düşüncə və tanrı.
ilk insandan bu yana insan ətraf aləmi anlayıb, dərk eləmək istəyir. ətrafda baş verən prosesləri anlayıb ondan istifadə etmək, insan oğlunun qarşısında duran əsas məqsədlərdən biri və ən vacib olmuşdur. şüurun formalaşması ilə bu proses daha da sürətləndi. artıq əmək nəticəsində müəyyən inkişaf əldə olunmuşdu. ancaq şüur hələ ətrafı dərk etmək qabiliyyətində deyildi və təbiətdə baş verən hadisələr insanları qorxudurdu. buna bir anlam verərək onun qarşısını almaq istəyirdi insan oğlu. beləliklə qorxu hakim kəsilərək, insanları insanlardan daha üstün bir varlığın olduğuna və bu hadisələri onun etdiyinə inandırırdı.
tanrının tarixini yazmaq istəmirəm ancaq ilk dəfə torpaq tanrı kimi qəbul edildi çünki, ona toxum əkəndə sm ölçülü toxumdan m ölçülü agac yaranırdı. daha sonra yağış yağdıqda və ya başqa təbii hadisə baş verdikdə torpağın zərər gördüyü müşahidə edildi. və topraq tanrılıqdan çıxdı.
sonrakı tanrı qadın oldu. çünki yeni doğulan uşaq qadın bədənindən çıxırdı. bu da sonradan öz yerini başqa-başqa tanrılara verdi və yunan, misir tanrılarına kimi gəlib çıxdı.
tanrı fikri insanı rahatladan fikirlərdən biridir. özünü özündən güclü bir varlığa təslim etmək insanı rahat hiss etdirir. ancaq bunun kökündə, qorxu və bilgisizlik yatır. qorxu insanı yeyib –bitirən bir hissdir. bunun kökü daha qədimə gedir.
tanrı bir beynin məhsuludur. onun sadəcə müxtəlif təzahürlərini görürük biz.
düşüncə ilə tanrı əslində bir yerdən başlayır, daha doğrusu bir sualdan- niyə varıq? bizi var edən var mı? bu suallar düşüncənin ana sütünün təmin etməklə yanaşı, tanrı fikrinədə təkan verir. çünki artıq düşünərək necə var olduğunu bilmədiyin anda , tanrı var etdi ya da tanrı deməsək belə başqa üstün güc var etdidə deyərək özümüzü rahatlada bilərik. ancaq elm inkişaf etdi təkamül nəzəriyyəsi ortaya qoyuldu və darvin tərəfindən onun prinsipləri daha da ustalıqla işlənib hazırlandı. və var olmaq üçün tanrıya ehtiyac olmadığı qənaətinə gəlindi.
tanrı var ola bilər, yox da olar bilər. sual bu deyil, sual ehtiyac var mı ona sualıdır. bu gün elm tanrı var və ya yoxla məşğul deyil.
tanrı mövhumu beyinlərdə var olub və olacaqdır. inkar edənin də. qəbul edənində. ancaq onsuz da həyat gedir, elm inkişaf edir.
tanrıya inanmaq və ya inanmamaq problem deyil, problem araşdırmaqdır. düşünməkdir. düşünən insanın beyni tanrıya artıq bir tanrı kimi yox, sorğulaya biləcəyi bir mövhum kimi baxır və onu sorğulayır, araşdırır. suallara cavab taparsa, məntiqə uyğun olarsa qəbul edər. ancaq sorğulamadan qəbul yol verilməz bir xətadır.tanrı anlayışı yuxarıda qeyd etdiyim kimi insanların düşüncəsinin məhsuludur. qədimdə var olan qorxu hissi və özünü həyatda çətinliklərdən sığortalamaq hissi bu anlayaşı, yəni tanrı anlayışını ortaya qoymağa vadar etdi. və nəticədə qoyuldu da. ancaq ortaya qoyulma ilə qalmadı. onun əksinə çıxanlar oldu. epikürdən başlayaraq günümüzə qədər. tanrı hipotezi sadəcə insanların özlərini rahatlatmaq üçün ortaya atdıqları bir hipotezdir ki, bun hipotez çox suallara cavab verir. düşünməyə o qədərdə yer vermədən.bir model olaraq bütün suallara verilən cavab-tanrı. bu model heçdə uğurlu model deyil. gərək tanrını özünündə sorğulanmasına yer qoyula. ancaq insanlar inandıqları tanrını elə hala salıblar ki. onu sorğulamaq çətin məsələdir.zamansız, məkansız, hər şeydən üstün və qüdrətli.
amma həyat tanrının varlığı ilə ölçülmür. var və ya yox. özü bilər. ancaq əmin olduğumuz bir şey var, o düşünən beyinlərdə öldü.
