1. digər adıyla forer effekti. elə bir effekt ki insanların astrologiya kimi mənasız sahələri * fal, ad soyada görə həyati proqnozlar, "sevgilivin adın de, deyim sən kimsən" və s. ciddiyə almasını qəşəycə izah eliyir. adını phineas taylor barnum adlanan sirk ustasından * təəccüblü deyil ki, həm də siyasətçi və biznesmen olub alıb. bertram forer məllim isə bunu təcrübədən keçirir. nəysə mahiyyətini belə bir misalla izah edək:
o məşhur onedio testləri var məsələn. adam gəlir "verdiyin cevaplara göre ne kadar şizofren olduğunu tahmin ediyoruz" testinə girir, axırda da profilində paylaşır ki, "ay camaat, ehtiyatlı olun, şizofren çıxdım! * gözündən yaş axaraq gülən smile da olmalıdı ". * cem yılmazın dediyi kimi insan özündə bel fıtığı deyil də ciddi bi xəstəlik görəndə özünü vacib sayır yəni adam inanmaq istəyir ki, bu test ona aiddi, məhz onun haqqında bişey deyir, ona görə də bu istiqamətdə suallara cavab verir. və bir də suallar adətən "bəzi hallarda/ hərdən" tipli olur. e adam istər istəməz seçir. yəni bu qoroskoplar, fallar ya hamıya aid olan ya da çox qeyri- müəyyən şeylər danışmaqla insanlara başqa seçim vermir. qısası, barnum effekti də insanların bu cür məlumatları hər vəchlə özlərinə aid etməsinə deyilir.