1. entropiya haqqında qanun da deyilir. təbiətdəki proseslərin öz xoşuna hansı istiqamətdə axacağını deyən qanundur. bundan əlavə bu proseslərin dönüşlü olub olmamasını da müəyyən edir. ən sadə izahı ilə, istilik çox olduğu yerdən az olduğu yerə axır, tərsinə yox. sistemin hal-vəziyyət kəmiyyətlərindən biri olan entropiya, bu qanuna görə əgər sistem qapalıdırsa, heç bir proseslə azala bilməz. qapalı sistemin entropiyası ya sabit qalır, ya da artır. entropiyası sabit qalan qapalı sistem prosesləri dönüşlü proseslərdir. yəni əks istiqamətdə baş verməsi heç bir kənar müdaxiləyə ehtiyac duymur. entropiyanın artdığı proseslər isə əks istiqamətə öz xoşlarına axa bilməzlər. bir qab düşünək. ortadan istilik izolyasiyalı bir sərhəd var. qabın bir hissəsində soyuq qaz, digər hissəsində isti qaz var. yəni bir tərəfdəki qaz zərrəcikləri aşağı kinetik enerjiyə sahibdirlər, digər tərəfdəki zərrəciklər isə yüksək kinetik enerjiyə sahibdirlər. izolyasiya edici pərdəni aradan götürdükdə hər iki tərəfdəki qaz zərrəcikləri bütün həcmə yayılacaq. nəticədə hər iki tərəfdə ortaq temperatur əldə olunacaq. bu hadisələrin təbii öz xoşuna axış istiqamətidir. bu prosesdə entropiya artmışdır və zərrəciklərin əvvəlki kimi toplanması mümkün deyildir. entropiyaya çox vaxt xaos kəmiyyəti də deyirlər. belə ki, əvvəllər zərrəciklər yüksək enerjililər bir tərəfdə, aşağı enerjililər digər tərəfdə olmaqla dəstələnmişdilər. qismən nizam var idi, xaos az idi. sonra isə bu dəstələnmə pozuldu. artıq zərrəciklər nizamlı toplanmamışdılar, xaotik dağılıblar. və bu nöqtədə termodinamikanın ikinci qanunu maraqlı bir faktı ortalığa çıxarır: qapalı sistemdə heç vaxtı öz xoşuna nizam yarana bilməz. hadisələr ya xaotikliyin qorunması ilə baş verir, ya da daha da xaotikləşməklə. nizam yaranması üçün əlavə müdaxilə lazımdır. çoxlarınızın ağlına gəldiyi kimi bu fikir ateist-teist müzakirələrində teistlər tərəfindən çox aktiv bir şəkildə istifadə olunur. təbii ki, yer kürəsini qapalı sistem sayan teistlər tərəfindən. yer kürəsi qapalı sistem deyildir, burda o qanun əhəmiyyətini itirir. qapalı sistem olduğundan şüphələnilən tək şey, kainatın bütünüdür. bunda da hələ əminlik yoxdur. əgər kainat qapalı sistemdirsə də, burda termodinamikanın ikinci qanununun keçmədiyini iddia edən yoxdur. bütövlükdə kainat xaosa doğru gedir onsuz da.