2. bolshevizm barbarliginin qurbani bacarigsiz tsar,axirinci'butun rusiyanin imperatoru'. dindar ve kohne fikirli olmagi hem ulu babasi *i pyotr*un muasir fikirleri ve islahatlari ile yaratdigi rus imperiyasinin sonunu,hem de ozu ve ailesinin sonunu getirmishdir. hem *1905 rusiya inqilabı*, hem de *fevral inqilabı* dovrunde gosterdiyi iradesiz davranishlari o dovrde yeni yaranan kommunist partiyalarinin ac rus kendli ve fehlelerinin diqqetini celb etmesine,ve neticede bu partiyalarin getdikce boyumesine sebeb oldu. muharibeye hazir olmayan,iqtisadi ve herbi cehetden reqiblerinnen chox geride qalmish rusiyani hech bir netice elde ede bilmediyi,gunu gunden gerilediyi ve cebhede oldurulmush yuzminlerle rus esgerinin qezebli ailelerinin ona nifret etmesine sebeb olan birinci dunya muharibesine aparmasi butun romanov sulalesinin axirini getirdi. neticede fevral inqilabi bashladigi vaxt rusiyada onu destekleyen bir nefer bele yox idi. esgerler ve polis onun uchun xalqa qarshi gelmek istemirdi. butun bu sebeblere gore,1917-ci ilin martinda nikolay butun titullarindan imtina edib taxtdan imtina etdi. rusiyada muharibe bitene ve sechkiler kechirilene qeder hakimiyyeti ozune goturen kohne imperiya *duma*si, *provisional government* nikolayi ve ailesini tehlukesizlik uchun ev hebsinde saxlamaga bashladi. nikolayin xalasi oglu ingiltere krali *v george* evvel nikolaya ingilterede yashamag teklifi gonderse de,daha sonra nikolayin heyat yoldashinin alman olmasinin xalqda qezeb oyadacagi fikri bu teklifin aktualliginin itmesine sebeb oldu. *oktyabr inqilab* ile hakimiyyete gelen bolshevikler ise surgun sechimini tamamile sildi. romanov ailesi yekaterinburgda,ipatiev evinde pis sheraitde saxlanilmaga bashladi. kohne tsara herbi formasini geyinmeye icaze verilmirdi,(o vaxt butun herbchiler,imperatorlar ancag herbi formada,titullari ustlerinde gezirdi)nikolaya ve o biri aile uzvlerine xususi olmadiglarini gostermekchun soyadlari ile muraciet edilmirdi (meselen,tsara nikolay romanov demek yerine, atasinin adi ile nikolay aleksandrovich deyilirdi). *ural soveti* onlarin saxlanildiglari ipatiev evine onlari nezaretde saxlamaglari uchun 100e yaxin esger teyin elemish,ve onlara tsar ve ailesinile unsiyyeti qetiyyen qadaga etmishdi. bunun sebebini bele izah etmek olarki, temiz urekli ve xosh adam olan nikolayin bu xususiyyetleri taniyan adamlarin ekseriyyetinin onu xoshlamasina sebeb olurdu,esgerlere onla unsiyyeti qadaga etmekle ural soveti,esgerlerde ona qarshi hansisa bir simpatiya yaranmaginin qarshisini alirdi,hetta buna gore ona nezaret eden esgerler tez-tez yenileri ile evez edilirdi.
1918in yay aylarinda rus vetendash muharibesinde aglari,yeni anti-bolshevik quvvelerini ve charligi destekleyen chexoslovak legionunun tsar ve ailesinin saxlanildigi yekaterinburga yaxinlashmagi ural sovetinde qorxu yaratdi. lenin,chexoslovak legionunun nikolay ve ailesini azad etmesi neticesinde onun oglu tsarevich alekseyi imperator elan edeceyinden,ve bunun butun rusiyadaki ag quvvelere inam vereceyinden qorxurdu. sheher muhasirede idi,romanovlari sheherden chixarib bashga yere aparmaq uchun vaxt ve imkan yox idi. bele olanda ural soveti lenin bashda olmagla, ailenin edam qerarini verdi. eslinde bu diger butun bolshevik edamlari kimi edam yox birbasha cinayet idi,chunki mehkeme qurulmamishdi,nikolaya ozunu mudafie imkani verilmemishdi,siyasetle elaqesi olmayan romanov ushaglari sirf ural soveti uzvlerinin qorxularina gore atalarinin gunahlarina ortag gorulmushdu. ailenin qetli 1918in iyul ayinda,ayin 18de oldu. romanovlar shekillerinin chekilmeyi ve ondan sonra mashinla bashga shehere aparilmaq adi ile yashadiglari ipatiev evinin zirzemj qatina endirildi. burda,xalqa onlarin yaxshi olduglarini gostermek uchun shekillerinin chekileceyi deyildi. nikolay burda xeste oglu aleksey ve heyat yoldashi uchun 2 stul istedi. aile yerleshdirilennen sonra qapi achildi ve silahli esgerler otaga daxil olur. evdeki esgerlerin ve edam heyyetinin bashchisi *yakov yurovsky* cibindeki edam fermanini chixarib nikolaya oxuyur:

'nikolai alexandrovich, in view of the fact that your relatives are continuing their attack on soviet russia, the ural executive committee has decided to execute you.'

ferman oxunandan sonra nikolay ancag heyecanla 'ne?' demeye imkan tapir,ve ferman oxunan kimi yurovsky atesh emrin verir. tsar ve butun ailesi gullelenir,yarali olub sag qalan romanov qizlari bichagla oldurulur,ailenin meyidleri meshede torpagin ichine atilir,meyidleri uzleri tufenglerin qundaglari ile dagidilir,ustlerine kislota tokulub yandirilir.

bu vehshiliyin ustu ise iller sonra achilir ve buna sebeb olan adamlar etdiklerinin qarshiligini gormeyib,sovet rusiyasinda qehreman olarag taninirlar. nikolay ve ailesinin qaliglari ise 1998de tapilir ve basdirilir.