71. sonunun ölüm olduğunu bilə- bilə özümüzə vurduğumuz fiziki- bioloji zərərə intihar deyə bilərik.

cəmiyyətin köklü problemlərindən biri olaraq qalan intiharın təhlili də özü kimi mürəkkəbdir. çünki, özünəqəsdin səbəbi yazarkən klaviaturamıza sığdıra bilməyəcək qədər çoxdur.

intihar o qədər aktualdır ki, statistikalarda konkret ədəd əldə etmək olmur.
bir statistikaya görə hər 40 saniyədə bir intihar hadisəsi baş verir. bundan daha bədbin statistika isə, bunun hər 20 saniyədən bir baş verdiyini qeyd edir. təssüf ki, bu yazdığımız statistik göstəricilərdə intihara uğursuz cəhdləri saymadıq və istər 40 saniyə olsun, istər 20, rahatca deyə bilərik ki, hər dəqiqə azı bir insan özünə qəsd edir.

intiharın səbəbləri haqqında uzatmağımıza ehtiyac yoxdur. elə bu cümlə kifayətdir ki, ən yayılmış səbəblər sosial vəziyyət, ailədaxili münaqişələr (valideyn- övlad münasibətlərindəki pozuntular da buraya daxildir. ) və bu kimi "klassik" səbəblərdir. bir ayrı statistika göstərir ki, iqtisadi böhran dövründə özünəqəsd faktı artmaqdansa, azalır. deməli intiharı yaradan heç də həmişə maddi sıxıntı və kasıblıq olmur. (yəni yoxsulluğu intihar ehtimalını artıran amillərdən biri kimi konkret göstərə bilmirik. )

hətta, rifahı yüksək olan isveçrə, finlandiya, danimarka kimi ölkələr bir çox kasıb afrika ölkəsini qabaqlayır. bunun izahı isə, sadədir.
söhbət "ən böyük problem elə problemsizlikdir" paradoksundan gedir. düşünün ki, ailəsində, işində, yaşayışında, maaşında problemi olmayan insan ən xırda problemə nə qədər həssas olur. məsələn orta statistik bir skandinav ölkəsi vətəndaşına "sən çox köksən." desən sakitcə gedib intihar edəcək.

genlərimiz də bizə qabaqkı nəslimizdən cürbəcür problemləri gətirdiyi kimi intihar meylimizə də müəyyən qədər təsir edir. əvvəlki nəslində intiharı çox olanların intihar etmə ehtimalı yüksək olur. çünki, əcdadımızın psixologiyasındakı və sinir sistemindəki axsaqlıqları hüceyrələrimiz bizə daşıyır. həmçinin, ətrafımızda intihar edən qohumlarımız varsa, bu bizə də mənfi təsir edə bilir. bizimlə eyni dövrdə yaşayan qohumumuzun intiharı bizi də tətikləyə bilər. burda isə, genetikdən çox ictimai faktor rol oynayır.

islam məmləkətlərində hər yüz min adama təxminən 1-2 intihar düşdüyü halda buddist ölkələrdə bu ədəd onlarca və yüzlərcə dəfə çoxdur. (uzaq şərq insanının da müsəlmanlar kimi dindar olduğunu nəzərə almalıyıq) deməli intiharda din amili də tam rol oynamır. lakin, əminliklə demək mümkündür ki, əhalisində kifayət qədər ateist olan ölkələr intihardan daha çox payını alır.

intiharların bəziləri "sönük intihar" dır. bu cür özünə qəsd etmədə mərhum intihar planını qətiyyən dilə gətirmir və əksər hallarda not yazıb səbəb bildirmir. lakin, səbəbin tapmaqda çətinlik çəkdiyimiz ən qatı intiharların belə əvvəlcədən əlamətləri çox vaxt olur. mərhum əşyalarını qəfildən başqalarına paylayır, təxminən 40 gün ünsiyyətdən yan qaçır. özünü öldürəcəyin dilə gətirməsə də halında müşahidə olunur.
təbii ki, bu cür şübhəmizi çəkən adamla hətta, çox yaxın tanışlığımız olmasa da, aparacağımız yarım saatlıq psixoloji söhbət onda mübarizə əzmini geri qaytara bilər.

intiharı araşdırarkən məlum olub ki, intihar edən insanın beyni daha az serotonin hormonu istehsal edir. deyək ki, bizim yaşamaq istəyiiz və alovdan, boğulmaqdan, ağrıdan qorxumuz instinktivdir. əgər insan bu qorxuları itiribsə, onda psixoloji olaraq "nə isə, yolunda getmir. " deməkdir. təsadüfi deyil ki, şizofreniya xəstələrinin, əsəb xəstələrinin, tez-tez affekt halına düşüb nə etdiyini bilməyənlərin təxminən 20-30%-i özünəqəsdi gerçəkləşdirir. bu cür problemi olmayanlar da intihar vaxtı ani də olsa, bu böhranı yaşayırlar. bu bir daha intiharın cəsarət yox, problem və ya zəiflik olduğunu sübut edir.

belə bir fakt var ki, intihara cəhd edən qadınların sayı kişilərdən çox olsa da, intiharda ölən kişi sayı qadın sayından çoxdur. çünki, kişi ilə qadının intihar üsulu ümumi götürəndə fərqlidir. kişilər silahdan, yanmaqdan, özünü asmaqdan daha çox "istifadə edirlər". qadınlar isə həbə və dərmana üstünlük verirlər. təbii ki, həb içən kişilər və ya özünü asan qadınlar da kifayət qədər olsa belə, bu statistikanı dəyişdirəcək qədər deyillər.

son olaraq: biz insanlardan əlavə əqrəvlərin də çətinliyə düşərkən intihar etməsi müşahidə edilir. bu fakt üstündə çox ziddiyyətlər olduğundan və sizin də gözləriniz yorulduğundan -* yazını bitirir, güclü olun, intihar çıxış yolunuz deyil deyirəm.