tək başına kilometrlərlə gəzmək

evdəkilərə hə ye dostumla görüşürəm adı ilə çıxıb, qulaqcıqsız zadsız gəzmək. guya arxa fonda hansısa mahnı olsa nəyə yarar, beynim bunu təmin eliyə bilir də. düz yol getmək deyirəm amma ara məhlələrə girmək daha maraqlı eliyir bu gəzintini. bəzən nəyisə çox fikirləşib yola qoyulanda baxırsan ki, axır əvvəl evə gəlib çatırsan amma bir nəticəyə yox. bəzi gəzintilərdə isə tamamən boşluq olur, yol əsnasında verdiyin amma əməl eləmədiyin qərarları digər gün xatırlayanda öz özünü danlamağa bir tema olur. bəzən isə çox dalıb gedəndə locationdan baxırsan ki evə çox yol var, uje axot olmur qayıtmağa, qaranlıqda düşür, yaxın avtobusu seçirsən arxa hissəsinə keçirsən. uzun yoldan sonra nəhayət evə çatan kimi niyə gec gəldin danlamasını eşitməyə başlıyıb, günü bitirsən.

sözaltı günlük

o günlərdə görüşmək istəyəndə "mənlik deyil e görüşlər. anxietydən susub qalacam, səndə sıxılarsan, mən də" deyəndə, israrla yoxe gəl e gəl heç nə olmaz deyəndən sonra, ortaq dostumuza: "ona yavaşca izah elə ki, heç nə olan deyil, mən adam yeyən zad deyiləm, çəkinməsin, amma bax ha, yavaşca, bir başa səsimi yollama özünə!"
deyəndə, bir boşluqda hiss elədim özümü.
o və onun timsalında bir çoxu hardasa eyni şeyi deyir:"utanma"
"məsələ utanmaqda deyil nə bilim nə bla bla" izah eləməyə başlayanda da artıq onlar üçün maraqlı olmur. niyə? çünki o cümləni deməmiş focusu özlərinə çevrirlər. sanki özlərini olsalarda, olmasalar da daha üstün görürlər.
məsələ isə tamam başqa cürədi, bu bir savaşdır, doğru düşüncə vs anxiety nəticəsində səhv hərəkət.
hərəkətlərim düşüncələrimi yarı yolda qoyur, satır, bəzən kilidliyir. amma onlar, satıldıqları yerdən qaçıb gəlir, yada kilidləndiyi yerdən tez- tez sanki bağıraraq bir daha yadına salıb peşmançılıq çəkdirirlər.
sadəcə bir fikir. bu uğruna 20 entry yazacağım, yaxın olduğum kimləsə 10 dəqiqə müzakirə aparacağım, tanımadığım birinə isə anlıq anxietydən sənin fikrin nədir bəs? sualına "heç nə" deyib o şedevri ya ortaya çıxarmayacağım, ya da, 1 dəqiqə başlıq formatında deyib, sonuna da mistik: "belə baxanda çox boş fikirdi, nəysə siz davam edin" deyəcəyim bir fikir yəni.
fikir verdinizsə, azca sosiallaşdıqca, yəni insanlarla üzbəüz gələndə, o fikri demə keyfiyyəti getdikcə, aşağı düşür.
sadəcə o an elədi. o an tam o saniyə, gecə bədahətən, gələndə sevindiyin fikir, boş gəlir. beynində düz olmasını təsdiqləyən milyonlarla alternativlərə sadəcə bir komandanı verirsən: sus!
və sonsuz savaşda qalibiyyəti yenə səhv hərəkətə verirsən. peşmançılıqdan gəbərəcəyini, gecə yuxunu qaçıracağını, "kaş" lara boğulacağını bilərək.
çox iyrənc bir durumdur, yoldaşlar. neçə-neçə fürsətləri itirə itirə getmək, olsa idi necə olardı deyə düşünməkdən beynini çürütmək, toparlamağa başlayanda, yeni bir işin ucundan tutmağa çalışanda, anxiety nəticəsində tutduğun yerdən sürətlə yerə düşürsən, 1 dəfə , 2 dəfə yada daha çox. o fikir başqasının azğından çıxanda, reaksiyaların umbay olmasının yada çox təqdirə layiq görülməsindən asılı olmayaraq, ya da sakitcə dediyin zarafatı kiminsə bərkdən deyib bütün qrupu güldürməsini görəndə, necə deyəllər, canın çıxır, səsin çıxa bilmir.

yazarların etdiyi umbaylıqlar

1 ci sinifə gedərdim təxmini, yenə klassik qonaqlıq günlüklərində mənlə yaşıd, 2 tərəfdən kəskin batıqlı qəmzələri olan bir qıza, guya özümün ixtira elədiyi oyunları oynamasını təşviq edirdim, xeyli sonra qızla oynamağın başını buraxıb, balkonun ağzındakı pəncərədə oturdum, qızı uzaqdan gözətləməyə vaxtım olmuşdu, üzündəki təbəssüm hələ bir dəfədə olsun dayanmamışdı,düşünürdüm ki, hamıya "mənim qəmzələrim vareee, baaax" deməyə cəsarəti olmadığı üçün, üzü ancaq gülümsəmə modunda qalmışdı, balkondan gələn narıncı-ala rəngli günbatımı, yanağındaki assimetrik qəmzələrə yansıyır, onlar da elə hey batırdı.
bir azdan yenə yanına qayıdıb, qəmzələrinə komplimet eləmək istəyi içimə dolmuşdu, təbii 1 ci sinifdə bunu necə eliyəcəyimi bilmədiyimə görə pramoy barmağımı o dərin qəmzəsinə salıb "oydaaa nə zordu" demişdim, qız daha da içdən güləndə qəmzələri yenə, bu dəfə daha dərindən batdı. gözləri parıldıyırdı sonunda biri fərqinə vardı deyə, sonra, elə bil ki, illərdi buna hazırlanıbmış kimi başladı danışmağa qəmzələri haqqında, cart cürt sonda qayıdıb dediki, atalar uşaqları doğulanda çox sevinir deyə çıxırmış "gül baxım səndə var?" donub qaldım, yox idi. axı olsa idi, ona belə heyranlıqla baxmazdım, çox üzüldüm niyə sevinmiyiblər mən doğulanda? özümü yersiz günahkar hiss elədim və qıza heç nə deməyib otağdan gözü dolu qaçdım
bu dəfə atam başqa adam imiş kimi göründü gözümə, axı məktəblərdə yalan danışma aksiyasını keçirən o böyüklər indi niyə mənə yalan danışıllar? deyə az qala qışqıracıydım, atamda məni görən kimi tez yanına gətirib çay zad istiyirsən dedi, bu sualı uje qəlbdən verirmiş kimi gəlmirdi, sevmirdi məni. salmışdım beynimə, nəsə desəydi ağlıyacıydım, fikrimi dağıtmaq üçün televizora baxdım, "ekrana yaxın əyləşin!" deyən aparıcının sözü atamın yanından qaçmaq üçün bir bəhanə idi deyə, tez gedib televizorun dibində oturdum, ordada nəsə muğam müsabiqəsi var idi, qohumlar da yığışıb, "ə bu uluyure", "bax mən olsaydım keçirərdim bunu" deyə fikirlər yürüdür, nəticəsinə belə baxmırdılar, muğam oxuyanların zilə çıxması kiçik mənim hisslərinə tərcümə olmuşdu deyəsən, o orda dərin nəfəs alıb zilə qalxanda məndə ağlamamaq üçün içimdəki zilə qalxırdım.
yemək yeyəndə adəti üzrə uşaqları bir otuzdururdular qızda məni görcək sevinib gəldiki, məndə sənin yanında oturacam. mən "get vızıtda" baxışı atmağıma baxmayaraq qız gəlib yanımda oturmuşdu, bəyax heyranlıqla baxdığım qıza indi nifrətlə baxırdım, axı onun dədəsi onu niyə sevirdi? nə idi fərqli olan?
həmişə də bir əsəb pozan qohum olure riyaziyyatdan tupoy-tupoy suallar verən, soruşdu deyin görüm 9 5 neçə eliyir, həmişə 2 2 toplayan xanımça təkərə düşüb, 9 5 i stolun altında barmaqları ilə hesablıyana qədər mən pramoy 14 demişdim, bəhanə götürüb, sağlıq demişdilər mənə, buda ondan daha yaxşı olduğuma özüm üçün sübut idi, beləki, ordakı 7 yaşlı uşağın egosunu təxmin edə bildiniz, yada yox bu daha üst bir şey idi.
nəysə axır evə gedib çatanda, evdəkilər öz aralarında günün dəyərləndirməsini eliyirdilər, məni otağa yatmağa aparan anam üstümü örtüb söhbəti qaçırmasın deyə aşağı tələsdi, getdiyinə əmin olandan sonra nə vare qəmzə çıxarmağa deyib, keçib güzgünün qabağında yarım saat öz özümə gic kimi hırıldamışam, birinci işimə çox ciddi yanaşırdım, bir yerdən incə xətt olsa fso ordan da qəmzə çıxarmağa başlıyacıydım, sonra ha gül, ha elə, tutuzdura bilmədim, yanağıma olan focusu itirib, gözümə baxanda "nağarıram ə mən" fərqindəliyi ilə də 10 dəqiqə gözümə baxıb, həyat sorğulamışdım, ümidsiz idim çox, yerimə yaxınlaşıb, bütün gecəni barmağımı bir yerdə sabit saxlamaqdan başqa şansım yox idi, onuda edəndə anlıq izlər qoyur, mən isə sevinirdim, elə tam yerimə girəndə stolun üstündə təzə alınmış, hələ sellofanda olan pilka gördüm, tez şığıdım üstünə açıb heç düşünmədən saldım yanağıma, deyəsən o da təsir etməmişdi və üzülmüşdüm,
bu uşaq gün içində niyə bu qədər ümidlərini itirməyə məhkum oldu axı? və nəhayətki, gedib pilkanın ənkəsi, pendir yox özəlliklə qırmızı rəngli bıçağı götürüb, saldım yanağıma. ağrıdan gəbərirdim, üzüm qızarıb, göz yaşlarım gəlib o uğursuz qəmzə təcrübələrinin üstündən keçib izlərini silirdi, daha da dərinə batıra bilməyib bıçağı çıxartdım, yanağım çox azca deşilmişdi, qonşunun balkonundan düşən işıqla hərəkət etdiyimə görə qanı görə bilmirdim, elə bilirdim göz yaşıdı, sonra qonşu heç əsərimə baxmağa imkan verməyib işığı söndürdü, məndə getdim yatmağa, səhər duranda ağappaq yastığım qırmızı rəngə bürünüb, qan olmuşdu, ağzıma dəmir dadı gəlirdi, deyəsən damağıma qədər sala bilmişdim, anamı çağırmağa qorxurdum, çünki ağzımın içi bütün qan idi, qışqırsam töküləciydi, hamama qaçanda bəxtdən anam da orda idi, üzümə yayılan qanı görən anam donub qaldı, yerə bütün ağzımdakı qanı tökəndə də hələ şokda idi, ağlına daxili orqan zədələnməsi zad gəlib qorxudan bilmədi neynəsin, üzümü yuyanda kiçik dəliyi görüb, səbəbinidə demədim deyə oxlovla az qala 2 ci dəfə qan gətirənə qədər çırpdı, get gözüm görməsin cavabını alan kimi də qaçıb güzgüyə baxdım və budur, sadəcə balaca bir yara. heç qəmzə effektidə vermirdi. pay içini, bu xurafatı qəbullanmalı idim, atam məni bu qədər cəhdlərə rəğmən sevmirdi. buna mən və inancım qərar vermişdik,dədəmin fikrini heç soruşmadan, ki soruşsaydımda yalandan başqa cavab ala bilməzdim və beləcə, 5 ci sinifdə əslində əzələ deformasiyasından yarandığını biləndə, bunun tamamən mövhumat olduğunu dərk edəndə, 4 il mənasız bir xurafata bağlı qalmışdım, bu 4 ildə atamdan gizlin çox incimişdim, onsuzda sakit uşaq idi nolub daha da sakitləşib deyirdi, düzdü elə çoxda görmürdüm o vaxtlar, bu fərqinə varış anı məni utancdan yanağıma basdığım bıçaq kimi yerin 7 ci qatına soxub, ən ali umbaylıq hissini yaşatmışdı.
xurafat deyəsən illər sonra tutub, uşaq ağlı ilə bir qəmzəyə görə idi sevilməmək, indi bir qəmzədəndə artıq səbəblər və hisslər...

yazarların üzüləndə etdikləri şeylər

söymək, çünki ağlamaq istiyirsən gözünən yaş gəlmir, yatmaq desəndəki yuxu. eləcə boş oturursan, gedən 5 yaşlı qonaq uşaqlarından sonrakı evdə olan ani sakitlik çökən fason süküt çökür, həyatına, otağa, düşüncələrinə. day deyəmmirsən ə mən kəlləyəm e bunuda eliyərəm, o kəllə işləmir, təkərə düşür elə təkər ki düşüncələri dondurur, nə çarə axtarır, nə də ki, qoymur çıxasan üzüntüdən. sakitcə oturursan. mahnını açdın aydaa bu mahnının anısı var idi ee heç nə +10 üzüntü daha, rast ki bu dəfə hamısınan ən top da bir üzüntü keçirmisənsə, yığıb bir dəfəlik dərd çəkməyə başlıyırsan, beynindəki 10 dənə fərqli səs o dinlədiyin mahnının səsini kəsir sonra da sən heç fərqində olmadan mahnı bitir, dümdüz divara baxanda evdən bir səs yüksəlir "gəl qabları yu", içində "eee dərdimizi də rahatca çəkəmmiriyeee" deyə protest edən səslə başa çıxıb başlıyırsan qabları yumağa peh qırıq stəkan. su səsi beynindəki zır zırların səsinə o qədər oxşuyur ki, fikirli halda əlivi kəsirsən BOM bu da bəhanə davay ağla indi bütün məsələni kənara atsaq o kəsiyə bdənə "sənin hammmıınaa" deyib keçərsən, amma içindəki üzüntünü əsəbə çevirib "ə bu pox sınıqdısa nəyə qoyursuz bura" deyib bütün günahı stəkanın üstünə atıb şüşəni ixtira eliyəninə kimi, özdə guya heç dinən, imannan çıxmamış kimi səsli səsli söyməyə başlıyırsan, soruşanda olsa onuda söyürsən, elə söyürsən ki, qabağındakı uspet eliyib "ə sən kimi söyürsən" də deyə bilmir, xülasə bu max yarım saat çəkir, söydüyünədə bağışlaye səncanı stəkan qırılmışdı bir az əsəbləşdim deyib yola vermək insanı elə rahatladır ki obşim yoxduda belə bir şey.
sifarişi verən: Derek

adamotu

orta asiya, aralıq dənizi sahillərində yayılan, dünyada 60 - a yaxın, azərbaycanda isə 1 o da göygölün kərəmli kəndidə tapılan növü olan, kökləri insana bənzədilən və digər adı mandragora olan ot.
eyni zamanda, insana bənzədildiyinə görə mistik gücünə inanılan, haqqında müxtəlif inanclar və mövhumatlar yaradılan bu bitkinin torpaqdan çıxarılarkən saldığı çığırtı səsinə görə onu çıxaran insanları öldürəcəyinə ya da dəli edəcəyinə inanılırdı, bu inanca görə də camaat cadu, rituallar və ayinlər müşaiətində ipin ucunu bitkiyə digər ucunu da ac itə bağlayıb 1 həftə saxlayandan sonra uzağa atılan ət parçasını qapmağa çalışan itin reski hərəkəti ilə bitkini kökündən çıxarması görə toplayırlarmış. başqa ölkələrin kültürlərində darağacı altında yetişdiyi və ölümcül dərəcədə zəhərli bir bitki olduğuna görə, xüsusi ilə dolunay gecələrin də torpaqdan çıxarılanda əmələ gələn qazdan zəhərlənməmək üçün küləyin tərs istiqamətində toplanılmağa başlanılması qeyd edilib, indi cadusuz zadsız avqust sentyabr ərəfələrində toplanılmağa başlanılır, bir digər kültürlər isə "şeytan şamı" adlandırıdılar. bunun səbəbi isə isti iqlimlərdə bitdiyinə görə gecə vaxtı ışıldaböcəklərin üstünə yığışması ilə uzaqdan alov kimi görünməsidi.
https://i.imgur.com/3pJCZWL.jpg

yazarların çəkdikləri pişik şəkilləri

deyəsən, özüm də çox yatanam deyə önümə ancaq yatan pişiklər çıxır...

bu pişik də dəhşət soyuq qış günündə 2 qaz kəmərinin arasına sığınıb yatmışdı
bu təzə oyanmışdı eheheh

bu gerizekalınında elə bil adhd var dayanmaq bilmirdi aq axırda gedib ağacda qaldı düşə bilmirdi uluyurdu ahabsvnabs düşürdəndən 5 dəqiqə sonra o bizi ağaca çıxıb orda uladı

yazmaq

sanki,asılılıqdır,elə ki bircə dəfə başlandınsa yazmağa, sonu olmur.kimisi danışmaqla,kimisi yazmaqla,kimisi sadəcə oturmaqla,kimisi də içməklə atmağa çalışır içindəki o düşüncə yığınını.
mənim gönlüm yazmaqdan yanadı,özüdə dəftərə.
o nap-nazik uclu qələmin qara mürəkkəbinin ağappaq dəftərin üzərində ehmalca yayılması,hərfləri sanki yenidən kəşf etmişsənmiş kimi baxmaq və yazını bitirəndən sonra üzündə yaranan qeyri-iradi bir gülümsəmə ilə şahəsərindən zövq almaq tamam başqa hissdir.
məktəbdə fizika dərsində löhvəyə çıxardıb,məsələ verən müəllimə həmişə :"veriliri yaz da,ay bala" deyərdi,"yaz,yazmasan görə bilməyəcəksən".aha! demək ki,hər şeyin məğzi elə yazmaqda imiş,bunu belə uyğunlaşdırdım:verilən məsələ bizim həyatımızı təmsil edir,məsələni başdan sonra incəliyib veriliri,yəni,əlimizdəki problemlərimizi üzə çıxarırıq,sonra ona-verilirə,uyğun düsturu tapmalı idik,elə bil,problemləri qarşımıza qoyub həll yolunu axtarırıq,həll edici hissəsini də başa vurandan sonra,nəticə 2 cür ola bilər ya uğurlu,yadaki,uğursuz.uğursuz alınan nəticə də məsələni yaxşı incələmək,həll yolunu dəqiqliklə yenidən müəyyən etməliyik,ya da tətbiqdə gözdən qacan nüanslar varolur,bilməm neçəncisə cəhd də alınır,amma fərqinə də varmalıyıq ki,bu qalın fizika kitabında sadəcə bir sual idi.hələ bunun ulduzlusu,üstündə vaxt sərf edib,"əşi yoxe,mən düzəm məsələ səhvdi" deyəcəyimiz ya da hamının 5 tapdığı cavabının əksinə sənin 225 tapdığın cavabın tutacaq olan suallar da olacaq,elə məhz ona görə də,hər suala həvəslə yanaşaq ki, o kitabı vərəqliyən də, başarılarımızla qürur duya bilək.

glisemik indeks

yediyimiz yeməklərin qan şəkərini hansı sürətlə yüksəltdiyini müəyyən edir.ümumi olaraq 0-55 aşağı,55-69 orta,70 üstü isə yüksək gi-li qidalar hesab olunur.gi-i aşağı olan qidalar isə sağlam qidalar hesab olunur,qana gec qarışır və qan şəkərini stabil olaraq saxlayır,ona görə də,gec-gec acma hissi gəlir.acma hissinin gəlmə səbəbi isə yüksək gi-li qidaları yeyəndə,o yüksək gi-li qida karbohidrata,karbohidrat qlükozaya,qlükozada da şəkərə çevrilir(turpun nağlına oxşadı lap ətağa)və birdən inulin baskını kimi bir şey olur,o da qandakı bütün şəkəri bitirəndən sonra ani acma hissi gəlir, ki bu hiss də yüksək gi-li qidaları yeməyi sanki tələb edir.ondan sonra da məlum məsələ halsızlıq, yorğunluq,başağrısı olur.yüksək gi-li qidaları təxmin etmək elə də çətin deyil:bal, qənd,mürəbbə,halva,pesox, şokalad,şirin olan demək olar ki, hər şey. (şirin olmağı şərt deyil pələngində olar)
gi dəyərlərinə diqqət edən insana sadəcə sağlamlıqda və uzunömürlükdə deyil ,təbii yolnan arıqlamaq kimi fürsətidə irəli sürür.ən çox gi-i olan qida əlbəttəki ağ çörəkdir (100) ən azı isə brokolidi (0) hansısa bir qidanın(məsələn kartoşka)püresi normal qidadan (yəni kartoşkadan), daha yüksək gi-lidi,qaynar yeməklərdə soyuq yeməklərə baxanda həmçinin, amma lifli qidaların gi-si daha aşağı olur deyə,qidalananda onlara üstünlük vermək lazımdır.
sifarişi verən: kompot