2. əsası işveçrəli psixoloq karl qustav yunq tərəfindən qoyulmuşdur. yunqun freydlə yaxın münasibətləri olmuş və bu əlaqələr fonunda onun qeyri-şüuri anlayışına özünəməxsus aspektdən işləmişdir. yunq qeyri-şüuri proseslərin 2 növünü fərqləndirir : 1. kollektiv şüursuzluq 2. fərdi şüursuzluq. və bu məsələdə adlerdən fərqli olaraq "kollektiv şüursuzluq" üzərində dayanırdı. "kollektiv şüursuzluq"un geniş müstəvidə araşdırılması və tədqiqi freydin yarımçıq qalan işinin bir növ tamamlası idi. çünki freyd i dünya müharibəsində yanıldığını anladı. freyd yaradıcılığının əsasını nevrozlar təşkil edirdi. psixoloq nevrozları yaxşı tədqiq etmişdi. lakin müaribədədə baş verənlər onu çaşdırdı o izah edə bilmədi ki, nəyə görə insanlar özlərini tankın altına atır, yaxud da güllənin qabağına verir? axı şüurlu insan bunu etməz, ən pis halda belə başqa bir alternativ düşünər. lakin yunq izah etdi ki, bu "kollektiv şüursuzluq" olub, nevrozun xüsusi bir halıdır, və deyərdim ən kəskin halı. yunq izah etdi ki, belə situasiyada kollektiv hər şeydən əlini üzsə belə, yenə də tutunacağı bir nöqtə olur ki, bu onun dəyərləri, mifləri, tarixi qəhramanlarıdır. kollektiv keçmişinə dönərək, qəhramanlarına oxşamağa çalışır, gözünə heç bir şey görünmür. necə ki, 20 yanvar hadisələrində insanlar özlərini tankın altına atır, güllənin qabağına verirdi. o insanlar "kollektiv şüursuzluq" vəziyyətində idilər. hər biri şüuraltı olaraq hansısa bir qəhramanı təmsil edirdilər. yunq bunu "arxiteplər" adlandırdı.