1. fransız yeni dalğa rejissorlarından olan alain resnaisin(alan rene) 1959-cu ildə çəkdiyi, mənim isə renedən izlədiyim ikinci film(birincisi "night and fog" filmi idi).

1945-ci il 5 avqustda yerli saatla 08:15-də yaponiyanın qərbində yerləşən hiroşimaya(xirosima) amerika tərəfindən "little boy" adlı atom bombası atılır. şəhərin 60 faizi partlayış nəticəsində tamamilə məhv olmuş, partlayış, yanğınlar və güclü şüa xəstəliyi nəticəsində 200 mindən çox insan həlak olmuşdu.

indi keçək filmə. film haqqında kiçik spoiler verim.

--spoiler--

fransız aktrisa emanuella riva kiçik şəhər olan neverstdə doğulmuş, orada böyümüş və orda da aşiq olmuşdur. yapon memar eiji okada isə hiroşimalıdır. fransız aktrisa müharibə vaxtı düşməni olan alman əsgərinə aşiq olmuşdur. tam bir yerdə qaçmağa qərar verdikləri gün alman əsgər öldürülür. bunun üstünə qadın dəli olmağa başlayır, valideynləri qadını zirzəmiyə bağlayırlar. qadın burda bir müddət qaldıqdan sonra düzəlməyə başlayır və parisə getməyə qərar verir.parisə getdiyi gün isə hiroşimaya bomba atılmışdır. hiroşimada yapon memarla tanış olur. onunla vaxt keçirməyə başlayır. bir gün memarın evinə gedərlər, sevişərkən qadın memarın əlinə ilişib qalır və yapon sevgilisinin əlini ölmüş olan alman sevgilisinin əlinə bənzədir. qadının beynində alman əsgərdir və yapon sevgilisində onu görür. bu əl takıntısı mənə trierin nymphomaniac, bir də christian molinanın diario de una nimfomana filmlərini xatırlatdı.

--spoiler--

filmin ilk səhnəsindən son səhnəsinə qədər şersəl axıcılıqla davam edən dialoqlar, həm filmin ilk 15 dəqiqəsində müharibənin mərhələlərini insan gözündən necə göründüyünü izləyiciyə göstərmək üçün istifadə etmiş, həm də ii dünya müharibəsində neversdə yaşayan riva'nın unutmadığı alman sevgisinin, eiji okadada əks olunmasını sadəliklə verə bilmişdir.

filmin əvvəlində xarakterlərin üzlərini görmədən aralarında keçən dialoqa daxil oluruq, qadın və kişinin əslində bir növ bir-birini tanımasıdır bu söz oyunları; izləyicinin isə əslində rivadan bir fərqi yoxdur bu dialoqda. hiroşima hadisələrini bilən, əzablarını hiss etməyə çalışan amma bir müddət sonra bu dəhşətli hadisəyə öyrəşən və öyrəşməkdən qorxmağa başlayan...filmin ilk 15 dəqiqəsi sanki sənədli film kimi hiroşima hadisələrindən görüntülərlərlə davam edir, atom bombasının atılmasından sonra insanları izləyirik; əlləri olmayan, gözləri olmayan insanları, ölmüş insanları. sonra bir muzeyə qonaq oluruq, atom bombasının təsirlərini göstərən muzeydir bu, uşaqları gəzdirən qadınlara şahid oluruq, bir növ biz də muzeyin ziyarətçisi kimi ordayıq.

filmdə xüsusilə vurğulanan mövzulardan biri zaman və məkan paradoksudur. kinomatorafiya obrazları qoruyaraq keçmişdə baş verən hadisələri təkrar göstərir. filmin ən önəmli nöqtələrindən biri də hadisələrin paralelliyidir. hiroşimada yaşananlar və neversdə yaşananlar bir növ qarşılaşdırılmışdır. diqqətlə izləyəndə rahatlıqla bir yığın paralelliklər tapa bilərik. məsələn; "post-war france"ında saçları kəsilən qadınlar ilə partlama nəticəsi olaraq nüvənin təsiri ilə saçları tökülən yapon qadınları. muzey səhnəsindəki göstərilən qopmuş insan dəriləri- və neversli qadınların qanayan və soyulan əlləri. nümayiş əsnasında görülən pişik ağ, keçmişə baxılanda görülən pişik isə qaradır. bildiyimiz kimi qara pişik uğursuzluq gətirir. paralelliyin başqa vurğulandığı yer paralel montajdır. filmin son səhnəsində bu texnikadan istifadə edilir. gecə hiroşimadan çəkilən küçələrdən biraz sonra nevers küçələri ekrana gəlir.

bunlarlaa yanaşı filmdə anlaşılması çətin olan səhnələr də vardır. buna ilk nümunə açılış səhnəsidir- üzərlərinə külə bənzər cisimlər yağan iki bədən bir-birinə möhkəmcə sıxılmış halda. açılış səhnəsi əsas olaraq alman bir yazarın pompei adlı kitabından təsirlənmişdir. filmin çəkildiyi vaxtlarda marguarite duras tərəfindən oxunulan və onu olduqca təsirləndirən kitabdır. məlum olduğu kimi pompei-dəki fəlakətə uğrayanlar "vulkan partlaması" nəticəsində həyatlarını itirmişdilər.

unutmamış bunu da qeyd edim ki, filmin ssenarisi marguerite durasa aiddir. duras filmdə xüsusilə atom bombası atılması mövzusunda əhatəli araşdırmanın sahibi olan pülitzer mükafatlı yazar john herseyin "hiroşima"sından istifadə etmişdir.

film 1959-cu ildə kann film festivalı tərəfindən geri qaytarılmışdır. əsas səbəb isə " amerika qorxusu" idi. buna görə də film yarışma xaricində göstərildi amma buna baxmayaraq film "international critics award"ı qazandı.