ercan fındıkoğlu 1981-ci ildə türkiyədə - kastamonu şəhərində anadan olmuşdur. tanışlarının dediyinə görə yaxşı bir ailədə böyüməmişdi, bununla yanaşı dərs oxumağa da həvəsi yox idi. lakin kompüterlə maraqlanır, bütün gününü internet kafelərdə keçirirdi.
ən başlarda bəzi sadə proqramlaşdırma əməliyyatlarını öyrənmiş, zaman keçdikcə sadə hack'lər etməyə başlamışdı.
hərbi xidməti zamanı da xeyli kompüter bilikləri əldə etmiş, yeni hack yolları öyrənmişdi. əsgərlikdən qayıtıqdan sonra - 2005-ci ildə bodrumda bir barda işləməyə başlamışdı. işdən sonra isə kompüterlə məşğul olur, bu sahədə özünü inkişaf etdirməyə davam edirdi.
bardakı xarici insanlarla tez-tez ünsiyyətdə olduğu üçün bir neçə dili öyrənə bilmişdi.
Dil biliklərini inkişaf etdirməsi nəticəsində bir rus hack qrupuna üzv olmuşdu. əslinə qalarsa, bu hack qrupu onun həyatının dönüm nöqtəsi oldu deyə bilərik. çünki o, buradan yeni hack bilikləri əldə etmiş, hətta bank kartlarını hack'ləməyi belə öyrənmişdi.
ercan bu işdən ilk "qazancını" 2006-cı ildə əldə etdi. belə ki, o, amerikalı birinin kartından 500 dollar oğurladı. o dövrlərdə bankların müdafiə-əməliyyat sistemləri zəif olduğundan belə oğurluqlar etmək elə də çətin deyildi. həmçinin o dövrdə kiber oğurluğun geniş yayılmaması ercana böyük fürsətlər sunmuşdu.
artıq ercan gün ərzində yüzlərlə bank kartını hack'ləyir və xeyli pul qazanırdı.
həyat onun üçün xeyli asanlaşmışdı. elə bu zaman carbanak qrupu ilə tanış olub, qrupa üzv oldu.
carbanak böyük miqyaslı hack əmələiyyatları reallaşdıran və xeyli pul əldə edən bir kiber qrup idi.
ercan bu qrupda güvən qazandıqdan sonra, hack əməliyyatlarında iştirak etməyə başladı. lakin carabanak'da işlər bir az fərqli idi. belə ki, qrup bank kartları ilə yanaşı bankomatları da hack'ləyirdi. ercan da bu oğurluqlarda iştirak etdi və qrup 2011-də atm'lərdən 10 milyon dollar, 2012-ci ildə isə 5 milyon dollar oğurladı (əlbəttə, ercan bank kartlarından oğurladığı pullardan da milyon dollarlar qazanırdı)
Beləliklə ercan dünyanın müxtəlif yerlərində villalar, gəmilər, torpaq əraziləri və maşınlar almışdı. hər ay müxtəlif bir ölkədə istirahət edirdi. Hətta onun üçün pul mənasızlaşmışdı. anası ilə olan telefon danışmalarının birində ercan anasına : "evə qalxmağa halım olmadı, balkona bir sumka atmışam, götürərsən" -demişdi. hansı ki, bu sumkanın içində 500 min dollar vardı.
əlbəttə birdən-birə bu qədər pul axını ercanın dövlətdə axtarışa girməsinə səbəb olmuşdu, hətta o, amerikada da axtarılırdı.
bütün bu pullardan doymayan ercan və carbanak 2013-cü ildə new york daxil 23 şəhərdəki bütün atm'lərdən 55 milyon dollar oğurladı. 10 saat davam edən bu hack əməliyyatı zamanı qrup üzvlərindən biri amerika tərəfindən tutulmuşdu. tutulacağından narahat olan ercan almaniyaya getdi, amma 4 gün sonra o da türk polisi tərəfindən tutuldu.
amerika türkiyədən ercanın amerikaya verilməsini tələb etdi və amerikaya göndərilən ercan burada bütün günahları sübut oluna bilmədiyi üçün 2017-ci ildə cəmi 8 il həbs cəzası aldı. link
4chan bütün dünyada məşhur olan və insanların istədiyi mövzuda yaza bildiyi bir saytdır.
Əslinə qalarsa, bu saytı söz6'nın qlobal forması kimi düşünə bilərsiniz.
saytda heç kim nick'ə malik deyil və bütün istifadəçilərin adı "anonimdir". lakin 4chan'də işlər bir az fərqlidir. belə ki, sayt istifadəçiləri sayt daxilində bir çox cinayətkarı tapmış və çoxlu qəribə hadisələrin üstünü açmışlar.
belə maraqlı məqamların sayı yüzlərlədir və onlardan biri də rachel wissner və pizza hadisəsidir.
bir gün anonim bir istifadəçi öz şəklini paylaşaraq, belə bir yazı yazdı : "əgər mənim adresimə pizza yollasanız, öz döşlərimin şəklini saytda paylaşacam".
bu yazıdan sonra şəklin altına minlərlə komment gəldi və bir çox adam onun adresinə pizza yollamağa hazır olduğunu yazdı. nəticədə onun verdiyi adresə yüzlərlə pizza sifarişi yollandı.
lakin rachel söz verdiyi şəkli paylaşmaq yerinə belə bir foto paylaşdı:
bu hadisədən sonra istifadəçilər onu təhqir və təhdid etməyə başladı. Hətta istifadəçilərdən biri rachel'in telefonunu hack'lədi və onun oxuduğu yerin , ailə fərdlərinin, sevgilisinin adını və nömrələrini taparaq saytda paylaşdı.
online təhqirlər isə dayanmadı, əksinə rachel'in bütün şəxsi məlumatları və şəkilləri saytda yayıldı. rachel sözün əsl mənasında yaşadığı ştatda biabır olmuşdu. nəticədə o başqa bir ölkəyə getməyə qərar verdi, lakin istifadəçilər onun aldığı biletin şəklini tapdılar və əvvəlcədən polisə belə bir xəbər yolladılar : "rachel adlı qadın üzərində bomba daşıyır və hava limanındakı hər kəsi öldürəcək". rachel isə bunlardan xəbərsiz hava limanına gəldi və polislər onu tutaraq sorğuya çəkdilər. nəticədə o, təyyarəni qaçırdı və amerikada qalmağa məcbur oldu.
artıq rachel rahat yaşaya bilmirdi 4chan istifadəçiləri hər yerdə idilər. çarə isə söz verdiyi şəkli paylaşmaq idi və o belə də etdi. öz lüt şəkillərini internetdə paylaşdı.
beləliklə 4chan yenə də istədiyinə nail oldu.
həmin şəkilləri bu gün belə internetdə tapmaq mümkündür.
ilk öncə qeyd etməliyəm ki, bu entry’də yazdıqlarım fərziyyədən ibarətdir.
Deyilənlərə görə, 1994-cü ildə amerika müdafiə nazirliyi düşmənləri öldürməyən, amma onları zəiflədən və təsirsiz hala salan silah kəşf etmək axtarışında idilər.
Uzun axtarışlardan sonra bu “silahın” cinsi istək oluduğu nəticəsinə gəlindi.
Belə ki, hazırlanan silah içində kimyəvi maddələrlə zəngin duman olacaqdı və bu duman ətrafa yayıldığı zaman düşmən əsgərlərinin bir-birinə qarşı cinsi istəyini artıracaq və onları zərərsizləşdirəcəkdi.
Bütün bunlara görə, silaha gay bombası adı verildi.
Bəzi mənbələrə görə bu silah düşmən əsgərləri üzərində istifadə edilmişdir.
Hadisənin ən gülməli tərəfi isə bu proyektə ig nobel “mükafatının” verilməsidir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu “mükafat” ən lazımsız və ən mənasız araşdırmalara verilir.
(baxma: Pişik qətliamı)
1227-1241-ci illərdə papa olmuş IX qriqori tarixə “pişik qətliamı” ilə keçməyi bacarmışdır.
Belə ki, pişiklər avropaya misirdən gətirilmişdi. Siçanlar və digər gəmiricilərlə mübarizədə səmərəli olan pişiklər qısa müddət ərzində avropa əhalisi tərəfindən sevilməyə başlanmışdı.
Papa IX qriqori taxta oturduqdan sonra isə, pişiklər kütləvi şəkildə öldürüldü. Səbəbi isə papanın pişikləri şeytan adlandırması və özlərində şeytanlığı daşıdıqlarını iddia etməsi idi.
Bu illər ərzində milyonlarla pişik öldürülsə də, papa pişiklərin nəslini kəsə bilmədi.
Avropada pişiklərin sayının xeyli azalması siçanların yaydığı xəstəliklər zamanı öz mənfi təsirini göstərdi.
1998-ci ildə anadan olmuş amerikalı youtuber.
138 milyon abunəyə sahibdir, videolarının izlənmə sayı isə 24 milyarda yaxındır.
Bəs o öldüyü zaman kanalı kimə qalacaq?
Mrbeast verdiyi bir müsahibə zamanı qeyd edib ki, o öldüyü zaman carl, chandler və chris ( bu şəxslər onun videolarında iştirak edən dostlarıdır) məzar üzərinə gələrək bir video çəkəcəklər və məzar daşından əlini ən son çəkən kanalın sahibi olacaq.
Məşhur breaking bad serialı 62 bölümdən ibarətdir. Mendeleyev cədvəlində isə 62-ci sıradakı element samariumdur və ağciyər xərçənginin müalicəsində istifadə olunur.
Maraqlısı budur ki, baş obrazlardan biri ağciyər xərçəngindən əziyyət çəkirdi
bir çox tarixçinin "türk dünyasının faciəsi" adlandırdığı ankara döyüşü 1402-ci il 20 iyulda osmanlı və teymuri dövlətləri arasında baş vermişdir.
bu yazımda isə müharibəyə aparan səbəbləri və nəticləri qeyd edəcəm.
osmanlı anadoluda xeyli bir ərazini ələ keçirmiş və hakimiyyətini geniş ərazilərə yaymışdı. həmçinin teymurilər dövləti də anadolu ərazisində güclənməyə başlamış və bir neçə bəyliyi özündən asılı hala salmağı bacarmışdı. bu yaranmış vəziyyətdə teymurilər anadolu üzərində haqq iddia edirdilər. beləliklə iki dövlət arasında ilk qarşıdurma anadoluya yiyəlik uğrunda başlamışdı.
Növbəti bir səbəb isə bəyazidin cəlari əhmədi və qara yusifi himayə etməsi olmuşdur. belə ki, qara yusif və cəlari əhməd xan teymurilərə qarşı mübarizə aparır, onları qafqazdan-azərbaycandan çıxarmağa çalışırdılar. döyüşlərdə məğlub olan qara yusif və əhməd osmanlıya sığınmış və bəyazid onları himayə etməyi öz öhdəliyinə götürmüşdü. bu isə teymuru xeyli qəzəbləndirmiş və bəyazidə məktub yazaraq onları teymurilərə verilməsini tələb etmişdir. lakin bəyazid cavab məktubunda bu istəyi rədd etmiş və teymuru təhqir etmişdi.
teymur yenidən ona məktub yazaraq müharibə etmək istəmədiyini desə də, bəyazid yazdığı məktubda teymurla yanaşı onun həyat yoldaşına qarşı da təhqiramiz ifadələr istifadə etmişdi. bu hadisə isə müharibəyə səbəb olmuşdur.
döyüş zamanı teymurun ordusu 140 min əsgərdən və döyüş fillərindən, bəyazidin ordusu isə 85 min əsgərdən ibarət idi. Döyüşdə teymurilərin fillərdən və "qalxan" taktikasından istifadəsi parlaq qələbə çalmalarına yardım etmişdi. bununla yanaşı bəzi anadolu bəylərinin tərəf dəyişdirərək teymurilər tərəfdən vuruşması da osmanlının məğlubiyyətinə səbəb olan faktorlardandır.
döyüşdən sonra isə bəyazidin taleyi tam olaraq məlum deyildir. bəziləri onun yerindəcə öldürüldüyünü, bəziləri onun illər boyu qəfəsdə saxlandığını, bəziləri isə teymurun sarayında xoş rəftar gördüyünü və bu sarayda vəfat etdiyini iddia edirlər.
teymur isə qalibiyyətdən sonra osmanlını bəyazidin oğulları arasında bölmüş və ölkədə dağınıqlıq yaratmağa nail ola bimişdir.
osmanlının bu döyüşdə məğlubiyyəti həmçinin, konstantinopolun fəthini 100 ildən çox yubatmışdır.
Hərfi mənası “ tapmaca” , “qırmaq” mənalarını verən enigma, almanlar tərəfindən yaradılmış şifrələmə maşınıdır.
Bu aparat almanlara öz mesajlarını şifrələməyə kömək edirdi. Enigma vasitəsi ilə informasiya göndərmək isə olduqca əlaverişli idi, çünki enigma o dövr üçün qırılması namümkün olan bir əfsanə idi.
Bu maşının işləmə mexanizmi isə belə idi :maşın üzərində taktilolar, hər bir taktilo üzərində isə hərflər yerləşirdi və siz bu hərflərdən istifadə edərək yazı yaza bilərdiniz. Bu zaman yazdığınız yazı ilk öncə normal sistemlə şifrələnir və daha sonra isə şifrələnmiş cümlə morze əlifbası ilə təkrardan şifrələnirdi.
Uzun illər boyu ingiltirəyə böyük problem yaradan enigma maşının qırılması bir əfsanə kimi görünürdü. Hətta bu haqda belə bir deyim yayılmışdı : “engima’nın qırılma ehtimalı açıq havada gedən bir adamın başına ildırım düşmə ehtimalı qədər azdır”
Belə ki, bu ingiltərəyə böyük problemlər yaratmağa davam etdi. ingiltərə bu problemlərlə daha çox dənizdə rastlaşırdı. Alman sualtı gəmiləri dayanmadan ingilis gəmilərini batırırdı.
1942-ci ildə alan turing“bombe” maşını vasitəsi ilə enigma’nı qırmağı bacardı.
Nəticədə enigma əfsanəsi də belə həll olundu.
Bəzi mənbələrə görə enigma’nın deşifrələnməsi ikinci dünya müharibəsinin 2 il tez bitməsinə səbəb olmuş və 21 milyon insanın həyatını qurtarmışdır.
19-cu əsrdə britaniya-da geniş yayılmış bir adət.
Bir qədər qorxunc səslənsə də, ölülərlə şəkil çəkdirmək 19-cu əsr britaniyasında adi hal almışdı.
insanlar ölülərlə şəkil çəkdirir və ölənlərin ruhlarının əbədi olaraq fotoda yaşayacağını düşünürdülər.
Hindistan mədəniyyəti xeyli qarışıq və bir o qədər maraqlı bir mədəniyyətdir.
Maraqlı məqamlardan biri də Racastan əyalətində yerləşən və 25 min siçana ev sahibliyi edən Karni Mata məbədidir.
Belə ki, bu məbədin əsası 15-ci əsrdə qoyulmuşdur.
Əfsanəyə görə hind tanrısı Karni Matanın ögey oğlu göldən su içərkən boğulur. Karni Mata isə ölüm tanrısını çağırararaq oğlunu diriltməsini istəyir.
Ölüm tanrısı onun oğlunu dirildir, lakin bunun qarşılığında onun bütün oğullarını siçana çevirir. Həmən gündən onun oğulları siçan şəklində bu məbəddə yaşamağa başlayırlar.
Bəziləri isə iddia edir ki, bu siçanlar döyüşdən qaçan hind əsgərləridir. Karni Mata onları cəzalandırmaq üçün siçana çevirmiş və bu məbədi onların yaşaması üçün yaratmışdır.
Bu gün bu siçanlar müqəddəs hesab olunur və hər il on minlərlə insan bu siçanları ziyarət edir.
Siçanlara əl vurmaq ən böyük günahlardan hesab olunur.
Sayları 25 minə çatan siçanların 2 mindən çoxu ağ rəngdədir. Bəziləri düşünür ki, ağ siçanlar Karni Matanın ögey oğlunu təmsil edir.
Tarixə “kartof müharibəsi” və ya “qansız müharibə” adı ilə keçmiş donuz müharibəsi 1859-cu ildə britaniya sərhədləri yaxınlığında yerləşən san juan adasında baş vermişdi.
Belə ki, amerikalı lyman cultar tarlasına girərək kartof yeyən donuzu tüfənglə vuraraq öldürmüşdü. Donuzun sahibi - britaniyalı charles griffin donuzu çox sevdiyini deyərək lyman cultar’dan külli miqdarda pul tələb etdi. Cultar isə ona heç bir ödəniş etməyəcəyini, öz ərazisini qoruduğunu dedi.
Bu balaca münaqişə böyüdü və charles bu hadisəni ingilis nümayəndəliyinə danışdı. Onlar cultar’ı həbs etdilər. Bundan xəbər tutan abş məsələyə müdaxilə etdi.
Balaca bir münaqişə iki dövlət arasında bir problemə çevrilmişdi. Artıq san juan adasının kimə məxsus olduğu barədə söhbətlər gedirdi. Hətta vəziyyət o yerə gəlmişdi ki, tərəflər hərbi güc istifadə etmək qərarına gəlmişdilər.
Lakin aparılan danışıqlar zamanı problem həll edildi və zamanla aparılan danışıqlar nəticəsində ada amerikaya verildi.
“Müharibədə” isə yalnız bir qurban var idi : öldürülən donuz.
Nikkolo Makiavellinin 1531-ci ildə çap olunan "hökmdar" əsərindən sonra yaranan termin.
Qeyd etməliyəm ki, makiavelli siyasətdə realizm anlayışını yaradan şəxsdir, buna görə də bir çoxu onu siyasətin zirvəsi adlandırır.
Makiavellizm termini hiyləgər, tülkü xarakterli insanları ifadə etmək üçün istifadə olunur, hətta bəzən təhqir mənasında da istifadə oluna bilər.
Belə ki, makiavelli "hökmdar" əsərində belə bir məqama toxunur: "siyasətçi öz məqsədinə çatmaq üçün hər yoldan istifadə edə bilər, hətta lazım gəldikdə o öz vicdan və şərəfini kənara atmalıdır".
Yəni makiavelli qeyd edir ki, siyasi aləmə daxil olmusansa, çirklənmək məcburiyyətindəsən.
uzun sözün qısası, makiavelli üçün bu gün qatığa ağ deyib, sabahı qatıq qaradır demək, adi haldır.
1962-ci ilin oktyabrında karib böhranı digər bir adı ilə isə "raket böhranı" baş verdi. bu hadisələrə səbəb isə karib dənizi ərazisində yerləşən kuba-da nüvə başlığına malik ssri raketlərinin yerləşdirilməsi olub.
1959-cu ildə fidel kastro inqilab edərək hakimiyyətə gəldi və kubanı sosializm yönümlü dövlət olaraq dəyişməyə başladı. lakin abş ona yaxın bir ərazidə belə bir rejmin qurulmasına qəti şəkildə narazı idi. Hətta 1961-ci ildə fidel kastronu devirmək istəsə də, bu baş tutmur. uzun müddət tab gətirə bilməyəcəyini anlayan kastro kömək məqsədi ilə ssri-yə müraciət edir.
1962-cı ildə raul kastro və xruşşov arasında görüş baş tutur. nəticədə iki hakimiyyət arasında saziş imzalanır. sazişə görə ssri kubanın müdafiəsini öz üzərinə götürürdü, bununla yanaşı isə ikili arasında "hərbi əməkdaşlıq və qarşılıqlı müdafiə" sistemi də yaradılmalı idi.
ssri kubanı müdafiə adı altında kubaya nüvə silahları yerləşdirməyi planlaşdırırdı və"anadır" adlanan məxfi hərbi əməliyyat nəticəsində kubaya nüvə silahlarını yerləşdirməyi bacardı. bu əməliyyat məxfilik və etibarlıq məqsədilə belə adlandırılmışdı. əməliyyat o qədər məxfi idi ki, hətta ssri-nin səfiri dobrın belə raketlərdən bixəbər idi. 1962-ci il oktyabrın 16-da "azadlıq adasında" 42 nüvə başlıqlı silah və 40 mindən çox sovet hərbiçisi yerləşdirilmişdi.
əslinə qalarsa ssri-nin məqsədi heç də, kubanı müdafiə etmək deyildi. bu həmlə sadəcə olaraq abş-ın türkiyə-də raket bazaları yerləşdirməsinə bir cavab idi.
1962-ci ilin oktyabrında amerika hərbi təyyarələri kuba üzərindən uçarkən naməlum obyektləri qeyd alır və pilotlar aşağıdan uçaraq obyektlərin şəklini çəkməyi bacarırlar.
artıq amerika hökumətində təlaş yaranır, hətta generallar kennedi-dən kubanı bombalamağı tələb edirdilər, başqa bir deyimlə artıq amerika müharibənin uzaq olmadığını anlamışdı.
oktyabrın 22-də kennedi xalqa müraciət edərək kubanın abş ordusu tərəfindən mühasirəyə alındığını deyir. kennedi ssri və kubaya müraciət edərək raketlərin və qoşunun adadan çıxarılmasını tələb edir. oktyabrın 23-də ssri kubanın mühasirəyə alınmasını pisləyən bəyanat verdikdən sonra bmt-də müzakirələr başlanır. buna baxmayaraq hər iki dövlət sərt bəyanatlar verməkdə davam edir.
abş hərbi təyyarəsinin kuba üzərində vurulması isə əsəbləri tarıma çəkir və kennedi raket bazalarının sökülməsi barədə qəti şəkildə xruşşova bəyanat verir və nitqinə bu sözləri də əlavə edir : "onlar başa düşməlidirlər ki, raket bazalarını sökməsələr, biz sökəcəyik". bütün bunlardan və prestijini itirməkdən narahat olan xruşşov oktyabrın 28-də raket bazalarının söküləcəyinə təminat verir. abş isə bunun qarşılığında türkiyədə olan raket bazalarının 6 ay ərzində söküləcəyini ssri hökumətinə bəyan edir.
noyabrın 20-də kennedinin kuba blokadasının ləğv edildiyini elan etməsi ilə böhran başa çatır və müharibənin qarşısı alınır.
Bu gün təhsil, iş və gündəlik həyatımızda yararlı olacaq bəzi sayt məsləhətləri vermək istərdim :
1. slidesgo - bu saytda on minlərlə hazır professional slayd şablonları mövcuddur və siz demək olar ki, istədiyiniz mövzu barədə şablon tapa bilərsiniz.
2. Vocabulary - sayt vasitəsilə siz ingilis dilinizi inkişaf etdirə, yeni sözləri, onların cümlə daxilində istifadə qaydalarını və frazaları öyrənə bilərsiniz.
Həmçinin dil biliklərinizi inkişaf etdirmək üçün sayt daxilində lüğət oyunu da oynaya bilərsiniz.
3. Kinoo.club - bu saytda siz ingiliscə, rusca, türkcə və azərbaycan dilində olan filmlər izləyə bilərsiniz.
4. Manybooks - sayt köməyi ilə ingilis dilində olan minlərlə kitabı pulsuz şəkildə oxuya bilərsiniz. Həmçinin kateqoriyalar üzrə öz dil səviyyənizə uyğun kitablar əldə etmək mümkündür.
5. Azleks - saytın köməyi ilə fars, ərəb, rus dilində olan sözlərin azərbaycan dilində qarşılığını və onların məqalələr, kitablar, şeirlər üzrə istifadəsini tapa bilərsiniz.
1914-1915-ci illərdə apardığı müharibələrdən yorğun düşən almaniyaparisə daxil olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu. Lakin bunu qısayolla etmək istəyirdi. Buna görə də 8 diviziya tərəfindən qorunan verden ərazisindən keçməli idilər.
1916-cı ilin fevralında almaniya verdən üzərinə hücum etdi, amma bu döyüş zamanı çox da uğur əldə edə bilmədi.
Belə ki, 6 ay davam edən döyüşdə 1 milyona yaxın alman və fransız əsgəri həlak oldu. Verilən itkilər nəticəsində isə almaniya cüzi bir ərazi əldə etmişdi.
itkilərin 1 milyona yaxın olması bu döyüşə "verden qəssabxanası" adını verdi.
Günümüzdə xeyli aktual və geniş istifadə olunan bir ifadə vardır : "alman üsulu".
Bəs nəyə görə bu hesab ödəmə yolu "alman üsulu" adlandırılmışdır? Birinci dünya müharibəsindən sonra məğlub olan almaniya iqtisadiyyatı köçmüşdü və dövlət hiperinflyasiya içində idi. Hiperinflyasiya içində olan dövlətlərdə isə qiymət hər saat, hətta hər dəqiqəbaşı dəyişə bilir.
Məsələn: 5 dəqiqə öncə aldığın bir yemək 10 dəqiqə sonra iki qat qiymətinə satıla bilərdi. Buna görə də insanlar yeməyin qiymətini əvvəlcədən ödəyirdilər.
Belə bir şəraitdə isə heç kim başqasına borc vermək istəməz və ya onun hesabını ödəmək istəməzdi.
Beləliklə "alman üsulu" anlayışı yaranmışdır.
