14. Mənim rus ədəbiyyatından ən çox bəyəndiyim yazar lev tolstoydur. Demək olar bütün əsərlərini oxumuşam. Tolstoy bir başqa aləmdir. Onu oxuyanda nisbətən rahatlayıram və sevinirəm ki, bu hissləri mən də keçirdirəm, bu fikirlər mənə də tanışdır.
Bir nəfər yazıb ki, rus ədəbiyyatını oxuyan şəxs dünya ədəbiyyatına hakiməm deyə bilər. Bu təmamilə yanlışdır. Maraqlısı da budur ki, əksər insanlar belə düşünür. Bu o deməkdir ki, bu insan elə rus ədəbiyyatından başqa heçnə oxumur. Adından göründüyü kimi hər xalqın öz ədəbiyyatı var. Rusun öz ədəbiyyatı ingilisin öz.
Mən səfilləri yadıma gəlir 9. SiNiFDƏ oxuyanda güc bəla ilə bitirdim. Çünki əsərlərin hər səhifəsindən, hər sətrindən çarəsizlik, ümidsizlik, kədər axırdı və mən dözə bilmirdim. Bax mən dostoyevskinin tolstoyun əsərlərində səfillər əsərindəki kimi təsvirlər görürəm. Fərq isə səfillərdə duyğuların izahına, təsvirinə yer verildiyini, tolstoyun əsərində isə daha çox məntiqi analiz görürəm. Ancaq izahını verdiyi hər şeyin aydın anlaşılan mövzular olduğunu əlbəttə demək olmaz. O sadəcə tolstoyun daxili aləmidir nə qədər də bir fikri səhifələrcə yazsa da bəzən tam olaraq nə demək istədiyini anlamıram. Yəni yuxarıda da qeyd edildiyi kimi yazıçılar təklikdən, sıxıntıdan, kədərdən yazırlar elə bir fikirlərini gündəliyinə yazır-yazır, dərdləşir özünü ifadə edə bildiyi qədərini. Daha sonra onu biraz səliqəyə salıb edir ədəbi əsər. Burda əsas insanların qəlbinə toxunmaq və özlərinə şərik etməkdir ki, bunu da kifayət qədər yaxşı bacarıblar. Belə ki, lev tolsoya xalq tərəfindən 2. Çar deyərmişlər. Rus ədəbiyyatı şöhrətini bu yazarlara borcludur.
Ancaq oxumağı ən çox xoşladığım xarici ədəbiyyat ingilis ədəbiyyatıdır. Dolu, informativ, düşündürücü, əyləncəli, fantastik, dramatik, macəralı, əsrarəngiz. Heç sıxıcı deyil. Çox zəngindir. Yəni yalnız bir janr deyil fərqli-fərqli mövzularda bənzəri olmayan əsərləri var.