18. allaha münasibətdə də qəribə bir şəkildə oxşar ziddiyyəti yaratmağa nail oldun. bütün səmimi duyumların sənə deyir ki, allah gözəldir. müəllimlərinin sənə öyrətdiklərinin hamısı allahın pis olmasından danışır. ürəyin sənə deyir ki, allahı qorxmadan sevmək lazımdır. müəllimlərin sənə deyir ki, allahdan qorxmaq gərəkdir, çünki o, qisasçıdır. onlar deyirlər ki, sən ilahi qəzəbin vahiməsində yaşamalısan. o duyulanda titrəməlisən. bütün ömrün boyu allahın cəzasından qorxmalısan. çünki deyilib ki, allah ədalətlidir.
həm də yalnız allaha məlumdur ki, o-nun dəhşətli ədaləti qarşısında durarkən hansı pisliklərlə üzləşməli olacaqsan. beləliklə, ilahi ehkamlara boyun əyməlisən. əks halda isə ...
başlıcası – “allah o-nun qanunlarına həqiqətən də ciddi şəkildə itaət istəyirdisə, onların pozulmasına niyə imkan yaratdı?” kimi məntiqi sualları qarşınıza qoymağınız lazım deyil. əlbəttə, müəllimləriniz cavab verməyə həmişə hazırdırlar: oan görə ki, allah sizin “seçim azadlığınızın” olmasını istəyir. lakin birinin əvəzinə başqasını seçəndə cəza alıransa, seçim azad ola bilərmi? yerinə yetirilməli olan bu iradə sənin deyil, başqasınındırsa, hansı “iradə azadlığı” ola bilər?
bunu sizə öyrədənlər allahı ikiüzlüyə çevirirlər.
sizə deyirlər ki, allah bağışlayan və rəhmlidir, lakin bu “bağışlanma” barədə “düzgün” yalvarmasan, “allahın yanına lazımi qaydada gəlməsən”, duan eşidilməyəcək, fəryadın nəzərə çarpmadan qalacaq. lakin yalnız bircə “lazımi qayda” olsaydı, bu da o qədər pis olmazdı. amma ki nə qədər müəllim varsa, o qədər də “lazımi qaydalar” var.
beləliklə, əksəriyyətiniz yaşlı həyatınızın önəmli hissəsini allaha “düzgün” sitayiş üsulu, düzgün itaət və düzgün ibadət axtarmaqda keçirirsiniz. ironiya bundan ibarətdir ki, mən sizin sitayişinizi istəmirəm, itaətiniz mən-ə lazım deyil və mən-ə ibadət etməyə heç də borclu deyilsiniz.
bütün tarix boyu, adətən, mənəmlik xəstəsi və müstəbid olmuş, özlərini heç vaxt güvənlikdə hiss etməmiş monarxlar öz təbəələrindən elə bir davranış tələb ediblər. lakin allah bunu heç vaxt heç bir mənada tələb etməyib və çox maraqlıdır ki, bu cür tələblər ilahiliyin ehtiyac və istəkləri ilə heç bir ümumiliyi olmayan saxtakarlıqdır.
nil donald uolş