15. əsərin baş qəhrəmanı aleksey ivanoviçin başına gəlmiş bu hadisədən bir qumar aludəçisinin psixologiyasını anlamaq olar:


--spoiler--

“hər şeyimi itirmişdim. Kazinodan çıxdım, baxdım, jiletimin cibində hələ bir qulden qımıldanır: “ah, deyəsən, nahar eləməyə bir şey var!” – fikirləşdim, amma yüz addım gedib, fikrimi dəyişdim və qayıtdım. Mən bu quldeni “ manque”mə qoydum. Doğrudan da, insan yad bir ölkədə, vətəndən və dostlardan uzaqlarda və bu gün nə yeyəcəyini bilmədən, sonuncu, ən sonuncu quldenini təhlükəyə atdığı zaman xüsusi bir duyğuya qapılır! Mən uddum, iyirmi dəqiqədən sonra cibimdə yüz yetmiş qulden kazinodan çıxdım. Bu faktdır! Görün, bəzən axırıncı qulden nəyə qadirdir! Bəs əgər onda ruhdan düşsəydim, əgər qətiyyət göstərməsəydim, nə olardı?!”

--spoiler--


Qəhrəmanın qazanmaq ümidi əsla bitmir. rulet çarxının fırlanaraq bütün taleyini dəyişəcəyinə və hər şeyi daha yaxşı hala gətirəcəyinə dair sarsılmaz bir inamı var.


--spoiler--

bütün pullarını itirərək həyatını məhv etmiş aleksey ivanoviç ona məsləhət verərək doğru yola çəkmək istəyən insanlara qarşı belə bir münasibət sərgiləyir: "belə bir vaxtda nəsihətdən sarsaq bir şey yoxdur! ey özündənrazı adamlar: bu boşboğazlar özündənrazılıqla əxlaq dərsi keçməyə hazırdırlar! əgər indiki vəziyyətimin bərbadlığını hansı dərəcədə dərk etdiyimi bilsələr, nəsihət verməyə söz tapmazlar. onsuz da mənim bilmədiyim təzə nə deyə bilərlər ki? Bütün məsələ bundadır ki, çarxın bir dövrəsi hər şeyi dəyişə bilər və o zaman ilk olaraq məni təbrik etməyə can atanlar da elə bu moralistlərin özləri olacaq, buna əminəm. o zaman indi etdikləri kimi məni görəndə arxalarını çevirməzlər. əşi, cəhənnəm olsun hamısı! Mən indi nəyəm? Zero. Bir sıfır. Sabah nə ola bilərəm? Sabah dirilib, yaşamağa başlaya bilərəm! Büsbütün yox olmağa macal tapmamış içimdəki insanı tapa bilərəm!” maraqlısı budur ki, bundan sonra Aleksey yenidən yaşamağa başalamaq üçün bir səbəb tapır. Polina Aleksandrovna Praskovyanın onu sevdiyini öyrənir. Yenidən dirilmək üçün isə günü sabah polinanın yanına, homburqdan isveçrəyə getməyi qət edir. Ora gedəcəyi pulu əldə etmək üçün isə Aleksey sabah yenidən qumar masasına oturmaq haqqında düşünür. Öz-özünə deyir: “heç olmasa ömrümdə bir dəfə xarakter sahibi olmağım kifayətdir, bir saatda bütün taleyimi dəyişə bilərəm!”

--spoiler--