4. "1960-cı illər. Əlcəzair Fransadan müstəqilliyini tələb edir. Fransa isə, oranı faktiki olaraq öz əraziləri hesab etdiyindən, bu istəyi "Fransanın ərazi bütövlüyü"nə təhdid olaraq görür və bu üsyanı Fransa tarixində ən böyük qara ləkə olaraq qalacaq bir vəhşiliklə yatışdırmağa çalışır...Ölkədə şovinizm elə bir həddədir ki, tək Fransa dövləti yox, xalq da bu isterikaya qoşulub, bu vəhşiliyə qarşı səsini çıxaran sıravisindən aydınına kimi kim varsa, "vətən xaini" damğası vurub, həbsə atırlar.

O dövrlər, Jean Paul Satre adında dünyaca məhşur bir fransız filosof, ziyalılığın və filosofluğun ona yüklədiyi məsuliyyətlə, bu vəhşiliyi qəbul etmir və Parijin ən məhşur küçəsində həmin bu qətliamla bağlı bildiriş paylayır. Polislər həmin an yaxalayıb, həbsə atırlar. Bu xəbər, daha sonra o dövrün prezidenti Do Qol'a gedib çatır. Do Qol Fransanın milli qəhrəmanı, sağçı, qatı millətçi, köhnə hərbçi və siyasətçi; Sartre isə solçu və sosialist çevrələrin ən məhşur təmsilçisidir. Do Qol, müvafiq nazirlikdən Sartreni niyə həbs etdiklərini soruşur. Nazir, Sartre'nin vətənə xəyanət etdiyini deyir. Do Qol: "bura baxın! Sartre, fransız xalqının qürur duyduğu bir övladıdır. Sartre kimilərin tarixdən gələn bir toxunulmazlığı vardır. Sartre’ni həbs etmək, Fransanı həbs etmək deməkdir. Fransa, Sartre kimi övladlarının səmərəsinə Fransa olmuşdur. Sartre Fransadır. Fransanı həbs edə bilməzsiniz!" deyir və Sartre'ni azadlığa buraxdırır.

Tarixə baxdığımız zaman, hər xalqın və hər dövlətin tarixində bu tip "qırılma anı" olduğunu görmək mümkündür. Bu sınaqdan alnıaçıq çıxanlar "Fransa" olur, çıxa bilməyənlər isə uzağı Türkiyə... Bu gün Əlcəzair Fransanın ərazisi deyil, ancaq istənilən sıravi əlcəzairlidən soruşsaq, Əlcəzairin Fransanın ərazisi olaraq qalması üçün qeyd şərtsiz razılıq verərlər. Demək "böyük dövlət" olmaq, "böyük əraziyə sahib olmaq" yaxud "ərazi bütövlüyünün təmini" nağıllarından keçmir..."