yazılanlar sizi narahat edə bilər...
tarixən qızılbaşlarda da müşahidə olunmuş fenomen.
bunun bir ritual olduğu və ya təsadüfi xarakter aldığı tarixçilər arasında müzakirə mövzusudur. dövrün səfəvi tarixçiləri arasından bunu həm müsbət bir hadisə kimi, həm də mənfi bir hadisə kimi göstərənlər var. osmanlı tarixçiləri isə bundan istifadə edib, səfəviləri barbar kimi təsvir edirlər. dövr tarixçilərinin əsərlərinə əsasən, səfəvilər tarixində bu hadisəyə 1504, 1510 və 100 il sonra şah abbasın dövründə rast gəlinir.
güman edilir ki, bu hadisələrin törədilməsində əsas məqsəd əzələ nümayişi və loyallıq göstərmək olub.
1504-də baş verən hadisədə qızılbaşlar xəzərin cənub sahillərində türkmən əsilli ağqoyunlu sərkərdəsi murad bəy cahanşahlını 1 aylıq mühasirədən sonra təslim olmağa məcbur edəndə, əvvəlcə özünü zindana salır, əsgərlərini bir-bir qılıncdan keçirir, sonra isə özünü şişə keçirib, alovun üzərində qızardırlar. tarixçi seyid yəhya qəzvininin qeyd etdiklərinə görə adam yeyənlər dəstəsi cəsədin üzərinə vəhşicəsinə cumur, sonra isə cəsəddən nə ət, nə sümük, nə bir iz, nə də bir əlamət qalır. sonda isə şah ismayıldan misralar səsləndirilir.
1550-də əmir mahmud tərəfindən yazılmış tarixi əsərə əsasən, 1510-da isə özbəkləri məğlub edən şah ismayıl, əsir düşmüş 2 özbək sərkərdəsindən özbək xanı şeybani xanın həlak olduğunu öyrənəndə, qızılbaşlara dərhal cəsədin tapılmasını əmr etdirir. döyüşlər zamanı öndə döyüşən qrup olan qaziyanlar dərhal cəsədi digər cəsədlərin arasından tapır, başını bədənindən ayırır, şahın hüzuruna gətirirlər. izdihamın arasından dərhal bir "qəhrəman" peyda olur, cəsədin qarın boşluğuna 3 dəfə qılıncla zərbə endirir, ardınca isə bağırır ki, kim ki bizim şahımızı sevirsə, düşmənin cəsədindən bir parça ət qoparmalıdır. bunu eşidən zaman ara qarışır, hər kəs cəsədin üzərinə cumur və çaxnaşma nəticəsində xeyli yaralananlar olur, ancaq arxa sırada olanlar belə ön sırada olanların qopardığı ətdən bir parça alır və çürümüş, tozlu, qana bulanmış cəsəddən qoparılan ət parçasını çiy-çiy yeyirlər. tarixçi, onları quzunun üzərinə hücum çəkib, onu bir anda məhv edən qurd kimi təsvir edir.
mənbə
