məsələyə daha geniş çərçivədə baxmaq lazımdı. məncə əsas sual belə qoyulmalıdır: ümumiyyətlə islamda qadına verilən dəyər nədən ibarətdir? ilk öncə deyim ki, islamda qadına verilən dəyər səudiyyə ərəbistanında və ya əfqanıstanda verilən "dəyər" deyil. bəs bunu hardan bilirik? islam tarixindən bilirik. avropa tarixindən bilirik, napoleonun hekayəsindən bilirik. məkkənin ən önəmli mərkəzi olan bazar yerininin idarəsini bir qadına həvalə etmiş bir peyğəmbər, qadına evlilik aktını kitab ve sünnətlə istədiyi anda təkbaşına üzərinə almaq haqqını verən inanc sistemi bir tərəfdə, toplum stereotiplərinin şərqdə və qərbdə qadına verdiyi önəm(!) və dəyər(!) digər bir tərəfdə. qadın və kişi hərkəsə, elm öyrənməyin fərz olduğu bir inanc sistemi bir tərəfdə, qadına bir paltar tikən və onun içinə onu zorla oturdan şərqiylə, qərbiylə cəmiyyətlər bir tərəfdə. bu ayrılmaları görüb ortaya qoymadan, nə qadına, nə də islama haqqını vermək olar.
başqa bir misal verim, qərbi avropada və ya amerikada "kişi psixologiyası" deyə bir dərsə və ya kitaba rast gəlmək demək olar ki, mümkünsüzdür. ancaq həmin qərbdə "qadın psixologiyası" deyə kitablar, məqalələr yazılır, konfranslar təşkil olunur. yəni kişilərlə əlaqəli psixoloji məsələlərin insan psixologiyasının ümumi təməli hesab olunmasına baxmayaraq, qadınlar bu məsələdə ayrıca bir xüsusi mövzu kimi qiymətləndirilir.
yəni deməyim odur ki, bir din, ideologiya və ya qanuni tənzimləmələri və quruluş fəlsəfəsi ilə bir ölkə, kişi və qadınları bərabər bir bəşəri təməl olaraq alıb, insanlar haqqında olmadığı və ya "insan" anlayışının dibində bir insan stereotipi olaraq sadəcə kişi və onunla əlaqəli məsələlər olduğu müddətcə qadına hansı yeri verirsən ver heç bir işə yaramaz.
qısacası mövzu səhvdi, sual səhvdi. bir din, bir ideologiya və ya bir ölkədə "qadının yeri", "qadına verilən dəyər" belə bir müstəvidə müzakirə olunursa demək, hələ də "qadınlar" məsələsinə xüsusi bir məsələ olaraq baxılır.
amma və lakin madam ki, başlıq açılıb, hörmətli yazarlarımız bəzi iddialar irəli sürüblər, onda deməli biz də öz fikirlərimizi bildirə bilərik.
ilk öncə dinlər tarixçisi karen armstrongun tanrının tarixi kitabına baxaq:"islamdan əvvəlki dönəmdə qadınlara qarşı münasibət həmişəki kimi idi. heç bir siyasi və insani haqları yox idi. qız uşaqlarının qətli geniş yayılmışdı. qadınlar məhəmmədin dinini ilk seçənlər arasında idilər və onların qurtuluşu məhəmmədin ürəyində yer tutan böyük bir arzu idi. quran qız uşaqlarının öldürülməsini qətiyyətlə qadağan etdi, heç bir haqqı olmayan qadınlara boşanma və miras barəsində qanuni haqlar verdi".
qərbdə bir çox qadın 19-cu əsrə qədər bu haqlara sahib ola bilmədi.
armstrong iran və bizans sivilizasiyasına xas olan xüsusiyyətlərin mənimsənilməsi ilə qadınların yenidən ikinci sinif insana çevrilməsinin islamın yayılması əsnasında olduğunu yazır:"artıq abbasi xəlifəliyi zamanına (750-1258) gəldikdə müsəlman qadınların vəziyyəti yəhudu və xristian toplumlarındakı kimi pis idi".
icazənizlə quranın qadını alçaltdığını iddia edənləri dünyanın gəlmiş-keçmiş ən böyük filosoflarının və digərlərinin qadınlar haqqında dedikləri "yüksək" fikirlərlə tanış etmək istərdim:
platon: qadın cəhənnəmin qapısıdır. qadın ortaq mal olaraq əldən-ələ gəzməlidir.
sokrat: dünya üzərində qadın qədər fitnə-fəsad maddəsi olan heç bir şey yoxdur. qadın zəhərli ağaca bənzəyir. xarici görünüşü çox gözəldir və diqqəti cəlb edir. lakin onun meyvəsini yeyən biri dərhal ölər.
Marcus Tullius Cicero: qadınlar olmasaydı kişilər tanrılaşa bilərdi. qadınlar kişilər böyük işlərə nail olmasınlar deyə yaradılıblar.
clement: hər bir qadın qadın olduğu düşüncəsiylə utancından boğulmalıdır. çünki o cəhənnəmə açılan bir qapıdır.
aristotel: qadın yaradılışda yarımçıq qalmış bir kişidir.
chamfort: bir kişi qadınlar haqqında nə qədər pis düşünürsə düşünsün, heç bir qadın yoxdur ki, ondan daha pisini düşünməmiş olsun.
napoleon bonaparte: necə ki bir meyvə ağacı bağbana məxsusdur qadın da kişinin mülküdür.
hər zaman qadınların kişilər üçün, kişilərin isə ölkələri, ailələri, ləyaqətləri və şərəfləri üçün yaradıldıqlarını düşündüm.
qadınlar uşaq doğan maşınlardan başqa bir şey deyildir.
armond salacrou: keşişlər günah çıxardan qadınları dinlədikləri zaman evlənmədiklərinə şükür edirlər.
friedrich nietzche: qadınla danışanda qamçını əlinə almağı unutma.
juan huarte: qadınlar cinslərinə xas olan soyuqluq səbəbiylə dərin bir zəkaya nail ola bilməzlər və siz onları sadəcə önəmsiz və bəsit şeylər haqqında çənə yorarkən görə bilərsiz.
jean jacques rousseau: qadınlarda hər hansı bir sənətə qarşı sevgi görə bilməzsiniz. hər hansı bir məsələ haqqında doğru və gerçək bir məlumat sahibi deyillər. dahilikdən çox uzaqdırlar.
indi isə qadını "alçaldanların"a qadın haqqında düşüncələrinə baxaq:
hz.ömər: imandan sonra yaxşı bir qadından böyük bir nemət yoxdur.
mövlana: qadın olmasaydı dünyada həyatın nəşəsi olmazdı.
"qadın, Haqq nurudur, sevgili deyil;
sanki yaradıcıdır , yaradılmış deyil!” (Məsnəvidən)
hz.əli (hz.fatiməni dəfn edərkən dediyi sözlər): doğrusu səndən qeyrisi üçün bu ürəkdə heç vaxt yer olmayacaq. hər nə qədər gözlərimdən və vücudumdan uzaqlaşsan da həmişə qəlbimdəsən. doğrusu bu dünyada tək bir arzum qaldı. sənə və atana qovuşacağım gün üçün darıxıram.
hz.muhammed: xanımlarınızı üzməyin. onlar allahın sizə əmanətidir. onlara qarşı mülayim olun. yaxşılıq edin (müslim).
xanımının haqqını yerinə yetirməyənin namazı və orucu qəbul olmaz (mürşid-ün-nisa).
ən yaxşı müsəlman xanımına yaxşı davranan müsəlmandır (nesai).
ən üstün mömin xanımına ən yaxşı, ən lütfükar davranan gözəl əxlaqlı kimsədir (tirmizi).
pierre loti: müsəlman türklərin ev həyatı sözün əsl mənasında tamam başqa bir dünyadır. türk qadınının təmizliyi maddi planda bir çiçək qədər safdır. bu maddi təmizlik qadının ruh təmizliyindən irəli gəlir. o qadın içki və qumarın nə olduğunu bilməz.
dünyanın başqa heç bir yerində bir kişi xanımına bu dərəcədə heyran ola və hörmət edə bilməz.
və son olaraq islamda qadının simvollarından biri hesab olunan hz.fatimə haqqında əli şəriətinin dediyi kimi:
hz.fatimə hz.xədicənin qızıdır.
fatimə hz.muhammedin qızıdır.
fatimə hz.əlinin həyat yoldaşıdır.
fatimə hz.həsən və hz.hüseynin anasıdır.
xeyr. bütün bunların hamısı doğrudur və heç biri fatimə deyildir.
fatimə fatimədir!
ibn hazm. əndəlüslü ciddi bir islam alimidir. hardasa 1000 il bundan qabaq belə yazır:" qadının ərinə heç bir xidmət borcu yoxdur. Yemək, təmizlik, uşaqlara baxmaq ya da bunun kimi heçbir iş görmək məcburiyyətində deyil. əgər mömin qadınlar üzərlərinə vəzifə olmayan bu xidmətləri yerinə yetirirlərsə, bu onların əsalətindən və nəzakətindəndir. Ona göre dəyərləndirilməlidir. kişi qadının bütün ehtiyaclarını ödəmək məcburiyyətindədir".
indi isə 1000 il sonra, bugünkü islam toplumunun halına bax… əziz quranda kişinin bir nömrəli vəzifəsi ailəsini təmin etməkdir. qadın heç bir iş görmək məcburiyyətində deyil.
qadını alçaldan quranın ardından gələk qadını yüksəldən 21-ci əsrə.
o əsrə ki, qadını bir yerlərə qoydu. yeri gəldi seks köləsinə çevirdi, yeri gəldi porno filmlərdə oynatdı, yeri gəldi paltarını soyundurub reklamlarda oynatdı, yeri gəldi maşın sərgilərində malını satmaq üçün qadının bədənindən istifadə etdi.
və qadını "yüksəltdi".
halbuki qadının namuslu bir şəkildə yaşaması, bir ərini olması, bir ailəsinin olması, bir uşağının olması 21-ci əsrə uyğun deyil. gerilik əlamətidi.
imkanınız olsa buna da baxarsız.
(youtube: 
)
)hörmətlər.