1. (baxma: abş-ın istiqlaliyyət bəyannaməsi)
böyük britaniya'nın şm. amerika'da olan 13 müstəmləkəsi "amerika birləşmiş ştatları" adı altında birləşərək öz müstəqilliklərini elan etdiyi tarixi bəyannamədir. 1776-cı il iyulun 2-də konqres tərəfindən qəbul edilmiş, iyulun 4-də isə elan edilmişdir. məhz buna görə də iyulun 4-ü abş'da müstəqillik günü kimi qeyd olunur. abş'ın müstəqilliyi böyük britaniya tərəfindən 3 sentyabr 1783-cü ildə bağlanmış paris müqaviləsi ilə tanınmışdır.
bəyannamə'nin böyük bir hissəsini *thomas jefferson* hazırlamışdır.

bəyannamədə insan hüquqları haqqında deyilir:
"yaradan öz bəndələrinə müəyyən toxunulmaz hüquqlar bəxş etmişdir, onların sırasına yaşamaq, azadlıq, xoşbəxtliyə canatma hüququ da daxildir."

jefferson idarəetmə forması haqqında bəyannamə'də qeyd edib:
"biz bunu sübuta ehtiyacı olmayan bir həqiqət sayırıq ki, bütün insanlar bərabərhüquqlu yaradılıb və yaradan öz bəndələrinə müəyyən toxunulmaz hüquqlar bəxş edibdir, onların sırasına yaşamaq, azadlıq, səadətə canatma hüququ da daxildir. belə hüquqların təmin edilməsi üçün insanlar ədalətli, idarə olunanların razılığına güvənən hökumət qurur, odur ki, hər hansı dövlət həmin hüquqları pozarsa, xalqın onu dəyişməyə, ləğv etməyə, əvəzindəsə həmin prinsiplərə dayanan, insanların əmin-amanlığına və güzəranına daha yüksək təminat verən yeni quruluş yaratmağa haqqı vardır."