5. Təkamül Biologiyasının yüksəlişiylə birlikdə təkcə Biologiya deyil, bir çox elm daha əvvəl heçle qədər aydınlaşmış, inkişaf etdirilmiş, dəyişdirilmiş və gücləndir. Başında da Psixologiya gəlir. Psixologiya adı Latınca ruh-elmi olaraq qalmağına baxmayaraq Təkamül Biologiyasının kəşfi birlikdə, minlərlə il əvvəlindən gələn “ruh elm” mənasını dəyişərək “elmi ilə neyrobiologtrk” elmi ilq neyrobiologtrkâbabaşıyanın görüşdemi. irəliləyən dövrlərdə, Darvinin əsasını qoyduğu yeni bir elm sahəsi, Təkamül Psixologiyası yaranmış və hal-hazırda Psikologiyanın ən güclü sahələrdən biri halına gəlmişdir.
Bunun əsas səbəbi Psixologiyanın əslində çox qədim bir karaağaç, ən azından araşdırma sahəsi olması. insanlar, davranışlarının bir çoxunu izah edib təsnif edə, hətta zehini xəstəliklərini analiz edərək müalicə üsulleri araşdıraraq Psixiatriyanın də təməllərini çox illər əvvəl atmışlar. Ancaq təbiətdə olan hadisələr və faktların varlıqlarını isbat etmənin elə də mənası yoxdur. Əlbəttə, bu böyük bir irıliləyişdir və edilməsi şərtdir; ancaq o varlığın niyə, necə, nə cür var oldugunu izah etmək, daha böyük bir problem və sual isaridirsidir. Bu səbəblə, insanlar nə qədər Psikologiyanı yaxşı başa düşsələr də, heyvan davranışlarını izah etsələr də, snşələrini və təkamüllərini ortaya qoymadan mütləq analizlərin h bireç mənasıacaq.
Bilindiyi kimi, təbiətdə var olan canlıların xüsusiyyətlərinin hamısının mənşələrində təkamül keçmişləri aktiv iştirak edir. Hər quruluşun, hər orqanın, hər molekulun və hər orqanizmin təkamül keçmişi az ya da çox, sadə ya da çətin bir şəkildə izlənilə bilər. Elə eynilə bunlar kimi heyvan davranışlarının da, düşünceələrinin də, duygularının və hislərinin də hamısının təkamül keçmişləri izlənilə bilər. Çünki bütün bunlar, canlıların təkamül müddətində müəyyən təbiət şərtlərinə adaptasiya ola bilmək və özlərinə partnyor seçə bilmk üçün inkişaf etmiş, təkamülləşmiş xüsusiyyətlər və quruluşdur.


Təkamül psixologiyasını müxtəlif tərəflərdən müəyyən etmək mümkündür. Ümumi bir tərif versək; "təkamül psixologiyası bütün psixoloji hadisələri və insanların sinir sisteminin təkamül proseslərinin məhsulu və bu sistemin yaratdığı davranışlardan ibarət olan bir sıra prinsipləri anlamaq üçün təməl bir vasitədir." insanı təbii seçmənin məhsulu kimi əla alır, buna görə də insan növünü təbii dünyaya bağlı qaydalarından asılı olmayaraq qəbul etmək konsepsiyasına sahib deyildir.
Buna görə insanın düşüncələri və davranışları müəyyən bir təbiət prinsipləri istiqamətində təsadüfən və ardıcıl bir şəkildə deyil, müəyyən bir məqsədlə öz daxilində formalaşmışdı. Buna görə, mövcud insanı elmi baxımdan izah edərkən, təkamül keçmişini müəyyən etməli və davranışının səbəbləri bu keçmişin işığında araşdırılmalıdır.
 
Təkamül psixologiyası elm ictimaiyyətinin diqqətətini çəkməsi bir qədər vaxt almasına baxmayaraq, bu sahə tanınır və getdikcə geniş yayılmaqdadır. PsycINFO'dan əldə edilən məlumatlara görə təkamül psixologiyası sahəsindəki nəşrlərin sayı 1985 -1992-ci illər arasında 29 olduğu halda, 1993-2000-ci illər arasında bu say 331 idi (Durrant və Ellis, 2002). Bu göstəricilər, psixologiyada təkamül nəzəriyyəsinin zamanla nə qədər əhəmiyyətli olduğunun kəmiyyət göstəricisidir. 2000-ci ildən etibarən edilən nəşrlərin sayı əvvəlki rəqəmlərdən çoxdur (bax Webster, Jonason və Schember, 2009).
 
Təkamül psixologiyası sahəsində çalışan tədqiqatçılar bütün insan davranışı və zehni strukturu ilə bağlı bəzi mövzulara daha çox diqqət yetirmişlər. 1997 və 2008-ci illər arasında 408 ədəd nəşr olunan "Evolution and Human Behavior" adlı elmi jurnalında sahənin əhəmiyyətli araşdırıldığında; araşdırmada "Sex", "cazibədarlıq", "fərqliliklər", "cinsəllik" kimi sözlər istifadə edilmişdir (Webster, Jonason və Schember, 2009). Bu, göstərir ki, bu sahədə çalışan elm adamları son illərdə, daha çox insan əlaqəsi, cins və cinslər arasındakı ictimai əlaqələr və cinsi davranışlar mövzusuna diqqət yetirirlər.
 
Nəticədə olaraq, təkamül psixologiyası bu gün bir çox təməl insan davranış nümunələrinin izahlı şərhlərini təmin etmək və insanlığın nə mənaya gəldiyini, yeni təfərrüatlarını ortaya qoymağı yüksək səviyyədə sübuta yetirmişdir.