atrial septal defekt

ürəyin dörd kamerasından yuxarıdakı ikisinin, yəni qulaqcıqların arasındakı "divar"-ın (septumun) tam bağlanmaması.

kongenital (anadangəlmə) ürək qüsurudur. statistikaya görə ürək qüsuru ilə dünyaya gələn uşaqların 10%-ində problem məhz bu patologiyadır. əsasən 2-20 yaş arasında xəstəlik inkişaf edir və özünü biruzə verməyə başlayır. xəstəliyin beş forması vardır:
1.sinus venosus defekt
2.ostium primum defekt
3.ostium sekundum defekt
4.oval persistəedici forma
5.lütembaxer sindromu

bu xəstəlik zamanı söhbət qulaqcıqlar arasındakı divarda olan dəlikdən gedir. bu dəlik isə sol qulaqcıqda olan arterial (təmiz) qanla sağ qulaqcıqdakı venoz (çirkli) qanın birbirinə qarışmasına səbəb ola bilər. dəliyin ölçüsündən asılı olaraq isə xəstəliyin kliniki təzahürləri formalaşır, belə ki kiçik ölçülərdə xəstədə heç bir şikayət olmaya bilər. lakin sonrakı mərhələlərdə xəstədə ürək ritmi pozğunluqları, ürək çatışmazlığı, dəridə solğunluq, periferik sianoz və s. formalaşa bilər.

xəstəliyin diaqnozu auskultasiya, elektrokardioqramma, exokardioqrafiya, transezofaqeal exokardioqrafiya ilə qoyula bilər. septumdakı dəliyin lokalizasiyasını dəqiqləşdirmək üçün isə mrt və ürək kateterindən istifadə etmək lazımdır.

xəstəliyin müalicəsi xəstəyə və xəstəliyin formasından asılı olaraq individual olaraq aparılır. bayaqkı sözü gedən yüngül xəstələrdə konservativ o cümlədən simptomatik müalicələrin yerinə yetirməsi şərtilə septal defekt əməliyyatsız qapana bilər. lakin daha ağır variantlarda xəstəlik əməliyyata göstəriş sayılır. əməliyyat zamanı "amplatzer® septal occluder" adlanan bir implantdan istifadə edilir.

seymur baycanın bəxtiyar vahabzadəyə savadsız səviyyəsiz deməsi

seymur baycanın 25 yanvar tarixində yazdığı statusun məcmusu.

status isə belədir:
"çox məzmunsuz, savadsız, poeziyaya dəxli olmayan adam idi. o cür adam ən uzağı zəngəzur şadlıq evində tamada olmalı idi. sovet höküməti şişirdib böyük şair, ictimai xadim kimi millətə soxuşdurdu. bəxtiyar vahabzadə zövqsüzlüyün, mənasızlığın və boşluğun göstəricisidi. bu mənada çox dəyərli barometrdi. bir neçə ay əvvəl məqalələrindən ibarət kitabı keçdi əlimə. boşluğun, mənasızlığın da bir sərhəddi olmalıdı. o qədər səviyyəsiz yazılar idi ki, özünə hörmət edən adam o yazıların altına imza qoymazdı. istədim birin yığıb paylaşam, sonra başa düşdüm ki , böyük paylaşım olacaq. bir çoxları acıq vermək üçün paylaşacaqdı. çoxunun da həqiqətən xoşuna gələcəkdi. bu zövqsüzlük karnavalını görməmək üçün fikirimdən daşındım."

indi buyrun, siz möhtərəm seymur baycançılar. uşaqdan böyüyə hər kəsin şerlərini əzbər bildiyi, azərbaycanın yaxın tarixində ən yüksək səviyəli şairlərindən birinə yazılan bu fikri də müdafiə edin. şairin bütün külliyatının əzbər bilən biri olmasam da, vahabzadənin bizim xalqa uyğun, yerində, mənalı, lap elə fəlsəfi şerlər yazan biri olduğunu bilirəm. durub hər hansı bir şerini paylaşaraq, o şairə "özünə hörmət etmir" demək nə dərəcədə düzgün idi. bir sənətkarın bütün əsərlərini hər kəsin bəyənməsi, təqdir etməsi vacib deyil, hətta mümkün deyil. amma hər nə dərəcədə olursa olsun, millətin belə sevdiyi birinə "millətə soxuşdurulub" deməyin özü də bir səviyyəsizlik nümunəsidir.

bəxtiyar vahabzadə xalqın şairi olub, sevilən bir şair olub. ama bu reaksiyanı məhz bəxtiyar vahabzadə haqqında yazmasaydı da verərdim. adama deyərlər ki, sən özün "nietzsche"sən ki, durub az qala klassik sayılacaq birilərini tənqid edirsən? düzdü hər kəs istədiyi sənətkara şəxsi fikir bildirə bilər. amma seymur baycanın milləti bu dərəcədə ələ salması artıq ağ eləməkdən başqa bir şey deyil.

bəxtiyar vahabzadə öz düşüncəsi, təxəyyülü ilə yazıb yaradan biri olmuşdur. sənin yazdıqların nədir, çox hörmətli seymur baycan? ən azından vahabzadə başqa yazıçının əsərindən oğurlayıb axrını olduqca axmaqcasına, düşükcəsinə, anal seks hekayəsilə bitirməmişdi. bunu soruşsan, baycan da fanatları da əslində çox mənalı və düşündürücü hekayə olduğunu, amma təəssüf ki, hələki beyin inkişafından geri qalmış azərbaycanlı gəncliyinin bu məqalələri tam başa düşə bilməyəcəyi səviyyədə olduğunu deyərlər. belə yazılarını da çox görmüşük baycanın. milləti, xüsusilə cavanları müəyyən dərəcədə inkişaf etdirmək məqsədin varsa, bunu özünü ağıllı göstərərək təhqir, kinayə, sarkazm yoluyla yox, həqiqətən real düşündürücü sözlərlə etmək lazımdır. görünür ki, baycanın bəxtiyar vahabzadədən öyrənəcəyi çox şey var imiş.

yəni ki, əziz insanlar, bakı-tiflis qatarında getməklə, kibrit kafedə özünü filosof kimi göstərməklə, özünü düha sanıb camaatı rişxənd etməkıə, aşağılamaqla deyil. gərək özünün əsl ədib kimi əsl hörmətin olsun. yalnız intellektual görünmək istəyən cavanların süni hörməti, o gənclərin həqiqətən intellektual olacağı dövrə qədərdir. kardon, əsassız, yeriz düşüncələr, eyni səviyəli insanların əhatəsində özünü doğrulda bilər.

pnevmoniya

ağciyərlərin iltihabının digər bir adı. xalq arasında sətəlcəm olaraq da tanınan bir xəstəlikdir.

hər il dünya əhalisinin təxminən 450 milyonu bu xəstəliyə tutulur ki, bunlardan 7 milyonu tələf olur. franz liszt, luciano pavarotti, lev tolstoy, freddie mercury, james brown kimi bir çox tanınmış şəxsiyyət məhz bu xəstəliyin qurbanı olmuşdur. digər xəstəliklərlə müqayisədə daha xüsusi və ciddi yanaşılan bir xəstəlikdir, belə ki ümumdünya səhiyyə təşkilatı (üst) 12 noyabrı beynəlxalq pnevmoniya günü təyin etmişdir.

əsasən bakteriyalar, viruslar bəzən isə autoimmun proses və ya dərmanlara reaksiya olaraq rast gəlinən bir xəstəlikdir. xəstəliyi törədən bakteriyalara əsasən streptococcus pneumonia, haemophilus influenzae, chlamydophila pneumoniae, staphylococcus aureus, legionella pneumophila kimi geniş yayılmış mikroorqanizmlər aiddir; xəstəlik törədən viruslara isə sitomeqalovirus, herpes simplex virus, hantavirus, koronavirus və s. aiddir ki, xəstəliyin viral etiologiyalı olması nadir hallarda rast gəlinir. qızılca, qrip, göy öskürək kimi bir çox xəstəlik pnevmoniyanın yaranmasında böyük rol oynaya bilər.

xəstəlik zamanı yüksək temperatur, döş qəfəsində ağrı, ağır öskürək, tənəffüs çətinləşməsi, halsızlıq
və s. rast gəlinir. xəstədə müayinə zamanı taxikardiya (ürək vurğusunun tezləşməsi), hipotoniya (təzyiq düşməsi) müşahidə oluna bilər. pnevmoniyanın krupoz, ocaqlı, interstitial kimi kliniki formaları vardır.

xəstəliyin diaqnostikası üçün kliniki anamnez, döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası, auskultasiyası (steteskopla dinlənməsi), törədicinin təyini üçün bəlğəmin kulturasının alınması vacib tədbirlərdir.
xəstəliyin müalicəsi xəstəliyin etiologiyasından asılı olaraq fərqli taktikalarla aparıla bilər. bakterial mənşəli pnevmoniyalarda antibiotik terapiyası (məs. amoksisillin, doksisillin və s.), viral pnevmoniyalarda antiviral terapiya (məs. rimantadin, amantadin və s.) istifadə olunur.

xətəlik aşkar olunduğu vaxtdan etibarən xəstə həyat tərzini dəyişdirərək xəstəliyin ağırlıq dərəcəsində asılı olaraq yataq rejiminə keçməli və ya hospitalizasiya olunmalı, siqaret və alkoqollu içkilərin qəbulunu məhdudlaşdırmalı, soyuq mühitdən və qidalardan uzaqlaşmalıdır.

vikings

atamla rus dilində ikinci dəfə baxıb bitirdiyim (hərçənd ki, rus dilini elə də yaxşı bilmirəm), michael hirst imzalı , kanada və irlandiyanın ortaq işi olan bir "history " channel serialı. tommis fimmel, katheryn winnick, gustav skasgardın filmdəki aktyorluqları təqdirə şayandır. baxılacaq bir serial tapılmadıqda seçim kimi çox da pis serial deyil. amma daha artıq bir şey gözləmək mənasızdır. yəni "game of thrones" kimi rəngarəng və çox pul xərclənən bir film deyil. skandinav mifologiyasın adətləri üstün dərəcədə təsvir olunsa da, thorun, lokinin, odinin aradabir seriala qonaq gəlməsi tarixi bir seriala nə dərəcədə uyğundur, maraqlıdır.
əlavə olaraq daha dramatik ssnenariləşmə üçün filmdə reallıqdan kənara çıxaraq rollonu ragnar lothbrokun qardaşı kimi təsvir ediblər. həm də elə bir qardaş ki, ragnarın bütün uğurlarını qısqanaraq ona xəyanət etmək fikrində olan bir qardaş kimi. əslində isə belə olmamış, hətta rollo ragnardan daha böyük bir şəxsiyyət olmuşdur. belə ki, özü normandiya hersoqu, nəvəsi william the bastard isə ingiltərə kralı olmuşdur.

qulaq məməsi

qulağın kövşək birləşdirici toxuma və piy toxumasından ibarət olan, latın dilinə "lobulus auriculae" kimi tərcümə olunan bir hissəsi. sərbəst və ya birləşmiş variasiyaları ola bilər.
1967-ci ildən sosiobioloq desmond morrisin qulaq məməsini ikincili erogen zona kimi tanıtmasından sonra daha da bir dəbə minməsi qaçınılmaz olmuşdur.

edit: ətli hissə deyildir, belə ki, bildirdiyim kimi əzələ toxumasından məhrum bir üzvdür.
edit2: bədənin ən soyuq hissəsi heç deyildir, çünki, bu hissədə qan təchizatı yüksək səviyyədədir. bədənin ən soyuq hissələri (bədənin vəziyyətindən asılı olaraq) əllər, ayaqlar və barmaqlardır, çünki, bu hissədə qan təchizatı elə də yüksək səviyyədə deyildir.

spectre

sam mendesin çəkdiyi "james bond" filmi. hazırki james bond seriyasının kastına yenilik olaraq christoph waltz, léa seydoux, dave bautista, monica belluci və andrew scott oldu.
ilk əvvəl monica bellucinin adını eşitmək insanda böyük maraq və həvəs yaratsa da, təəssüf ki, qarşılaşılan sadəcə belluci olan qısa bir epizod oldu. posterdə gördüyümüz skelet kəlləsi filmin əvvəlindəki festival ilə əlaqəsi olmayıb, əsərdəki məzmuna görə ölü olaraq bilinən "blofeld"-in filmdəki antaqonist rolunu bildirir. film soundtrack-inə görə oscara namizəd göstərilib və qızıl qlobusa layiq görülüb. 250 milyon dollar büdcəsi olan film 700 milyon dollara yaxın gəlir əldə edib.
ümumiyyətlə hər dəfəsində düşünmüşəm ki, əgər hansısa filmə növbəti davam seriyaları çəkiləcəksə, uğur əldə etmək üçün çəkilən filmlərin hər biri əvvəlkindən daha yaxşı olmalıdır. (bax: lord of the rings)

siddhartha

herman hessenin möhtəşəm romanı və buddanın doğum ismi. məhz belə olduğuna görə kitabı oxumayanlar səhvən əsərin buddaya həsr olunduğunu düşünürlər.
əsərin baş qəhrəmanı gənc siddharta artıq illərdir qəbul olunan, qəlibləşmiş qaydaları, müddəaları qəbul etməyərək və ya yetərsiz görərək atmana, qəlbindəki cavablanmayan suallara, ona tam rahatlıq verəcək reallığa, başqa bir sözlə desək nirvanaya çatmaq məqsədilə öz rahat, varlı, brahman həyatını atasının təkidinə məhəl qoymayaraq geridə buraxaraq, dilənçi həyatına doğru gedəcək və bu yolda ona ona ən yaxın dostu govinda yoldaşlıq edəcək. bu axtarışı ərzində budda ilə qarşılaşması və onunla uzun-uzadı söhbəti siddhartada böyük ümidlər yaradsa da, zamanla heyranlıq duyduğu buddanın da yetəri qədər xeyri dəyməyəcəyini duyaraq, öz yoluna davam edir. siddhartanın yolları kəsişən hər kəsdən bir xüsusiyyətini öyrənməsi yəni, birindən dinləməyi, digərindən sevməyi, başqa birindən pul qazanmağı və s. həyatda onu hər kəsdən daha vaqif bir insan edəcəkdi.

--spoiler--

kitab möhtəşəm kitabdır, ona heç bir söz ola bilməz, amma kitabdakı bir iki epizod belə bir kitabdan tam istədiklərimi qarşılamadı. siddhartanın govinda ilə yolları ayrılandan sonra iki dəfə görüşləri olur. bu görüşlərdə govinda tanımasa da siddharta onu tanıyır. hər iki təsadüfi görüşlərində iki yad adam kimi danışırlar. hər dəfəsində siddharta özünü dostuna tanıdır. yəni niyə tanıdır ki? niyə tanıtsın ki? bir insanın onun vəziyətində ikən köhnə dostuna özünü tanıtmağına nə səbəb ola bilərdi? məhz burada əsərdə tanıdılan siddhartadan başqa bir tərzdə hərəkət gözləyirdim ki, hessenin bir bildiyi vardır.

--spoiler--