1. rəsm çəkmək. bir şeyi kağız üzərində təsvir etmək. insanların istedadları olmadıqlarını düşünərək etmədikləri şeylərdən biri, başlıcası. hansı ki əsas praktikadır.
mən şəkil çəkə bilmirim, qabiliyyətim, istedadım yox idi. belə deyib özümü aldadırdım. anama görə uşaq vaxtı keçirdiyim bir xəstəlik sonrası yaxşı şəkil çəkmək və digər bəzi yaxşı xüsusiyyətlərimi itirmişdim. ondan əvvəl çox yaxşı şəkil çəkir, məktəbdən əvvəl əlifbanı bilirmişəmm və yaddaşım mükəmməl imiş. ama təbii ki bunlar şişirtmədir, ana psixologiyasına qalsa balası supermendir sadəcə bəxti yoxudur.
nəysə. həmişə yaxşı şəkil çəkən adam görəndə qiptə edirdim deyirdim bəxtəvərin bəxtinə bax gör necə istedadı var. hansı ki bu sadəcə bəhanə və təsəllidir.
əlimə qələm alıb heçnəyi düz çəkə bilmirdim, əl yazım da çox çirkindi. ona görə deyirdim ki, xətləri belə düz çəkə bilmirəmsə deməli mənlik deyil, istedad yoxdur. bir mənada doğrudur, ancaq bu o demək deyil ki çəkə bilmərsən. milyonlarla illik təkamülün mükəmməl nəticəsi olamn beyinə nə istəsən öyrədə bilərsən, necə yəni bir xətti düz çəkməyi əzələ yaddaşına öyrədə bilməyəcəksən?
sonra evə özümə kağız və karandaşlar almışdım bir gün oturub çəkməyi praktika etməyə başlayım deyə. hər hansısa məqsədim yox idi, yəni rəssam olum, pul qazanım və.s kimi. sadəcə çəkmək istəyirdim, yaratmaq. təbii ki əldən qalan əlli il qalar, çəkmədim qaldı hamısı. bir şəkil çəkmişdim vəssalam. sonra bir gün evə gəlmiş bir tanışım götürüb şəkil çəkdi, baxdım təkərə düşdüm ki aa sən çəkə bilirsən? sonra o getdi. əsəbləşdim. başladım yavaş yavaş mən də çəkməyə. googledən xoşum gələn nələrinsə çəkilmiş şəklini tapıb baxıb çəkməyə başladım. daha əvvəl həmişə improvizasiya edirdim, yəni heçnəyə baxmadan nəsə çəkmək istəyirdim ama bu çətin olanıdır. yeni başlayan təcrübəsiz biri üçün baxıb çəkmək məsləhətdi. gecə qulaqlıqları taxıb instrumental musiqi ilə iki saat çəkdim. sildim çəkdim sildim çəkdim. ortaya çıxan şəkil getdikcə məni təəccübləndirirdi. çəkdiyim şəkil baxdığımdan da qəşəng alınırdı çünki. sonra onu bitirdim, və o gecə çox xoşbəxt yatdım.
səhər gedib özümə daha da qəşəng karandaşlar almaq qərarına gəldim, getdim baxdım, baha idilər, ala bilmədim. boynu bükük qayıtdım. sonra hər gün praktika etmək qərarına gəldim. lazım olan tək şey səbrdir. o da 21ci əsr insanında yoxdur. çünki həyat sürəti artır get gedə. və insan belə sakit şeylərlə xoşbəxt ola bilmir daha tez istəyir. ona görə əldə etmir heçnə. hansı ki dinc olmaq lazımdır. çəkdim sonra yenə. evin divarlarına asdım çəkdikcə. sonra evə gələnlər hər dəfə gördükcə "aa nə qəşəng istedadın var" deməyə başladılar. əvvəlki mənim başqalarına dediyim kimi. təbəssüm edirdim. mənim ki praktikadan başqa şey deyildi. "daha əvvəl oturub çəkməyə çalışmısanmı?" deyirdim, "yox, istedadım yoxdu onsuz da" cavabını alırdım. hansı ki sadəcə praktikaya ehtiyacları var.
sonralar çəkməyi azaltdım, o qədər də çox çəkmirəm. deyəsən əsas özümə sübut etmək idi ki çəkə bilərəm. və onun verdiyi xoşbəxtlik. insanı özinam bürüyür. bu təbii prosesdir. biologiyamız budur. dopamin partlaması yaşamaqdır.
şəkil çəkmək yaratmaqdır. yoxdan bir şey var edirsən. və insanın yoxdan var etdiyi hər şey onun beynində dopamin mükafatlandırma sistemini işə salır və xoşbəxt hiss edir. sənətlə məşğul olan insan, hər yaratdığı sənətdə xoşbəxt olur. şəkil, musiqi, şeir. şeir yazarkən məsələn, yazma prosesi zamanı və bitirdikdən sonra insan sanki narkotik təsiri altındaymış kimi pozitiv hiss edir. yazdığın şeir intiharla, ölümlə bağlı olsa belə. özümdən bilirəm. roman yazmaq da elədir. yoxdan bir şey var edirsən. hal hazırda mənim bu yazını yazarkən bir saat əvvəlkinə nisbətlə daha yüksək ruh halında hiss etməyim kimi məsələn, yazma prossesi səbəbilə.
ataların evdəki əldamısının da səbəbi eynidir. nəsə düzəltmək. uşaq vaxtı atam evdə olduğu hər gün nəyis söküb düzəldirdi. ya da sıfırdan bir şey düzəldirdi. stol düzəldirdi. başa düşmürdüm niyə artıq əziyyət çəkir. hansı bunun bioloji cavabı yaratmaqdır. yemək bişirmək də xoşbəxt hiss edir səni. yaradırsan.
daha əvvəl də demişdim, uşaq doğmaq, ən əsas yaratma hisslərindən olduğu üçün və insanlara bit məqsəd veridyi üçün bu qədər moddur (gen təsirlərini çıxıram).

yaratmaq, istehsal etməkdir. müasir insan daha çox istehlak edir. konsumerizm getdikcə güclənir. instant gratificationların əsiri olur insan. ani zövqlər üzrinə qurulmuş istehlaklar, doludurlar, hər yerdə. video oyun məsələn, istehlak edirsən, tükətirsən yəni. dondurma yeyirsən. ya seks məsələn. içmək, çəkmək. yemək. ani zövqü verdi, bitdi getdi, yaratmadın. yaradılmış şeyləri istehlak etmək. məsələn yazar roman yazır istehsal edir, oxuyucu onu istehlak edir. istehsalın verdiyi xoşbəxtlik istehlakın verdiyindən daha güclüdür. musiqini yaradan, onu dinləyəndən daha çox xobşəxt hiss edir.
yəni bir sənət əsərinə baxdığınız zaman aldığınız zövqu düşünün, gözəl çəkilmiş bir şəkilə baxarkən məsələn. sonra düşünün çəksəniz necə hiss edərsiniz. və oturun praktika edin. şəkil çəkin. yaradın. sənətlə məşğul olun. sənəti sanki müəyyən bir təbəqənin işi kimi görmək ya göstərmək düzgün deyil. sənət-insan. vəssalam. sənətkarlar. kimdir sənətkarlar? sanki ayrı bir təbəqəymiş kimi bəhs edilir. sənətkar insandır. fəlsəfə də onun kimi. fəlsəfə-insan. sanki beş faizlik bir qrupun işi imiş kimi görülməsi səhvdir. xüsusi imtiyaz sahibi kimi görülür sənətkarlar, filosoflar.
zen təlimlərində, buddizmdə də geniş yer alır şəkil çəkmək, çünki rahatladır insanı.
şəkil çəkin. çəkə bilərsiniz. çəkə bilən insanın özünü imtiyazlı göstərməsinə icazə verməyin. bu ona da ziyandır. eqosunda boğulacaq. ona tək olmadığını göstərsəniz, unikal olmadığını görər. siz başqasını boş verin ya da, çəkin sadəcə.
iki xətti birləşdirin. özünüzə özünüzü sübut edin. necə xoşbəxt hiss etdiyini görəcəksiniz. edə bilmədiyinizi düşündüyünüz bir şeyi beyninizə öyrədə bilərsiniz. və sonraki hisslər bütünü əvəzedilməzdir. xoşbəxt. melanxolik. ağlayırsan bəzən. məsələn bir kitab oxuyursan. sonra o kitabla əlaqəsiz başqa bir kitabın təsadüfi bir səhifsində əvvəlki kitabda öyrəndiyin bir şeyi təkrar görürsən. başa düşürsən nə demək istəyir. sevinirsən. gözün dolur. çünki bir kitab əvvəlki cahil deyilsən artıq. özünü lazımsız ya boş hiss etmirsən. insanın ən böyük problemlərindən biri. lazımsız hiss etmək.
xoşbəxtlik situasiya ya fakt deyil. xoşbəxtlik hormonaldır. olduğunuz yerdə xoşbəxt hiss edə bilərsiniz. necə ki istehlak edərkən ani olaraq xoşbəxt hiss edirsiniz. bezdiyiniz evin içində məsələn, kiçik bir şey yaratsanız, bir şəkil məsələn, dəfələrlər silib çəkərək alındırmağa çalışsanız və sonda alındığını görsəniz, durduq yerdə xoşbəxt hiss edəcəksiniz. yazmaq da elə, yeni musiqi ritmini tutturmaq da elə.
gedin, şəkil çəkin. mənim məsləhətim, insan üzündən başlamayın, üz çətindir. mimiklər və.s amma anime qəhrəmanları, ya çizgi film xarakterləri olar, çünki onsuz da ağız burunları əyri olur. mən skletlə başlamışdım.
bu linklərəə bir baxın:
(gog: cartoon drawings)
(gog: skull sketch)
(gog: drawing examples)