilə karotenoidləri çıxarmaq və çevirmək qabiliyyətini qazanıb.

ilk dəfə tanış olduqdan sonra ghostlanmaq

Ghosting, Love Bombing, Gaslighting, Breadcrumbing, Submarining, Benching, Cushioning, Orbiting, Roaching, Zombie-ing, Negging, Pocketing, Catfishing, Stashing, Paperclipping, Ghostlighting, Haunting, Slow Fading, Cookie-Jarring, Dial-Toning, Cloaking, Textrovert, Kittenfishing, Breadcrumb Lighting, Situationship, Fauxbae-ing, Zombilight, Fauxmonogamy, Hyping, Perma-Casual, Wokefishing, Fishing, Rizzing, Micro-Cheating, Shaveducking, Eclipsing, Freckling, Paper-Plating, Scrooging, Cuffing Season, Pocket Dialing, Darvo-ing, Future Faking, Silent Treatment, Triangulation, Hoovering, Intermittent Reinforcement, Trauma Bonding, Thirst-Trapping, Cyberstalking, Soft-Launching, Deep-Liking, Vaguebooking, Mooning, Breadcrumb Gaslighting, Marleying, Draking, Orbit Gaslighting, Love Triage, R-Bombing.


Ghosting, narahatlıq, münaqişə və ya rədd edilmə ilə üzləşməkdən qaçınma deməkdir. Bu davranış, səmimi ünsiyyət qurmaq istəməyən insanların emosiyalarının zəif inkişaf etdiyini göstərir. Ghost edənlər qısa müddətli narahatlıqdan qaçınmağı üstün tutur, halbuki digər tərəfin layiq olduğu hörməti təmin etmək uzun müddətli etik bir yanaşma olardı, gəlir mənə. Ghost edənlər öz hərəkətlərinə bəraət qazandırmaq üçün “Bu, daha asandır” və ya “Mən ona heç nə borclu deyiləm” kimi düşüncələri özlərində ehtiva edirlər, bu da onların əxlaqi imicləri ilə əsl davranışları arasında ziddiyyətə gətirib çıxarır. Tanışlıq platformalarında insanlar "profil" kimi təqdim olunur, gözümə insan əvəzinə abstrakt fiqurlar kimi görünürlər. Ghosting bu dehumanizasiyanı davamını gətirir. insanlara hörmət və birbaşa ünsiyyətin müqəddəscə sayıldığı mədəniyyətlərdə (məsələn, Şərqi Asiya, Orta Şərq) ghosting əhəmiyyətli bir problemdir, fikrimcə, qloballaşmış kontekstlərdə yüksəlişi, ələlxüsüs da bugünlərdə ortaq insani dəyərlərin parçalanmasına zəmin yaradır.

eternal return

. Eternal return or eternal recurrence - Əbədi qayıdışın mənşəyi (və ya əbədi təkrarlanma) qədim metafizik və kosmoloji ideyalardan qaynaqlanır və tarix boyunca bir çox sivilizasiyaların və fəlsəfi ənənələrin bünövrəsidir, anlayışın əsas məğzi zamanın və hadisələrin dövri xarakter daşıması və qapalı bir sistem daxilində sonsuz şəkildə təkrarlanmasıdır. Babililər səma dövrlərinə inanırdı; ulduzlar və planetlər zaman və taleyi sonsuz bir şəkildə göstərirdi, Qılqamış dastanında isə insan mübarizələrinin dövriliyi və dəyişməz kainatdakı əbədi mənanın axtarışınıl görmək olar. Misir mifalogiyasında Ouroboros, öz quyruğunu yeyən ilan, əbədi qayıdışın simvolu olub ölüm və yenidən doğum dövrlərini göstərir, Günəşin (Ra) gündəlik dirilməsi kosmik nizamın sonsuz təkrarlanmasının anlayışı kimi göstərilir. Samsarada ruh yenidən doğum və ölümdən keçərək mokşa (ruhi azadlıq) əldə edincəyə qədər dövri təcrübələr yaşaydığına dair məlumatlar olmalıdır. Maha Yugas: Zaman dörd böyük dövrə (Satya, Treta, Dvapara, Kali Yuga) bölünür və bu dövrlər sonsuz şəkildə təkrarlanır. Anaksimandr Miletski isə hər şeyin apeirondan (sonsuzdan) çıxdığını və yenidən ona döndüyünü düşünürdü. ilk zamanlar üçün bu Mesopotamiya və Hind Veda kosmologiyalarında görünür; burada kainat xətti deyil, dövri şəkildə təsvir edilirdi. Bu konsept yaradılışın və məhvin təkrar dövrləri ilə ifadə olunurdu, Veda Fəlsəfəsində zaman dövrlərinə Kalpa adı verilirdi və kainat sonsuz yaradılış (Brahmanın günü) və məhvolma (Brahmanın gecəsi) dövrlərindən keçirdi, Mesopotamiya mifologiyasında təbiət dövrlərinin, məsələn, fəsillərin və səma hərəkətlərinin təkrarlanması əbədi təkrarın simvolu olub. Əbədi qayıdışın ilk fəlsəfi formulları sokratdan əvvəlki yunan filosoflarında meydana gəlir, Heraklit kainatın logos (universal ağıl) ilə idarə olunduğunu və elementlərin və transformasiyaların əbədi təkrarı ilə xarakterizəsini iddia edirdi, hətta bunu atəşlə simvollaşdırdı. Pifaqor isə yenidən doğuluşu (reinkarnasiya) təklif edir(günümüz camaatının başını pozu, onsuz 105 iq o yana keçmirdilər) və kosmosun riyazi qaydalarına görə tarixi hadisələrin təkrarlandığını deyir. Stoaçılar, xüsusən də Xrisippos, əbədi qayıdış üçün ən sistematik erkən nəzəriyyələrdən birinin banisi olublar, kainat bir ekpyrosis (atəş vasitəsilə məhv) və daha sonra bir palingenesis (yenidən doğuş) dövründən keçir, bütün hadisələr və maddənin konfiqurasiyaları eyni şəkildə təkrarlanır, çünki kainat məhduddur(kontur olarak deyiblər ,güman edirəm) və onu idarə edən qanunlar dəyişməzdir. Yunan fəlsəfəsi ilə paralel olaraq, Budda və Caynizm ənənələrində də əbədi təkrarlanma konsepsiyaslarına rast gəlirsən. Buddizm: Samsara anlayışını vurğulayır – karma ilə idarə olunan sonsuz doğum, ölüm və yenidən doğum dövrü, Caynizm: Kosmosun sonsuz eniş (tənəzzül) və yüksəliş (inkişaf) dövrlərindən keçdiyini iddiasıdır. Orta əsr düşüncəsində əbədi qayıdış daha çox ilahi iradə və ya determinizm kosmologiyası prizmasında nəzərdən keçirilirdi(islam), Avitsenna (ibn Sina) və Əl-Fərabi islam neoplatonizmində səma dövrlərinin təkrarını araşdıran adamlar olublar,həmçinin islam fəlsəfəində ən başda gələn adamdır Sina mənim üçün.
Əbədi qayıdışın ən məşhur müasir versiyasını Fridrix Nitsşe verir. Əbədi təkrarlanma onun fəlsəfəsinin mərkəzində dayanır və Belə dedi Zərdüşt əsərində təqdim edilir. Sanki, psixoloji və ekzistensial bir çağırışdır etdiyi. Hər bir anı sanki sonsuz şəkildə təkrarlanacaqmış kimi yaşamağı və tam şəkildə qəbul etməyi tələb edir. Həyatın “son təsdiqi” kimi görülür. Müasir dövrdə spekulyativ kosmologiyada termodinamika və entropiya: Lüdvig Boltsmann maddələrin sonlu kainatda statistik təbiətinə görə təkrarlanmanı ağzından buraxır. Multikainat Nəzəriyyəsi: Bəzi şərhlər sonsuz zaman xətti boyunca eyni dünyaların sonsuz dəyişkənliklərdə mövcud ola biləcəyinin iddiasıdır. Ümumən, bu dövri anlayışın hüdudlarından kənara çıxan hər hansı bir izahat varsa, o, hələ əbədiyyətin dərinliklərində tapan yoxdur.(Sitat Combitherm oven tərəfindən)

balina partlaması

Balina öldükdə və cəsədi suda və ya quruya çıxmış vəziyyətdə qalanda, həzm sistemindəki bakteriyalar toxumaların parçalanmasını başladır. Proses zamanı Metan (CH₄), Karbon Dioksid (CO₂), Hidrogen Sulfid (H₂S), Ammonyak (NH₃), Azot (N₂), Hidrogen (H₂), Dimetil Sulfid (C₂H₆S), Fosfin (PH₃), Uçucu Üzvi Birləşmələr (VOCs), Kadaverin (C₅H₁₄N₂), Putresin (C₄H₁₂N₂), Kükürd Dioksid (SO₂), Azot-1-Oksid (N₂O), Karbon Monoksid (CO), Asetaldehid (C₂H₄O), Etilen (C₂H₄) kimi qazlar yaranır və balinanın qalın piy təbəqəsi və möhkəm dərisi içində toplanaraq çox böyük daxili təzyiq yaradır. Təzyiq artanda, balinanın dərisinin və bədəninin struktural bütövlüyü pozulur. Bununla bağlı 1970-ci ildəki Məşhur Hadisə (Florens, Oregon). 1970-ci ildə ABŞ-ın Oregon ştatının Florens şəhərində baş verdi. Burada 8 ton ağırlığında sahilə çıxmış kaşalot balinasının ləğvi problemi yaranmışdı. Oregon Yollar idarəsi cəsədin ləğvini həyata keçirmək üçün 20 qutu dinamitdən (təqribi yarım ton partlayıcı) istifadə etməyə qərar verdi və bu, balinanın parçalanmasına kömək qalan hissələri heyvanların yeməsi üçün planlamışdılar. Partlayış balinanın piy parçalarını yüzlərlə metr hündürlüyə fırlatdı. Qalıqlar yaxınlıqdakı evlərə, obyektlərə, o cümlədən park edilmiş avtomobillərə zərər verib. Partlayışın videosu 2000-ci illərin əvvəllərində internetdə yayıldı, kommentariyalar da gülməli şərhlərlə doldu. Dəniz məməlilərinin ölüm sonrası şişməsi ilə bağlı aparılan tədqiqatlar göstərir ki, balina partlamaları əsasən anaerob bakterial fəaliyyət və balinaların böyük yumşaq toxuma həcmi səbəbindən baş verir.

astiqmatizm

"Astiqmatizm" termini Yunanların prefiksi "a-" (ἀ-, "olmayan" mənasını verir) və "stigma" (στίγμα, "nöqtə" və ya "işarə" mənasını verir) sözlərindən yaranmışdır, nöqtəsiz" və ya "dəqiq işarəsi olmayan" anlamına gəlir. "Astiqmatizm" termini 19-cu əsrin əvvəllərində tibb və optika ədəbiyyatına daxil olmuşdur. ilk istifadəsi bundan əziyyət çəkən və onu öyrənən Corc Biddel Eyri (George Biddell Airy) -yə məxsusdur. Düzdür, astiqmatizmi xüsusi olaraq müəyyənləşdirməmişdilər, amma görmə qüsurları haqqında anlayış Kepler və Dekart tərəfindən 1600-cü illərdə optikanın öyrənilməsi ilə başlayır. Erkən dövrlərin linza ustaları (indi dostum aparır, ustası deyir düzgün işlədəydin:D) işığın qeyri-bərabər sınmasına görə linzalarda qeyri-mükəmməlliklər aşkar edirər. 1801-ci ildə işıq dalğalarının nəzəriyyəsi ilə tanınan ingilis alim Tm bratımız -Tomas Yanq (Thomas Young), işığın bir nöqtədə fokuslanmasına mane olan bir optik qüsuru təsvir edir, silindrik linzalarla təcrübələr aparır, beləcə astiqmatizmin əsaslarını qoyur. Corc Biddel Eyri, astronomiya sahəsində tanınmış bir şəxs, 1825-ci ildə artıq vəziyyəti təsvir edir, öz görmə qüsurunu sənədləşdirir, silindrik linza ilə düzəldir. Oftalmologiyada ***Zapz! At length, the learned arts hath bridled the frail optics with their cunning contrivances.*** deyilən anlardan biridir. Buynuz qişanın (kornea) və ya linzanın qeyri-müntəzəm əyriliyi nəticəsində yaranır. Strukturlar sferik olmaq əvəzinə, futbol topuna və ya ellipsoida bənzər formada olurlar, o da bulanıq görməyə səbəb olur. Əksərən, doğuşdan olur, amma göz təziyiqi(adamın gözü pis günə qalır), ya da ətraf mühitin təsirindən əmələ gələ bilər. Ümumilikdə, astiqmatizm müasirliyin bir icadı və ya anomaliyası deyil.