1. real həyatda(yəni rəsmi formada) azərbaycan dövlətinin himayə etdiyi və xarici dövlətlərin dəstəklədiyi vətəndaş cəmiyyətləri həmişə olub amma çox az sayda və məhdud imkan və sərbəstlik daxilində, marionetka formasında. hal-hazırda azərbaycan dövləti xarici ölkələrin dəstəklədiyi cəmiyyətləri dağıtdığı üçün indi real həyatda sadəcə dövlətin himayəsində olan cəmiyyətlər qalıb.
indiyə qədər bütün vətəndaşlar cəmiyyət olaraq təşəbbüs və fəaliyyətlərə qatıla bilmirdisə, indinin özündə internet üzərində sosial şəbəkələrin sayəsində bunu çox rahat edə bilmək imkanlarına sahibdirlər. məsələn mən bu cür 3-4 təşəbbüsdə iştirak etmişəm. bunlardan misal göstərə bildiklərim:
1. paypal üçün imza toplayırdıq ki azərbaycanı tam dəstəkləsin. nəticə olmadı amma 10000 civarında imza toplamışdıq.
2. yeni dərsliklərə dini mətnlər salınmışdı və sınağ üçün ictimaiyyətə açılmışdı. yığışıb email atəşinə məruz qoymuşduq. effekti də olmuşdu.
3. lerik hadisəsi ilə bağlı 3000 imza toplanılıb.

vətəndaş cəmiyyətlərinin fəaliyyəti çox önəmlidir. vətəndaşlar özləri bir çox problemləri həll edə bilərlər.
cəmiyyət olaraq internet sayəsində qazandığımız bu yeni-yeni təcrübə fəaliyyətləri gələcəkdə bizə tam anarxiya qurmağa imkan verə bilər.