məni gülümsədən azərbaycanlıdır. qorxduğu şeyin onsuz da başına gəldiyinin fərqində deyil. necə fərqində olsun ki? bir şey ki ona "çip" taxılıb, mühakimə qabiliyyətini itirib
illər qabaq hedonizmlə bağlı bir düşüncə təcrübəsi eşitmişdim. shelly kaganın bununla bağlı çox gözəl dərsi var, aşağıda əlavə edəcəm.
deməli bir filosof bu düşüncə təcrübəsi ilə sübut etməyə çalışır ki hedonizm səhv anlayışdır. necə? filosofumuz deyir ki təsəvvür edək ki, belə bir mexanizm var hansı ki beyninizə qoşulur və nevroloqlar həmin mexanizm sayəsində beyninizin müxtəlif bölgələrini stimulasiya edirlər
bu stimulasiya sayəsində sizə fake reallıq yaşadırlar. belə bir şey nə qədər mümkündür deyə soruşsaz, hal-hazırda əlimizdə belə bir mexanizm yoxdur amma prinsip etibarilə bunu etmək mümkündür. niyəsini izah edim. məsələn, beyninin səthi elektrik ilə stimulasiya edilən epilepsiya xəstələrinin keçmişdən müxtəlif hadisələri xatırlamağa başladıqlarını (əvvəl xatırlamadıqları hadisələr) göstərən təcrübələr var. (baxma: bax: penfield təcrübəsi)
və ya ganglion kompleksin elektrik ilə stimulasiya edilməsinin nəticəsi olaraq pasiyentlərin müxtəlif keçmiş hadisələr haqqında fikirlərinin, hisslərinin dəyişdiyi, artırılıb, azaldıla bildiyi görülür. yəni bir adamın keçmişdəki hadisələr haqqında psixoloji vəziyyəti bax bu təcrübələr sayəsində fizioloji olaraq öyrənilir; yaddaşımız, duyğularımız, bir sözlə şəxsiyyətimiz hamsı birbaşa beyinlə əlaqəlidir.
nəzəri olaraq belə bir şeyin mümkünlüyünü qavradıq, okay, indi başa qayıdaq. deyək ki, hal-hazırda belə bir mexanizmimiz var və beyninizə qoşulub, siz isə hər şeydən xəbərsiz, yuxuya bənzər bir prosedurun içindəsiz və beyninizə bağlanan elektrotlar ilə birlikdə çarpayıda uzanıb qalmısız.
və nevroloqlar beyninizin müxtəlif bölgələrini stimulasiya edərək sizə fake reallıq yaşadırlar: üstəlik bu fake reallıq sadəcə xoş, zövq verici şeylərdən ibarət olur, yəni qətiyyən acı verici hadisələr yaşadılmır. məsələn, romantik duyğular hiss edirsiz, dostlar qazandığınızı düşünürsüz, kitablar oxuyursuz, bağçalarda gəzib dünyanın ən gözəl güllərini qoxlayırsız və s. bir sözlə nevroloqların etdiyi bu stimulasiya sizə xoşbəxt həyat yaşadığınızı düşündürür və hiss etdirir.
bütün bunların yaşandığı vaxt isə dediyim kimi əslində həqiqətdə bunların heç birini həqiqətən yaşamırsız, beyninizə bağlanmış elektrotlar ilə birlikdə çarpayıda uzanıb koma vəziyyətində həyatınızı keçirirsiz. fərqində belə deyilsiz heç nəyin, zənn edirsiz ki, yaşadıqlarınız reallıqdır. filosof burda bu sualı verir: belə bir həyat yaşamaq istəyərdizmi? təmamilə acısız, təmamilə xoşbəxt, sizə həyatın ən gözəl tərəflərini hiss etdirən amma təəssüf ki real olmayan, fake bir həyat.
əgər tək istədiyimiz xoşbəxt həyatdırsa, daha da çox zövq verici şeylər yaşamaqdırsa və heç bir acı dadmamaqdırsa bu mexanizmi seçərək istədiyimizə çata bilərik. məntiq ilə baxsaq mümkün olduğu qədər zövq yaşamaq istəyiriksə və x-i edəndə, y-dən daha çox zövq alacağıqsa, x yerinə y-i etmək üçün səbəbimiz yoxdur. yəni x-i mexanizmə qoşulmaq hesab eləsək, y-i də öz həqiqi həyatımız hesab etsək, bu halda mexanizmə qoşulmamaq üçün heç bir səbəbimiz yoxdur.
amma həqiqət belə deyil. bax çox insanların həyat ilə bağlı fərqində olmadığı şey budur. biz sadəcə bir şeylər etmənin təcrübəsini yaşamaq yox, həqiqətən bir şeylər etmək istəyirik. bir kişinin sevdiyi qadını öpərkən yaşadığı hissi beynimizi stimulasiya edərək fake bir şəkildə yaşasaq belə, bu istədiyimiz şey olmayacaq, biz o hissi təcrübə etmək yox, həqiqətən də sevdiyimiz qadını öpmək istəyirik, bunu yaşamaq istəyirik. həyatda qazandığımız təcrübələri də o təcrübələri qazanaq deyə etmirik, bir şeylər yaşamaq üçün edirik və təcrübə dediyimiz şey onlardan qalan feedback olur.
bu da başda dediyim shelly kagan dərsi:
(youtube: 
)
)okay, bura qədər hər şey az-çox aydındır. bəs mənim danışdığım bu düşüncə təcrübəsi ilə çipin, azərbaycanlının nə əlaqəsi var? izah edim.
azərbaycanlılar koronavirusun qlobal bir konspirasiya olduğunu və bunun da insanlara çip taxılaraq böyük güclər tərəfindən hər kəsin idarə olunması üçün düşünüldüyünü iddia edirlər. entrynin əvvəlində da dedim. fərqində deyillər ki qorxduqları şeyi onsuz da yaşayırlar. amma necə fərqində olsunlar ki? fake reallıq yaşayan biri beyninə bağlanmış elektrotlarla çarpayıda uzanıb gözləri yumulu günlərini keçirdiyinin fərqində olmur, onun üçün həyat xoşdur. fake reallıq yaşayan bir azərbaycanlı üçün də bu keçərlidir, azərbaycanlı üçün hər şey efirdə çalıb-oynayan daydaylardır ya da tiktok fenomenləridir, ya da kimin qızının axşam saat neçədə evə gəldiyidir, kimin oğlunun qəbul imtahanında nə qədər bal topladığıdır, qızını yaşı keçməmiş bir oğlana verib başından etməkdir və bunun da qarşılığında toy vasitəsilə hətta oğlundan, qızından belə maddiyat güdməkdir, qızını zorla ərə verməkdir, razı olmayıb intihar edəndə də xonça ilə son mənzilə yola salmaqdır, özü heç vaxt etiraz etmədiyi halda etiraz edib, səsini çıxaran adamlara güya nəyi dəyişdirəcəksiz ki deyib aksiyalarda kütlədən bir yüz metr uzaqda dayanıb tum çıtlamaq, özünü həyatın bütün üzlərini görmüş və hər şeyi aşmış kimi aparmaqdır. azərbaycanlı üçün budur reallıq.
və siz hələ də çipdən qorxursuz? manqurtlaşdırılmaqdan qorxursuz? o çip hamımıza illər qabaqdan taxılıb əzizlərim, o vaxtki ətrafda baş verənlərə səs çıxarmayıb içimizə soxmağa başladıq, başımıza qapazı vurub əlimizdən çörəyi alanda yetimlər kimi qısılıb növbəti qapaz üçün sıraya durduq, məmə deyənindən pəpə deyəninə rüşvəti, cındırlığı, kimə yaltaqlanıb qabağa düşüm zehniyyətini, hətta ən intellektual dediklərimizin arasında belə ikiüzlülük və simasızlığı qəbullandıq, bax onda bizə o qorxduğunuz çipi taxdılar, uje həmin çip update də olunub, hardasa 20 ci versiyasını yaşayırıq.
çip sadəcə fiziki bir obje olaraq beyinə taxılan bir şey deyil, onu tvlərdən də, qonşulardan da, ailələrinizdən də, dost tanışlarınızdan da zehni olaraq qəbul edə bilərsiz, amerikanın epidemiya yaradıb o qədər pul töküb çip planı qurmasına heç həcət yoxdur, axşam toyuğunu gəmirib kanalları çevirən bir daydaya o çip tv vasitəsilə çoxdan taxılıb. nə keçildiyi, öyrədildiyi bəlli olmayan məktəblərə, universitetlərə ayaq döyən, ordakı müəllimlərdən dərs alan uşaqlara o çip onsuz da taxılıb, hamımıza taxılıb, taxılmasaydı bu gün bu qədər dovşan olmazdıq, olardıq yoxsa?
bir azərbaycanlı yaşadığı bu həyatı reallıq sayırsa, çip taxılmağından qorxursa, pandemiyanın əsas hədəfinin insanları manqurtlaşdırmaq olduğunu deyib durursa, ona bu entryni göstərin. bizə taxılan da, girən də çoxdan taxılıb, çoxdan girib.
ən acısı bilirsiz nədir? çıxarmağa da çalışmırıq, oynayıb dururuq. di sağ olun