1. keçən dəfə sözlükdə rövşən cavadova aid bir söz gördüm:

"mən ermənilərə ona görə nifrət etmirəm ki, onlar bizim düşmənimizdir. mən onlara ona görə nifrət edirəm ki, bizi bu boyda haqsızlığın, ədalətsizliyin ortasına atıblar."

ermənilərə nifrət etmirəm. bütün bir millətə nifrət etmək heç də ağıllı iş deyil. amma hadisələri necə manipulyasiya edərək dünyanı öz tərəflərinə çəkdiklərini görəndə insan səssiz qala bilmir. izah edim

deməli, iyirminci əsrdə dünya bir çox soyqırımlar, azlıqlara qarşı nifrət, irqçilik kampaniyaları yaşayıb. milyonlarla insan sırf milliyətinə, dini etiqadına görə öldürülüb, cinsi azlıqlara qarşı təzyiqlər olub, insanlar cinsi orientasiyalarına görə təzyiqlər görüb, qadınlar elmi akademik çevrələrdə belə sıxışdırılıb və hətta bir çox qadının etdiyi kəşflər kişi həmkarları tərəfindən oğurlanıb və s.

bütün dünya bu olanlardan ağzı yandığı üçün və hamımız yaşananlardan zərər çəkdiyimiz üçün insanlar bu məsələlərdə həssasdır; sıxışdırılan bir qadın görəndə hamı dərhal o qadının imdadına çatmağa çalışır, milliyətinə, etiqadına və s. görə sıxışdırılan birini görəndə hamı dərhal o insana kömək etmək, o insanın səsini dünyaya çatdırmaq və bu ayrıseçkiliyi aradan qaldırmaq istəyir. başa düşüləndir hamısı. holokost haqda bir söz var: bir də heç vaxt! - yəni bir də eyni hadisələrin yaşanmaması üçün hamı əlindən gələni etməyə çalışır

amma insanların bu həssaslığı, yaxşı niyyəti təəssüf ki artıq məcrasından çıxır. bir növ hər kəsdə belə bir bias formalaşıb: bir qrup/fərd əgər azlıqdırsa, bu qrup keçmişində təzyiq və pis hadisələrlə qarşılaşıbsa deməli bu gün dediyi hər şey təmamilə doğrudur. beyin bu cür ümumiləşdirmələr etməyə meyillidir əslində.

məsələn, bu gün bir qadın hər hansı kişinin ona fiziki zərər verdiyini deyəndə, hər kəs qadına inanmağa meyilli olur. hətta dəfələrlə uğradığı böhtana görə həbs yatan, bütün reputasiyası məhv olunan kişilər görmüşük bu neçə ildə. səbəb? çünki "kişilər tarix boyu qadınlara zor güc tətbiq edib, --> ee bu da kişi olduğuna görə, --> qadın da ona zərər vurulduğunu dediyinə görə, --> deməli qadın doğru deyir, = kişi günahkardır."

yəni bir qrup insan bu yaranmış vəziyyətdən, üstdə izah elədiyim bias'dan istifadə edərək, həqiqətləri manipulyasiya edərək özlərini haqlı göstərməyə çalışırlar, bilirlər ki dünya, hər kəs onlara inanacaq.

ermənilər də oxşar manipulyasiyanı 90cı illərdən bəri azərbaycanlılara qarşı edirlər. bilirlər ki azlıq olduqları üçün və plyus 1915 ci il hadisələrinə görə bütün dünyaya azərbaycanlılarla birlikdə yaşamağın mümkünsüz olduğunu inandıracaqlar, bilirlər ki bu gün azərbaycanın beynəlxalq hüquq tərəfindən tanınan torpaqlarını işğaldan azad etmək istəyini azlıq olan dağlıq qarabağ ermənilərinə qarşı soyqırım, aqressiya olaraq qəbul etdirə biləcəklər, ona görə də həqiqətləri manipulyasiya edirlər. azərbaycanlılar türkiyə, pakistan və cihadçılarla birgə xristian ermənilərə qarşı aqressiya göstərir, yaşamağa qoymur nağılını ən yüksək iq-lü avropalıya belə asanlıqla yedirmək olar, çünki üstdə dediyim bias mövcuddur.

amma bunların fonunda heç kəs milyonlarla azərbaycanlı köçkünü, dağıdılmış şəhərləri, öz doğulduğu evə gedə bilməyən insanları görməyəcək. sinifyoldaşın var idi o vaxt, ağakişi idi adı, laçından idilər. həmişə onlara gedəndə nənəsi ağlayırdı ki laçın üçün darıxıram, vəfat elədi sonra. o dəfə görürəm ki ermənilər laçının işğalından sonra video çəkib oynayırlar özləri üçün, deyib gülürlər, adamın ürəyi partlayır ki, evindən, yaşadığı yerdən qovulan, ağlayan qadını dünyaya aqressor, özlərini isə məzlum kimi təqdim edirlər. hamını da inandırırlar buna. rövşən cavadov dediyi kimi, azərbaycanlıları bu boyda ədalətsizliyin ortasına atırlar.

bütün dünyanın, həm yaxın şərq həm də avropalıların yəhudiləri təhqir etdiyi, din dəyişməyə məcbur buraxdığı illərdə, ispaniyada milyonlarla yəhudinin zorla xristianlığa keçdiyi, keçməyənlərin isə öldürüldüyü vaxtlarda bu ölkənin insanı, fətəli xan görür ki, yəhudilər üçün dağlıq yerlərdə yaşamaq çətindir (kulqat adlanırdı o vaxtkı ərazilər) , yəhudiləri qubanın mərkəzinə yerləşdirir, özü də qırmızı qəsəbənin yerini evi ilə üzbəüz seçir, çünki istəyir ki gözünün qabağında olsun, bir zərər dəyməsin

giləki sinaqoqu var qubada, tarixi 1700-1800lərə çıxır, irandan da yəhudilərin çoxu qəsəbəni eşidib bura köçürlər, xüsusilə gilan vilayətindən. bu günə qədər də azərbaycanlılarla normal münasibət olub, evliliklər olub, qaynayıb qarışıb insanlar. antisemitizm kimi bütün dünyanın ən böyük bəlalarından biri olmuş şey təkcə bu ölkədə olmayıb, təsəvvür elə qubanın ortasında, 1700 cü ildə yəhudi qəsəbəsi qurulur, sinaqoqlar tikilir, hansı ölkədə bu qədər azadlıq təsəvvür edilə bilərdi ki?

ermənilər isə bütün dünyaya azərbaycanı irqçi, islamçı, işğalçı və aqressor olaraq tanıdır, bir millətə bundan böyük nə pislik etmək olar ki?

ümidvaram dünya bu üstdə dediyim bias-dan qurtulmağı bacarar və hadisələrə rasional baxar. buna inanmasam da