73. ölənlərinizə rəhmət keçən həftə nənəm rəhmətə getdi. nənəm mənim üçün nənədən çox atamın anası olduğu üçün bu ölümdən çox təsirləndiyimi deyə bilmərəm. yəni adam təəssüflənir amma kədərə, qüssəyə boğulmadım. ancaq sonradan oturub fikirləşəndə ağlımı həmişə qurcalıyan ölüm qorxusu özünü biruzə verdi.
nənəm həyatda tanıdığım ən güclü qadınlardan biri idi. yaşlı insanlar arasında isə ümumiyyətlə ən güclüsü. uşaq olanda atası müharibədə itkin düşüb, məktəb oxumağa qoymuyublar, 3 uşaq anası, 37 yaşlı qızını torpağa tapşırıb, 2008-dən bu tərəfə də elə ya belə xəstəliklərlə mübarizə aparırdı. buna baxmayaraq, nənəmin öz dili ilə desək, cağ idi. 90 yaşına çatmaq üzrə olan bu qadının həmişə həyətində özünün əkdiyi göy-göyərtisi olurdu (elə indi də var). öz yaşıdları kimi beli bükülməmişdi. "qolum, dizim ağrıyır" - deyirdi amma heç nədən də qalmırdı. bundan əlavə ahıl da * bu söz belədi? deyildi. biz nəvələri unidə oxuyanda kimin harda oxuduğunu əzbərə bilirdi. indilərdə də nəticələrinin yaşlarını, hansı nəyi xoşlayır hamısını xatırlıyırdı. məni ən çox təəccübləndirəni isə məktəb yaddaşı idi. qısa müddət oxuduğu məktəbdə, ona çox az müddət keçilən ingilis dili dərsində öyrədilənləri xatırlıyırdı. həftənin günləri, aylar, rəqəmlər və s.
indi bu tündxasiyyət, inadkar amma güclü qadın ölüm döşəyinə düşmüşdü. indiyə qədər çox xəstələnib, yatağa düşüb. amma beləsi olmamışdı. son günlərində yanında olan əmimlə danışırdım. deyir su gətirirdim əli ilə itələyirdi ki, istəmirəm, ehtiyacım yoxdu. ağrıları azalsın deyə iynə vururdum. iynə vuracağımı deyəndə əsəbiləşirdi amma gətirib vuranda da qolunu çəkmirdi. çünki mənəvi, ruhi cəhətdən son ana qədər inadkarlıq edib mübarizə aparmaq istəsə də bədəni artıq təslim olmuşdu. eşitdikcə qəribə oldum. insan 90 yox 190 il də yaşasa ölümü qəbullanmaq olmurmuş. bu fikir də məni həmişə narahat eliyən başqa fikri yenidən ortaya çıxartdı. mən ölümdən qorxuram aq.
nənəmi dəfn elədiyim ilk insan idi. bundan əvvəl bibim rəhmətə getmişdi. onda uşaq idim. heç nə anlamırdım. sonra xidmət vaxtı əskər yoldaşım vəfat elədi. onda da sadəcə xəbərini aldıq. ölümünü anladım amma dəfnində olmadım. nənəminsə həm ölümünü qavradım həm də özüm dəfn elədim. həmişə nənəmlə bir masa ətrafında oturduğum insanlarla qadını qəbrinə yerləşdirdik, sonra növbə ilə torpağını atdıq, duasını oxuduq çıxdıq gəldik. bu bir gün mənim anama, atama, sevdiyim digər insanlara və mənə olacaq. mən öz valdiyenlərimə, mənim övladlarım da mənə torpaq atacaqlar. bəlkə də tərsi. ümid edirəm tərsi olmaz. özüm övlad dəfn edə bilmərəm. yəqin elə oralarda gedərəm mən də. ailəmə də arzu eləmirəm.
arada bir yadıma düşür, dəli oluram. necə yəni öləcəyik, hər şey bitəcək??? bu konsepti necə belə qəbul eləmişik? anlıyıram təbiət ana, həyatın bir parçası-filan. amma necə də yəni? ölümü necə qəbullanmaq olar ki? necə qorxmamaq olar bundan? necə bunun fikri olmadan yaşyıb gedirik mk? arada belə fikirlər gəlir. beynimə direl soxulurmuş kimi hiss eliyirəm. tez fikrimi dağıdıram. o biri dünya, axirət anlayışları çox babat temadı. camaat çox fikirləşməsin deyə "yox, qaqa, bu son dööör" deyib basıblar elə. mın qoyum öləciyik. sonra heç nə olmayacaq. çoxumuzu xatırlayan belə olmayacaq.