13. ------
azərbaycanlılar ancaq genosiddən (soyqırım) danışırlar, o da genosid deyil: xocalıda baş verənlər genosid kateqoriyasına girmir.

elmi ədəbiyyatda genosid anlayışı ilə yanaşı, belə anlayışlar da var:

etnosid (hansısa bir dini, kültürü, dili bunların fiziki daşıyıcılarını yox etmədən məhv etmək – bütün şərqi düzləyən müsəlman-ərəb işğallarını yadınıza salın);

linqusid (bir dili bilə-bilə məhv etmək, etnosidin bir forması – iran islam respublikasında azərbaycan dilinə olan münasibəti yadınıza salıram);

demosid (hakimiyyət tərəfindən bəlli insan qrupunun kütləvi formada məhv edilməsi, məsələn, stalin repressiyasını, öz xalqından 40 milyondan çox insanı öldürən mao tsedonu xatırlayın);

politisid (azərbaycan hakimiyyətinin öz tənqidçilərinə qarşı apardığı yoxetmə siyasəti politisid-ə misal ola bilər).

nasistlərin 6 il ərzində bir neçə milyon yəhudini qırması ilə, ruandada 100 gün ərzində tutsi etnik azlığının 75%-inin məhv edilməsi ilə, 1995-ci ildə 8 min boşnakın məhv edilməsi ilə və s. tutuşduranda, xocalıda baş verənlərə qenosid adı vermək gülməli görünür.

xocalıdakı cinayətin nə qurbanlarının sayı, nə davametmə müddəti, nə də forması onu genosid adlandırmağa imkan vermir. bir gecədə baş verən basqınla 600-dən çox, uşaq və qadın fərqi qoyulmadan, mülki əhalinin gülləbaran edilməsi hələ genosid demək deyil. genosid kütləvi sayda insanın ölümü ilə nəticələnən, sistemli və uzunmüddətli məhvetmə prosesidir.

gəlin, qənirəlik, mirşahinlik etməyək. xocalıya genosid adı verməklə, guya vətənpərvər oluruq və böyük siyasət işlədirik. halbuki, “ondan bizdə də var” görməmişliyi edirik. qərbin gözünə soxmaq istədiyimiz isə öz savadsızlığımızdır.
------
(bax: ağalar məmmədov)