3. avropa kosmik agentliyinin 67p/churyumov-gerasimenko quyruqlu ulduzuna göndərdiyi rosetta adlı kosmos vasitəsi səfərini nəhayət ki, tamamladı. avropa kosmik agentliyi rosettanı 2004-ci ilin mart ayında kosmosa göndərib və o tarixdən bu yana 10 ildir rosettanı təqib edir. rosetta kosmos vasitəsi yanında bir paltaryuyan maşın böyüklüyündə olan philae adındakı bir eniş aparatını daşıyırdı. philae, quyruq ulduza müvəffəqiyyətli bir şəkildə eniş etdi. rosetta bu 10 illik səfərində yanacaq istifadə etmək əvəzinə digər planetlərin və dünyanın qravitasiya gücündən istifadə edərək quyruqlu ulduza eniş edə bildi. eniş zamanı ən kiçik bir səhv 10 illik layihənin uğursuzluğuna səbəb ola bilərdi. quyruqlu ulduzun cazibə qüvvəsi çox zəif olduğu üçün eniş zamanı problem yaşanacağından və eniş aparatının təzədən ulduzun səthindən ayrılacağından qorxulurdu. philae'nin 67p quyruqlu ulduzuna eniş etməsi çox çətin sualları cavablayan bir inkişaf ola bilər. bu sualların arasında "dünyadakı su haradan gəlib?", "planetimizdə həyat necə başlayıb?" kimi suallar var. bəs rosetta adının mənası nədir? 1799-ci ildə fransız əsgərləri misirdə rosetta daşı'nı tapır. daş'da misir ilə antik yunanlar arasında edilən bir andlaşma yazılmışdır. bu daşda əsl əhəmiyyətli olan şey isə müqavilənin iki fərqli dildə yazılmasıdır. misir heroqlifləri yazısı və yunan. beləcə bəşəriyyət misir qalıqlarında aşkar edilən kiçik şəkillərin bir bəzəmə yox bir yazı olduğunu aşkar edir və misir tarixini başdan sona oxuyacaq kəşfi etmiş olur. avropa kosmik agentliyi də misir sivilizasiyasının açarı olan bu daşın adını kainatı başa düşməyin açarı olaraq görülən rosetta'ya verir. bu möhtəşəm hadisənin xronoloji ardıcıllığı bu cürdür: philae eniş aparatını 2004 cü ilin texnoloji imkanları ilə yaradılmış 100 kiloluq bir labaratoriya kimi təsəvvür edə bilərsiniz. quyruqlu ulduzun səthindəki buz və toz aparata bağlı on alət tərəfindən analiz ediləcək. 4.6 milyard il əvvəl günəş sistemini təşkil edən bu materialların analizi nəticəsində bir çox suallara cavab veriləcək. məsələn, karbon molekullarının və dünyadakı suyun mənbəyinin quyruqlu ulduzlar olduğu haqqında nəzəriyyəni təsdiqləyə ya da inkar edə bilər. rosetta ilə philae bir-birindən dünən saat 12:30'da ayrılmalı idi və yarım saatlıq fərq ilə saat 13:00 da ayrıldı. saat 18:30'da philae ilk şəkillərini çəkdi. saat 20:05'də philae və quyruqlu ulduz arasında ilk təmas gerçəkləşdi; 5 dəqiqə sonra alimlər eniş aparatının uğurlu bir şəkildə quyruqlu ulduzun səthinə endiyini açıqladı və möhtəşəm tarixi an gerçəkləşdi.

elmin niyə dəyərli olduğunu birdə başa düşdük. çünki heç bir şey elmi irəliləyişin verdiyi həyəcanı, qüruru və cəsarəti insana verə bilmir.