sıfır

riyaziyyat dünyasında rəqəmlərin başlanğıcı, insan irqinin ən böyük nailiyyətlərindən biri.

sıfır üçün istifadə olunan 0 simvolunun, yunan dilində mənası "boşluq" olan ouden sözünün ilk hərfi omikron (o) hərfindən gəldiyi düşünülür.
günümüzdəki müsbət, mənfi anlayışları sıfırın kəşfi ilə meydana çıxmışdır.

qədimdə sıfırı simvol ilə deyil, boşluq vasitəsilə ifadə edirdilər. məsələn, 404 ədədi "4 4" şəklində yazılırdı. sonralar sıfırı (.) və ya (o) şəklində göstərməyə başladılar. "0" şəklində ifadəsinə isə ilk dəfə hindlilərin yazılarında rast gəlinmişdir.

sıfırın əsas xassələri aşağıdakılardır:

1. nə müsbətdir, nə də mənfi;
2. istənilən ədədin üzərinə sıfır əlavə etdikdə cəm dəyişmir;
3. istənilən ədəddən sıfır çıxdıqda fərq dəyişmir;
4. istənilən ədədin sıfır ilə hasili sıfıra bərabərdir;
5. sıfırı istənilən ədədə böldükdə sıfıra bərabərdir;
6. sıfıra bölmək müəyyən edilməmişdir;
7. istənilən ədədin üstü sıfır birə bərabərdir. sıfır üstü sıfır isə müəyyən olunmamışdır;
8. sıfır faktorial birə bərabərdir.

butterfly effect

riyaziyyatçı edward norton lorenz tərəfindən irəli sürülən xaos nəzəriyyəsində istifadə olunan termin.

adının kəpənək effekti olması
"braziliyadakı bir kəpənəyin qanad çırpışları, amerikada bir qasırğaya səbəb ola bilər." düşüncəsindən irəli gəlir.
kəpənək effekti hava proqnozlarında daha sıx istifadə olunur. nəticə etibarilə, "əgər kəpənək bir tərəfə doğru qanad çırpırsa, digər tərəfdə fəlakət baş verir" düşüncəsi mövcuddur.
kəpənək effekti normalda kiçik, əhəmiyyətsiz şeylərin böyük və qarışıq sistemlərə necə təsir etdiyini göstərir.
bu nəzəriyyəyə görə bir sistemin kiçik bir parçasına edilən təsir, başqa bir parçasında böyük dəyişikliklərə səbəb ola bilər.

əvvəlcədən nəticələri təxmin edə bilmədiyiniz hadisələr kəpənək effekti hesab oluna bilər. məsələn, deyək ki, hər hansı bir tweet atdınız və bununla birlikdə twitter-da trend oldunuz və s.


həmçinin eyni adda 2004-cü ilə eric bress və mackye grube tərəfindən çəkilmiş film mövcuddur. (bax: the butterfly effect )