survivorship bias

1. optimistiq məntiq nöqsanıdır. optimist biasın nəticəsi olaraq və ya başqa səbəblərdən müəyyən məsələdə müvəffəqiyyətli olmuş nəticələrin nəzərə alınıb, uğursuz nəticələri isə görməzdən gəlməkdir.
məsələn müvəffəqiyyətli rock ulduzunu, biznezmeni, aktyoru, yazarı və.s nəzərə alıb optimist yanaşaraq hər fərdin bunu edə biləcəyini iddia etmək ancaq eyni kateqoriyada uğursuzluqla üzləşmiş minlərlə fərdi görməmək ya da görməzdən gəlmək.

2. buna aid bir misal: 2-ci dünya müharibəsində istifadə olunan bombardmançı təyyarələr çox vaxt geri qayıtmayırlar və təyyarələrin sıradan çıxma problemi bu təyyarələrin istifadəsini azaldırdı, həmçinin pilotlar da geri dönməyəcəklərini başa düşürdülər. təyyarələrin tez sıradan çıxmasına səbəb, təyyarənin ağır yük (partlayıcı) daşıması, ölçülərinin böyük olması bu səbəbdən də ləng və manevrsiz tərpənməsi idi bunlar hamısı onları qarşı tərəfin atəşi üçün çox asan nişanına çevirirdi. çox vaxt bombardımançı təyyarələrin pilotlarını “diri ölülər” adlandırırdılar. ilk bu problemi həll etməyə amerika birləşmiş ştatları çalışdı. buna əks tədbir kimi yeganə vasitə təyyarənin zirehlənməsi idi, ancaq bu halda da 2-ci bir problem qarşıya dururdu; təyyarə tam zirehlənə bilməzdi. zirehsiz belə çox ağır olan təyyarələr tam zirehlə uçma qabiliyyətini itirəcəkdilər. ona görə amerika komandanlığı təyyarənin bəzi yerlərini zirehləmək qərarına gəldi. bunun üçün sağ qalmış- geri qayıtmış təyyarələrə baxış keçirildi və onların ən çox zədələnən yerləri seçildi və gələcəkdə təyyarələrin həmin zədəli yerlərinə zireh çəkmək qərarına gəlindi, amma əvvəlcə amerikada yaşayan bir macar riyaziyyatçısı- abraham valddən bu məsələyə münasibəti soruşuldu. geri qayıtmış təyyarələrin ən çox zədələnən yerlərinə zireh çəkmək lazımdırmı bu düzgün qərardır? riyaziyyatçının cavabı xeyr idi. o öz araşdırmasından sonra belə bir fikir irəli sürdü ki, sağ qalmış təyyarələrin ən möhkəm tərəfləri həmin zədəli yerlərdir, çünki zədələndiyi halda belə təyyarralər geri qayıda bilmişlər, təyyarələrin zədə olmayan yerləri isə ən zəif, tez sıradan çıxan və məhvə gətirib çıxaran hissələrdi, geri qayıtmış təyyarələrin həmin o yerləri bu dəfə zədələnmədiyi üçün pilotlar sağ qalmışlar. komandanlığın etdiyi bu məntiqi səhv bir neçə pilotun həyatına son qoya bilərdi, vaxtında edilmiş müdaxilə bunun qarşısını aldı və riyaziyyatçı tamamilə düzgün idi, onun fikri əsasında təyyarələr daha dözümlü oldu və daha çox təyyarə geri qayıtdı.

3. insanların adətən keşmişdə musiqi, film daha yaxşı idi deməsi halı. səbəb isə keçmişdən günümüzə sadəcə yaxşı nümunələrin gəlib çıxdığı, həyatda qaldığı üçün keçmişdə hər şeyin yaxşı olduğu sanılır.
hansı ki sənət də bütün digər sahələr kimi irəliləyir, indi də çox gözəl musiqi və filmlər yaradılır, kəmiyyət çoxluğu səbəbilə hələ ki gözə görünmür ya da yeni formaya bürünür.
plus keçmişdəki sənətin, musiqinin nostalgia ağırlığı olduğu üçün, bugünün sənəti də sabah eyni səviyyəyə çatacaq.

survivorship bias

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!