2. heisenbergin 1927 ci ildə kəşf etdiyi və kəşfi səbəbilə 1932 ci ildə nobel mükafatı aldığı prinsip. 1920 ci illərdən başlayaraq heisenberg atomu təşkil edən zərrəciklərin davranışlarını araşdırmağa başlayır və bunun üçün ona lazım olan iki şey var: zərrəciyin olduğu yer(mövqe) və impulsu. bu illərdə kvant dünyasında zərrəciklərin həm zərrəcik həm də dalğa olduğu ortaya qoyulmuşdu. ölçməyə çalışdığınız vaxt isə hər şey dəyişir və burdan müəyyənsizlik prinsipi başlayır.

tutaq ki, elektron zərrəcikdir və bu zaman biz onun dəqiq mövqeyini bilməliyik. ancaq dalğadırsa sürətini ölçməliyik. ətrafımızda, gündəlik həyatımızda baş verənləri həmişə müəyyən görürük. vurulan topun harda olduğunu, sürətini və istiqamətini bilə bilirik. zərrəciklərin dünyasında isə vəziyyət qarışır. maddəni görməyimiz, müşahidə etməyimiz üçün nə lazımdır? bir mənbədən yayılan işığın maddələrin işığı əks etdirməsilə. işıq yayılır və gedən işıq ordan gözümüzə əks olunur. elektronu müşahidə etmək üçün də eyni şey lazımdır. işıq isə həm dalğa həm də zərrəcik oldugu üçün müşahidə zamanı elektronun vəziyyətindəki qeyri-müəyyənliyi azaltmaq üçün qısa dalğa uzunluğu olan işıqdan istifadə etməliyik. qısa dalğa uzunluğu isə daha çox enerji deməkdir və daha çox enerji elektronla toqquşanda onun impulsuna təsir göstərir, elektronun sürəti səhv ölçülür. bir sözlə zərrəciklərin kütlə və sürətlərinin hasili müyyənləşdikcə olduqları yer(mövqe) qeyri-müəyyənləşir, olduqları yer(mövqe) müəyyənləşdikdə isə kütlə və sürətlərinin hasili- impuls qeyri-müəyyənləşir. heisenberg bu prinsipi hidrogen atomu ilə daha praktik açıqlayıb. hidrogen atomu tək protondan ibarət nüvənin ətrafında dönən tək elektrondan ibarətdir. dönən elektronun yerini bilə bilmərik ancaq elektron həm də dalğa olduğu üçün döndükcə nüvənin ətrafında "bulud" yaradır. yaranan bulud ilə bərabər elektronun hansı vəziyyətdə nə qədər olduğunu hesablaya bilərik. ancaq hesabladığımız şey yenə qeyri-müəyyən olur. atom haqqında heç vaxt müəyyən olan heçnə bilmirik.