54. qətiyyən tolerantlıq göstərilməməli olduğumuz dindir. ibtidai insanlar tərəfindən yaradılıb və nə türk, nə də iran (ari) mədəniyyətinə ayaq uydurmur. ayaq uydurmadığına görə də məhv elədi iran mədəniyyətini. türk mədəniyyəti onsuz da yox idi, amma yazıqların heç olmasa bir həyat tərzləri var idi, qadın azadlığının, qadının mülk kimi qəbul olunmadığı bir mentalitetləri var idi. barbar idilər, təcavüzkar idilər, amma dinləri, həyat tərzləri köçəri, hərbçi olduqlarına görə onlara azadlıq aşılayırdı.
islama münasibətdə olan tolerantlıqdan islamçılar həyasızcasına istifadə ediblər və edirlər. siyasi və hüquqi azadlıqların olduğu cəmiyyətlərdə islam tez yüksəlir. çünki sərbəst hərəkət edə bilər, partiyalaşa bilər, hicab taxa bilər, çadra geyinə bilər, hər poxu edə bilər. buna qarşı mübarizənin iki yolu var. birincisi, qətiyyətli maarifçilik (çox vaxt aparar, çünki bir generasiyanın yetişməsi 20 il aparır), ikincisi, islama qarşı ikili standartlı yanaşma. yəni, bütün siyasi və hüquqi azadlıqları təmin olunduğu bir sistemdə islam üçün istisnalı yanaşma. məsələn, hicaba və çadraya təhsil və iş müəssisələrində qadağa, məscidlərdə azanın azərbaycan dilində oxunması, quranın yalnız bizim dildə çap olunması, mədrəsələrin, dini məktəblərin bağlanması, nüfuzlu ruhanilərin həbs olunması. məscidlərin güclü nəzarətə götürülməsi. bəli çarə budur. çünki liberal sistemlərin insanlara aşıladığı yanlış bir fikir var, nə qədər sıxışdırsan bir o qədər radikallaşarlar. xeyr, çox sərbəstlik versən, radikallaşarlar.
istənilən populist ideyaya qarşı mübarizənin ən effektiv yolunu mən stalinist repressiyalarda görürəm. bu dünyada heç bir insan hansısa gijdıllaq ərəbin yaratdığı bir şeyə görə nə öz canını, işini, nə də ailəsini təhlükəyə atar. ona görə də islama qarşı ikili standartlar çərçivəsində hərəkət etmək lazımdır. liberal ol, amma dinə qarşı dindardan daha radikal, daha avtoritar.