4. avropada çoxdan başlamış prosesdi.
ümumiyyətlə hər hansı bir mədəniyyətin (və ya millətin) 25 ildən artıq yaşaya bilməsi üçün hər ailədə ən az 2.11 uşaq olmalıdı. bu rəqəmdən aşağı düşən heç bir mədəniyyət öz varlığını qoruyub-saxlaya bilməz. bu vəziyyətə düşən mədəniyyətin özünü yeniləyə bilməsi üçün təxminən 80-100 il vaxt lazımdı və bu müddət ərzində həmin mədəniyyəti ayaqda saxlaya biləcək heç bir iqtisadi model yoxdur.
əgər 2 cütlüyün hərəsinin 1 uşağı olsa valideyn sayının yarısı qədər uşaq var demək. əgər bu uşaqların da 1 uşağı olsa, nənə-baba sayının 1/4-i qədər uşaq olur. əgər 2014-cü ildə 1 milyon uşaq doğularsa 2034-cü ildə 2 milyon işçi qüvvəsi tapmaq mümkün olmayacaq.
təbii ki, əhali azaldıqca mədəniyyət də avtomatik olaraq geriləyəcək.
2007-ci ildə aparılan araşdırmaya görə avropada ailə başına olan doğum göstəriciləri belədir.
fransa-1.8
ingiltərə-1.6
yunanıstan-1.3
almaniya-1.3
italiya-1.2
ispaniya-1.1
ümumilikdə avropa birliyində (31 ölkədə) doğum göstəricisi 1.38-dir.
tarix bizə bu göstəricilərlə heç bir mədəniyyətin yaşaya bilməyəcəyini göstərir.
bir neçə ildən sonra avropa yox ola bilər. yəni avropanın yerli xalqları. əhalinin ümumi sayı isə əksinə immiqrasiya hesabına artacaq.
1990-cı ildən bu yana avropadakı əhali artımının 90%-ini müsəlman köçü hesabına baş verib.
dünyada kilsələrin ən sıx olduğu bölgə fransanın cənubudu və bu gün həmin bölgədə məscidlərin sayı kilsədən çoxdu.
fransada 20 yaşdan aşağı olan əhalinin 30%-ini müsəlmanlar təşkil edir. nice, paris və marsel kimi böyük şəhərlərdə isə bu göstərici 45%-ə bərabərdir. 2027-ci ildə hər 5 fransa vətəndaşından biri müsəlman olacaq. ümumilikdə isə 2052-ci ildə fransa islam dövlətinə çevriləcək. yəni əhalinin əksəriyyətini müsəlmanlar təşkil edəcək.
son 30 ildə böyük britaniyada müsəlman sayı 82000 dən 2.5 milyona qədər artıb. təxminən 30 dəfə.
hollandiyada yeni doğulan hər 2 uşaqdan biri müsəlmandır. 15 ildən sonra 17 milyonluq hollandiyanın yarısını müsəlmanlar təşkil edəcək.
hal-hazırda rusiyada 25 milyondan çox müsəlman yaşayır hansı ki, onlar əhalinin 1/5-ni təşkil edir. bir neçə il ərzində rus ordusunun 40%-ni müsəlmanlardan ibarət olacaq.
belçikada əhalinin 25%-ni, yeni doğulanların isə yarısını müsəlmanlar təşkil edir. belçika hökuməti bir neçə il bundan əvvəl 2025-ci ildə avropalı uşaqların 1/3-nin müsəlman ailələrdə anadan olacağını açıqlamışdı.
avropadakı bu demoqrafik vəziyyətlə bağlı ilk açıqlamanı isə almaniya vermişdi.
''bizim əhalinin azalmasının qarşısını almağımız mümkün deyil. almaniya 2050-ci ildə bir müsəlman dövləti olacaq''. bu açıqlamanı isə almaniya federal statistika komitəsi verib.
hal-hazırda avropada 52 milyon müsəlman yaşayır və alman hökumətinin təxminlərinə görə 20 il içində bu rəqəm 2 dəfə artaraq 104 milyona çatacaq.
kanadada 1 ailəyə düşən uşaq sayı 1.6-dır.
2001-2006-cı illərdə kanadanın əhalisi 1.6 milyon artıb və bunların 1.2 milyonunu müsəlmanlar təşkil edib.
abş-da da 1 ailəyə düşən uşaq sayı 1.6-dır. ancaq latın amerikasından gələnlərin hesabına bu rəqəm 2.11-ə yüksəlib.
1970-ci ildə abş-da 100 min müsəlman yaşayırdı. bugün bu rəqəm 100 dəfə artaraq 10 milyona çatıb. 29 il sonra bu say 50 milyonu keçəcək.
2 il bundan qabaq katolik kilsəsi müsəlmanların sayının öz üzvlərinin sayını keçdiyini elan etmişdi. təxmini hesablamalara görə 5-7 il ərzində müsəlmanların sayı xristianların sayını keçəcək.
texnologiyanın inkişafı nəticəsində avropa və şimali amerikada ölüm göstəricisi 1960-cı illərdən bu günədək sürətlə azalmaqdadır. əhali artmağa başladı, amma bu artım qocaların hesabına idi. çünki, doğum şkalası ildən-ilə aşağı düşməkdədir.
bu cür templə bəşəriyyət 2070-ci ildə 9 milyard nəfərə çatacaq ki, bu da böyük ehtimalla tarix boyu insanların ən böyük say piki olacaq (bəlkə də bizdən əvvəlki sivilizasiyalarda bu say daha çox olub). bundan sonra bəşəriyyət yalnız müəyyən tədbirlərlə öz artımını saxlamaq məcburiyyətində qalacaq.
cəmiyyətdə təqaüdçülərin artımı və doğuşların azalması böyük fəsadlara gətirib çıxara bilər. bunu yaponiyanın misalında görə bilərik. artımı kəskin aşağı düşmüş yaponiyada ildən-ilə işçi qüvvəsinin çatışmazlığı və iqtisadiyyatın əngəllənməsi güclənməkdədir.
statistik hesablamalara görə, ən güclü artım kasıb və müharibə gedən regionlardadır. bu da daha çox populyasiyanın (tayfaların, xalqların, millətlərin) instinktiv olaraq özünü qorumaq refleksindən irəli gəlir.
eyni zamanda, məqsədli artım da vardır: məsələn, türkiyədə kürdlərin artımı ona gətirib çıxaracaq ki, xxı əsrin sonunda artıq türkiyə əhalisinin yarısını kürdlər təşkil edəcək.