əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
sözaltı günlük
-
sözaltı etiraf
-
yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər
-
intihar
-
sözaltı sözlük
-
sözlük yazarlarının qorxuları
-
isa şahmarlı
-
snuff
-
vətən üçün ölməyi istəyəcək qədər axmaq olmaq
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+79 əjdaha
99. mənim bacım bu yaxınlarda rəhmətə getdi. bu sözü yazanda hələ də gülməyim gəlir. necə ona bu sözü yaraşdıra bilərəm ki. insan ən yaxınını itirənə qədər itirmək qorxusunun nə olduğunu sadəcə xəyal eliyə bilirmiş. mənim bacım bu həyatda tanıdığım ən ağıllı, ən dərin insan idi. özü kimi dərin dənizdə də son nəfəsini verdi. son zamanlarda manifestə girişmişdi. deyirdi sözlərinə fikir ver ağzınnan nə çıxsa başına o gəlir. qəribədi ki, ölümünnən bir həftə filan əvvəl mənə dedi gedək dənizə. mən heç vaxt dəniz xoşlamamışam. dedim istəmirəm narahat oluram dənizdə, əlimi atıram boşluqdu, ayağımın altını görmürəm boşluqdu. eyni bu dediyim şəkildə də öldü. yenə həmin ərəfədə demişdim ki neçə vaxtdı qara paltar geyinmirəm. bir neçə gün sonra ancaq qara geyindim. deyəsən düz deyirmiş ki nə desəm onu yaşayacam. amma kaş sən yaşamazdın. o qədər pis bir duyğudu ki, canınnan çox sevdiyin insanın qaranlıqda nəfəssiz qaldığını düşünmək. görəsən nə fikirləşib? kömək axtarıb? məni düşünüb?
kaş həmin an yanında olsaydım. bəlkə belə olmazdı. o qədər pis, ağır şeylər yaşamısan ki o qısa ömründə. sən bu qədər yükü qaldırmağa layiq deyildin axı. mənə olan sevginnən bir dəfə olsun şübhə eləməmişəm. başıma gələn ən xırda şeydə belə mənnən daha çox sevinmisən. sevgini dilə gətirə bilirdin, üzüntünü dilə gətirə bilirdin, xətrimə dəyəndə könlümü ala bilirdin, üzr istəyə bilirdin. ən böyük peşmançılığımdı sənə olan sevgimi sənə göstərə bilməməyim. hiss elətdirirdim bəlkə ama axırıncı dəfə nə vaxt səni doyunca qucaqlamışam yadıma gəlmir. sənə ən son nə vaxt səni dünyalar qədər çox istəyirəm demişəm yadıma gəlmir. bağışla məni nolar. bəlkə də bu dünyada ən çox sevgiyə layıq olan adam sən idin amma mən sənə bunu hiss elətdirə bilmədim.
gözümü ilk açandan yanımda olmuşdu hər anımda. uşaq olanda məhlədə bir oğlan mən yıxılanda gülmüşdü deyə onu üzünü göyərdənə qədər döymüşdün. sevgilimdən ayrılanda mənnən bir kəlmə soruşmuşdun ki, nə eləmək istiyirsən? dedim bilmirəm. sevgilim yanıma gəldi mən danışmaq istəmədim, sən mənim içimdə olub deyə bilmədiyim bütün sözləri mənim yerimə dedin. halbuki mən sənə heç danışmamışdım. sən həmişə mənim içimi oxumusan. görəsən indi də görə bilirsən içimi? nə qədər darıxdığımı, nə qədər çox istədiyimi. o qədər mənasız gəlir ki hər şey. izah eləmək olmur amma elə bil nə yerdəyəm nə havada. ortada durmuşam özümə yer tapa bilmirəm. sən gedənnən bir aydan çox olub və mən oturub qəbrinin üstündə heç olmasa bir dəfə yuxuma girəsən deyə dua eləmişəm. bəlkə orda səni görərəm, gülüşünü görərəm.
mənim bacım həyatımdakı tək əyləncəm idi. indi kimlə əylənəcəyimi bilmirəm. ətrafındakı heç kimə pisliyi dəyməmiş, hamının həyatının bir nöqtəsinə toxunmuşdu. ətrafına ancaq sevinc gətirirdi, enerji verirdi.
əvvəllər deyiləndə bu sözün ciddiyyətini anlamırdım amma doğurdan həyat çox qısadı. içinizdəki sevgini göstərməkdən heç vaxt çəkinməyin. gec olanda çox ağrı verir. heçnəyi sabaha saxlamamalıymışıq. mənə bildiyim hər şeyi o öyrətmişdi, bunu da öyrətdi.
içimi bir yerə boşaltmaq istəmişdim, düşündüm ki burda çox yazısı olub, mənə də burda yazar olmağımı o demişdi, ən yaxşı yer bura olar. sevgiylə qalın-*
ruhun şad olsun gözəlim mənim, səni çox istəyirəm.
+28 əjdaha
73. ölənlərinizə rəhmət keçən həftə nənəm rəhmətə getdi. nənəm mənim üçün nənədən çox atamın anası olduğu üçün bu ölümdən çox təsirləndiyimi deyə bilmərəm. yəni adam təəssüflənir amma kədərə, qüssəyə boğulmadım. ancaq sonradan oturub fikirləşəndə ağlımı həmişə qurcalıyan ölüm qorxusu özünü biruzə verdi.
nənəm həyatda tanıdığım ən güclü qadınlardan biri idi. yaşlı insanlar arasında isə ümumiyyətlə ən güclüsü. uşaq olanda atası müharibədə itkin düşüb, məktəb oxumağa qoymuyublar, 3 uşaq anası, 37 yaşlı qızını torpağa tapşırıb, 2008-dən bu tərəfə də elə ya belə xəstəliklərlə mübarizə aparırdı. buna baxmayaraq, nənəmin öz dili ilə desək, cağ idi. 90 yaşına çatmaq üzrə olan bu qadının həmişə həyətində özünün əkdiyi göy-göyərtisi olurdu (elə indi də var). öz yaşıdları kimi beli bükülməmişdi. "qolum, dizim ağrıyır" - deyirdi amma heç nədən də qalmırdı. bundan əlavə ahıl da *
bu söz belədi?
deyildi. biz nəvələri unidə oxuyanda kimin harda oxuduğunu əzbərə bilirdi. indilərdə də nəticələrinin yaşlarını, hansı nəyi xoşlayır hamısını xatırlıyırdı. məni ən çox təəccübləndirəni isə məktəb yaddaşı idi. qısa müddət oxuduğu məktəbdə, ona çox az müddət keçilən ingilis dili dərsində öyrədilənləri xatırlıyırdı. həftənin günləri, aylar, rəqəmlər və s.
indi bu tündxasiyyət, inadkar amma güclü qadın ölüm döşəyinə düşmüşdü. indiyə qədər çox xəstələnib, yatağa düşüb. amma beləsi olmamışdı. son günlərində yanında olan əmimlə danışırdım. deyir su gətirirdim əli ilə itələyirdi ki, istəmirəm, ehtiyacım yoxdu. ağrıları azalsın deyə iynə vururdum. iynə vuracağımı deyəndə əsəbiləşirdi amma gətirib vuranda da qolunu çəkmirdi. çünki mənəvi, ruhi cəhətdən son ana qədər inadkarlıq edib mübarizə aparmaq istəsə də bədəni artıq təslim olmuşdu. eşitdikcə qəribə oldum. insan 90 yox 190 il də yaşasa ölümü qəbullanmaq olmurmuş. bu fikir də məni həmişə narahat eliyən başqa fikri yenidən ortaya çıxartdı. mən ölümdən qorxuram aq.
nənəmi dəfn elədiyim ilk insan idi. bundan əvvəl bibim rəhmətə getmişdi. onda uşaq idim. heç nə anlamırdım. sonra xidmət vaxtı əskər yoldaşım vəfat elədi. onda da sadəcə xəbərini aldıq. ölümünü anladım amma dəfnində olmadım. nənəminsə həm ölümünü qavradım həm də özüm dəfn elədim. həmişə nənəmlə bir masa ətrafında oturduğum insanlarla qadını qəbrinə yerləşdirdik, sonra növbə ilə torpağını atdıq, duasını oxuduq çıxdıq gəldik. bu bir gün mənim anama, atama, sevdiyim digər insanlara və mənə olacaq. mən öz valdiyenlərimə, mənim övladlarım da mənə torpaq atacaqlar. bəlkə də tərsi. ümid edirəm tərsi olmaz. özüm övlad dəfn edə bilmərəm. yəqin elə oralarda gedərəm mən də. ailəmə də arzu eləmirəm.
arada bir yadıma düşür, dəli oluram. necə yəni öləcəyik, hər şey bitəcək??? bu konsepti necə belə qəbul eləmişik? anlıyıram təbiət ana, həyatın bir parçası-filan. amma necə də yəni? ölümü necə qəbullanmaq olar ki? necə qorxmamaq olar bundan? necə bunun fikri olmadan yaşyıb gedirik mk? arada belə fikirlər gəlir. beynimə direl soxulurmuş kimi hiss eliyirəm. tez fikrimi dağıdıram. o biri dünya, axirət anlayışları çox babat temadı. camaat çox fikirləşməsin deyə "yox, qaqa, bu son dööör" deyib basıblar elə. mın qoyum öləciyik. sonra heç nə olmayacaq. çoxumuzu xatırlayan belə olmayacaq.
+25 əjdaha
71. ölüm; qarşı-qarşıya gəlişinizin fərqli və sizə tanış olmayan bir atmosferdə baş verdiyi məfhumdur. *
yazacaqlarım şəxsi təcrübədən başqa bir şey deyil
ölümlə qarşılaşdığınız zaman otağa(zehinə) ilk öncə özünü hər şeyin üstündə görən o xarakter daxil olur. digərlərinə qarşı çox qəddar bir şəkildə davranır və "siz ağlınızı itirmisiz, necə ola bilər bu? axmaqlar!" deyir və sizi bu nöqtəyə gətirən şeyləri sizə göstərir. bunu etməkdən də sanki böyük bir həzz alır. “nə oldu? çox yaşamaq istəyirdin? lazım idi sənə? bitti, bitti qəbul et artıq. bitti. bit-ti.” bu xarakterin ən önəmli işi danlamaqdır. içəridəkiləri daim danlayır. içəridəkilərdən bəhs etmişkən, sizin yaratdığınız personaların hamısı; işyerindəki, flörtünüzün yanındakı və bənzər personalarınız ölümlə olan bu dueldə iştirak etmir. sonradan yaradıldıqları üçün yoxa çıxmaları da ölümlə üzləşdiyiniz ilk saniyədə baş verir. artıq içəridə sadəcə və sadəcə əsas(essential) mənliklər var. cənab danlayıcı işinə davam edir. Bu hala gəlmənizdə rol oynayan bütün əsas mənliklər isə ona qarşı baş əyir, məyus bir şəkildə ona baxırlar, çünki xilasedici axtarışındadırlar və xilasedici gəlir. cənab danlayıcının üstdən danışmalarını heçə saymağı bacaran bir mənlik(böyük ehtimalla ego), sizi həyatda tutmaq üçün o qədər çalışır ki, sizin təəccüblənməkdən başqa əlinizdən bir şey gəlmir. zamanında Bütün hər şeyi idarə edən ego, qorxudan titrəyir amma ölümə qarşı o güclü duruşunu da qorumağı bacarır. bütün hərəkətlər, mübarizə, bütün hər şey; hamısı həyatda qalmaq üçün. "Ölmək istəmirəm!" deyə qışqırır. Ölüm. daha öncə heç bu qədər yaxın olmamışdılar ona. O yaxınlıqda ikən hər şeyin dəyişdiyini, artıq köhnə istəklərin, arzuların, hədəflərin qalmadığını görürsünüz. Sadəcə ondan qurtulmaq istəyirsiz. “bu səfər yox. indi olmasın”. o isə sizi çağırmağa davam edir.
Ölümün sizi çağırmasını çox rahat və aydın bir şəkildə eşidirsiniz, sizi çağırır, “çox az qaldı”. “Heç bir fərqi olmayacaq. Gəl. Nə fərqi var ki. Çox rahat olacaq, çox cəhd göstərmə və bitsin.” daha pis olan isə otaqda ölümün tərəfində olan və onun dediklərini ciddiyə alan biri də var. ölüm çağırdıqca o da getmək istəyir. ölüm bir addım atanda, o beşini ataraq “gəlin gedək” deyir.
digərlər ağlayırlar. "Artıq hər şeyi dəyişdirəcəm" - deyə ağlayırlar, yalvarırlar xilas ediciyə. "daha yaxşı bir həyat, hər şeyi yoluna qoyacağam. pis bir şəkildə ayrıldığım insanlar, üzr istəyəcəm. Yarıda saxladığım proyekt, bitirəcəm. hər şeyi yoluna qoyacağam. düzələcək. önümüzdəki 2 dəqiqəni, bir neçə saatı, ən pis halda bu gecəni dözməliyəm. və sonra yaxşı olacaq. düzəldəcəyəm, sadəcə bunu yola verməliyəm. hər şeyi yoluna qoyacağam. hər şeyi yoluna qoyacağam."
ölümlə üzləşmənin ən “vaovluq” anı isə bütün bunlar olarkən, sən, “mən” dediyin o varlıq öz qurduğu şirkətdən qovulan steve jobs halına düşür. sən də qovulursan, geriyə çəkilirsən və izləyirsən. sakitcə izləyirsən. danlayıcının üstdən danışmasını, egonun həyatda qalmaq üçün göstərdiyi min bir cəhdi. müdaxilə etmədən, səssiz bir izləyiş. və egonun bu cəhdləri o nöqtəyə çatır ki, bunlar sənə gülməli gəlir artıq. “bu qədər mi qorxur/qorxuram ölümdən?” deyirsən. tanrısı olduğunu sandığın bu zehnin, vücudun sadəcə bir izləyicisi halına gəlirsən və bəlkə də bütün bu illər boyunca bir izləyicidən başqa bir şey olmadığın üzərinə düşünürsən. sən aşağıdakı zehninə, bu nöqtədən baxırsan və onlar savaşırlar. böyük canavar ölüm və qarşısında bu canlını həyatda saxlamağa proqramlanan ego.
![]()
bütün hamısı bitir və unudulur. verilən bütün sözlər, edilən bütün hərəkətlər, o böyük mübarizə bitir. ego qalib gəlir. ego qalib gəldi və artıq varlığını sürdürə bilərsən. ego qalib gəldi və qalibiyyət öncəsində sən, ölümün nə qədər böyük bir canavar olduğunu anladın. ego qalib gəldi, amma sadəcə bu səfərlik. sonraki duellər isə yəqin ki, daha qorxulu, daha yorucu və daha çətin keçəcək.
+23 əjdaha
31. bir yaxın qohum var. iki ilə yaxındı xərçəng diaqnozu qoyublar. indi də ölüm ayağındadı. çox güman ki tezliklə vəfat edəcək. amma iki ildir ki hamı onun ölümü ilə barışıb elə bil. onun ölümünə iki il qabaq üzülüb qurtarıblar, amma adam hələ də yaşayır, təsəvvür edin. yaxınları bir-birindən soruşur "kənddə nə xəbər var?" yəni ki sağdı filankəs hələ? hüzür nə vaxtdı? amma iki il bundan qabaq öləcəyin bilinəndə hamı pis olmuşdu. bu o deməkdir ki, sənin öləcəyin bilinəndə daha artıq ölmüş kimi bir şey olursan. varlığın artıq bir yükə çevrilir. vay o günə ki, ölünəcəyin bilindiyi halda çox yaşayasan. onda yaxınların səni özləri öldürə ki "biz sənin ölümünə artıq illər bundan qabaq üzülmüşdük. indi də səni ölü olaraq xatırlamaq istəyirik. sən nə haqqla yaşayırsan indi?"
+15 əjdaha
14. qəflətən gələndir. xəbərsizcə heç ummadığın bir vaxtda bir anda salam deyəndir.
balaca vaxtı bu ölüm hadisəsini çox dəyişik qavrıyırdım . əvvəl atam , sonra anam , daha sonra böyük qardaşım və ən son mən öləcəyimi sanırdım . böyükdən kiçiyə doğru gedəcəyini və bütün ailəmin ölümünə şahid olacağımı zənn edərdim. böyüdükcə bunun nə cür axmaq olduğunu , ölümün yaş və sıra tanımadığını , vaxtı ( əcəli) gələnin axirətə intiqal etdiyini zamanla öyrəndim.
və mən 21 yaşına qədər heç bir cənazəyə qatılmadım , çünki qəribə bir xasiyyət vardı. bir insanın sifətinə 5 saniyədən çox baxa bilmir və dərhal gülürdüm. işin özü ciddi ola bilmir dərhal qəhqəhələr uçuşdurardım bəlkə də. təbii ki də belə bir götü heçkim cənazəsində görmək istəməzdi. düşünün ; tanıdığım bir yoldaşın anası ölüb .. mən cenazədəyəm , dosytum yanıma gəlib 'anam artıq yoxdu , onsuz mən neyniyərəm , onun üçün indidən darıxdım , onu öz əllərimlə torpağa basdırdım , anamm ' deyə ağladığını düşünün və o ağlayan adamın qarşısındakı məni düşünün. murdar murdar güzlincə güldüyümü , daha gülməmək üçün dodağımı gəmirdiyimi filan düşünün.
sırf bu yerli yersiz gülüşlərimə görə heç bir cənazəyə qatılmadım. ta ki 21 yaşında dostumun böyük qardaşının yol qəzasında ölməsinə qədər.
əslində cənazəyə qatılmasam , o namazı qılmasam , qəbiristanlığa gedib 2 üç torpaq verməsəm də olardı. çünki dostum mənim bu qəribə xaiyyətimi bilir və məni həqiqətən başa düşürdü. qırılmaz , küsməz , inciməzdi.
lakin xeyr!
o cənazədə olmalıydım , çünki o mənim uşaqlıq dostum idi. ölən böyük qardaşını da çox sevər , sayardıq , davalarıma belə girişərdi rəhmətlik .
xülasə qətiliklə gülməyəcəyim mövzusunda özümə inanmış və dəstəmazımı alıb cənazədə saf da dayanmışdım. həm də ən qabaqda dostumla çiyin-çiyinə.
namaz qılınmış tabut çiyinə alınmış gedirdi qəbiristanlığa doğru. mənsə məhləmizdəki bizim adlandırdığımz "meyhane"-yə doğru gedirdim artıq.
bəli olmamışdı bacara bilmədim , yenə güldüm murdar murdar , məllim ' necə bilirsiniz ' dediyində , ətimi cimdiklədim , başımız sağ olsun deyib qucaqlaşdıqlarında dilimi dişdiyirdim , gülməmək üçün götümü yırttım amma olmadı , edə bilmədim. daha da çox alçaq olmamaq üçün qəbiristanlığa getmədim.
amma indi tamamilə məğlub etdim bu xəstəliyi. çox şükür sovuşdurduq bu möhkəm xasiyyəti .
atam sağ olsun
yaş 27 və atam həyata gözlərini yumdu. və mənim 2. cənazəm . amma gülməyəcəyimdən o qədər əminəm o qədər güvəncliyəm ki. tərif edilə bilinməz .. onsuz da baş sağlığına gələn qohumlarımızı qarşılayarkən , dostu tanışı yola salarkən bu aydın idi artıq. gözlərimdən yaşlar heç dayanmadı..
səhəri gün çıxana qədər donuq gözlərlə üstünə ağ bir parça örtülmüş ataya baxmaq necə bir hisdir anlaya bilməzsiniz , hər an ' zarafat eliyirdiiiim ' deyə qalxmasını gözləmək necə bir duyğu bilə bilməzsiniz. cənazə ərəfəsində adının oxunması adamı necə sinir edir bilməzsiniz..
və heç gülmədim mən , cənazədə qardaşımla yan-yana , tabutda qarşı qarşıya qəbiristanlıqda baş-başa atamızı dəfn etdilər. hətta məzarına belə girdim , atamı qucaqladım, gözyaşlarım kəfəninə damladı amma yenə də gülmədim . götümə mıx batdı yenə də gülmedim . üstünə torpaq atarkən belə gülmədim . gülmedim be usta hemde heç gülmedim . atamın sayəsində mən bu xəstəliyi məğlub etdim.
amma atamın öldüyü gün , morgda onun da belə bir xasiyyəti olduğunu anladım.
çünki üzü gülürdü. lan bildiyin dişini ağardırdı. ölümə belə təbəssüm edirdi.-*
nur içində yat ata. üzün həmişə gülsün.. xoş günlər..
+18 əjdaha
29. immortal olanlara biraz siqaret ətirli biraz da içkili və ölümlü bir entry yazmaq istədik.bunu yaza bildik mi?!
buna siz qərar verərsiniz
ölüm nə idi?! sadəcə bir sözlük başlığı yoxsa həqiqətən bütün həyat fəaliyyətlərimizin dayanmasımı?! yoxsa başqa dünyaya açılan qapı ya da sonun başlanğıcı?!
onunla tanışana qədər bir çox fərziyyə ilə tanışdım.amma onunla tanışmaq gec olmadı
allah ilə olduqdan sonra ölüm də xoşdur, ömür də
belə başlamışdı ölməyə rumi.tutunacaq bir inancı vardı ölsə belə.inanırdı ki, ölüm ona bəxş edilən hədiyyədir.çünki inandığına qovuşacaqdı.və inancına göz yaşlarını əlavə etməyi də unutmamışdı.nə də olsa göz damlası ibadət, qan damlası şəhadət idi.və şəms ona zamanın sadəcə aşiq olmaq və ölməkdən ibarət olduğunu öyrətmişdi
robin sharma bir çox insanın 20 yaşında ölüb,80 yaşında torpağa tapşırıldığını deyirdi(atəşə tapşırılma da ola bilər bu).təbii ki, onun üçün ölüm ruhdan ibarət idi.içindəki öldüysə fərq etməzdi yaşamaq ya da sadəcə mövcud olmaq bəlkə də.bunda bir həqiqət var idi.ilk öncə ruh ölürdü.çünki o bu bədənə ait deyildi
kliniki ölüm keçirənlərin bir çoxu, ölümü ağ işıq parçası olaraq təsəvvür edirdi.amma bu müddət az olduğu üçün sadəcə o işığa çatmaq üçün çırpınmışlardı bu qısacıq ölüm müddəti ərzində.bu yenicə doğmuş bir kəpənəyin yuvadan çıxmaq üçün əzələlərini ağac oyuğunda bərkitməyə çalışmasına bənzəyirdi.yeni doğan kəpənək ağac oyuğunda çölə çıxmaq cəhdləri edərək əzələlərini bərkidir.və vaxtından tez çölə çıxsa artıq uça bilmədiyindən ölümə məhkum olacaqdı.klinik ölüm keçirənlərin ağ işığa məhkumluğu kimi.
ölümün olduğu bir yerdə, heç bir şey ciddi deyildir əslində
deyən kafka həyatda çox ciddi biri idi.bəlkə də bu ciddilik idi ona bunları söylədən.ya da ölümün olduğu bir yerdə, ölümdən başqa heç bir şey ciddi deyildi əslində.istisnalar daima vardı.amma istisnalar qaydanı pozmağa yetmirdi.
ölümə məhkumduk.və ölümlü idik.ruh enerjidir, yandırılqda yeni bədəndə həyat tapar, torpağa verildikdə torpaqda itər.və siqaretimin ölməyə başladığı bu anda məndə bu ölümlü entry'ni öldürmək məcburiyyətində idim.ən azından siqaretimin ruhu yeni bir siqaretdə canlansın deyə
sonda ölüm 3 in 1'dən ibarətdir deyə bilərdim.ruh, ürək və beyin.və bu üçündən hansısa biri əvvəl ölərsə deməli o birinin yaşamaq haqqı yox idi.bu haqq əlimizdən alınmamış carpe diem'ə müraciət etməli olduğumuz aşikardır.
carpe diem ölümlülər!
+22 əjdaha
93. Biraz öncə çatmaq üzrə olduğum level idi. Duşda ikən dəm qazından zəhərləndim. Və evdəkilərin qışqırığına oyandığımı xatırlayıram. Qəribə idi əslində. Mən heç nə edə bilmirəm, reaksiya verə bilmirəm, anam isə başımın üstündə qışqır bağır salıb. Hər kəsin təlaş içində bağırtılarını eşidirdim ama tək mimika oynada bilmirdim. ilk reaksiya ağlamaq oldu. Səbəbsizcə ağlama başladığımı xatırlayıram. Nə üçün idi bu? Ölümlə üz üzə gəldiyim üçün? həyatdan canımı qurtara bilmədiyim üçün peşmanlıq? ikinci versiya düzgün olmazdı məncə. Çünki planlamamışdım bu səfər. Oyandıqda isə ayaqlarımı hərəkət etdirə bilmirdim.
Mamanın şok vəziyyətindən çıxandan sonra mənə danışdığı belə oldu:
"Nə yaxşı kuxna tərəfə keçdim, yoxsa yıxılan moment tappıltını da eşitmiyəcəkdim. Allah göstərməsin gec gəlsəm nələr olardı, allah uzağ eləsin gedirdin uje, *
öz özünə şok içində mırıldanmağa davam etdi sonra
"
Not: vəziyyət get gedə yaxşılaşır, hər şey yolunda. Bunu öyrəndik ki, ölümdən qayıtmaq başını divarlara vurmağı istəyəcək qədər başağrısı verir.
+15 əjdaha
69. Tanıdığın şəxs bu dünyadan köçəndə, hələki də intahar edəndə, zamanımızın nə qədər qısıdlı, bu dünyanın sadəcə səhnə olduğunu, bizim isə bu kiçik səhnəciklərdə aktyorlar olduğumuzu çox çox dərindən hiss edirəm sanki,bu gün varıq, sabah yoxuq və gələcəyimiz böyük bir məchulluqdan ibarətdir.
+14 əjdaha
41. hər an öləcəkmiş kimi yaşamaq söhbəti zarafat deyil. bunun iki tərəfi var anlaşılabilinəcək. əsas ilk ağla gələn carpe diem, hedonizm fəlsəfəsidir onu qoyaq bir kənara.
ikincisi isə odur ki mənə görə. indicə biri beyninə - beyninə olması əsasdı ölümün dəqiqliyindən əmin olmaq üçün - bir silah dayasa, hər an "vur getsin" deməyə hazır olmalısan. düşünsənə, yaşayırsan və yaşamaq acı çəkmək deməkdir. ağrılar bütünü. ehtirasların, doyumsuzluğun, istəklərin, hamısı bir anda bitir. "acı çəkirsən çünki arzulayırsan" deyirdi budda. nirvanaya çatıb budda olmaq - bütün arzulardan qurtulmaq - asan deyil, indi ki həyat şərtlərində də çox çətindi. və düzü bəzən bunu istəmirəm belə. zaman zaman. ölüm isə, ən təmiz qurtuluş yoludur. necə də gözəldir. əlbətdəki öldükdən sonra çürüyüb yox olacağına şübhəsiz formada inanan insandan danışırıq. yoxsa öldükdən sonra bir dünya düşləyən insan üçün ölüm qətiyyən asan deyil çünki heçnə bitmir. ruhun varlığını qəbul edir. ama sadəcə kimyəvi bir yaratıq, canlı olduğunu qəbul edən biri, həyatı bütün mənasızlığı ilə görən biri üçün, ölüm çox gözəldir.
sağ cibində həmişə gəzdirməyi bacara bilməlisən ölümü. ama şərtləri var: bağlamnaq olmaz. ailə olmaz. zira bu, səni ölümün bir addımlığındakı həyatdan çıxış qapısı, "exit" olduğu reallığından uzaqlaşdıracaq. düşünərkən belə rahatlamayacaqsan.
ölüm gözəldir. sevin onu.
+13 əjdaha
33. ivrit dilində "həqiqət" kəlməsi üç hərfin - aleph, mem və taw`ın birləşməsindən əmələ gəlir və "emeth" deyə səslənir. həqiqət kəlməsindəki "aleph" hərfi silindikdə isə, yerdə qalan hərflər, (mem və taw) birlikdə "meth" - ölüm sözünü formalaşdırır. tolstoy isə ifadə edir ki, ölüm, həqiqətin başlanğıcıdır.
+12 əjdaha
85. çox yaxınlarda cərəyan edir xəbəriniz olmadan. iki gün əvvəl hər gün aşırı eyni barlara getdiyimiz uşaqlardan biri overdose səbəbilə həyatını itirdi. keçən həftə görəndə çox sakit idi. bir dostum yaxşısanmı deyə soruşdu "belə də" dediyi yadımdadı. ondan sonra bütün həftə ağlımdaydı niyəsə, daha əvvəl çox danışmamışdıq ama çox yaxşı birinə oxşayırdı, növbəti dəfə görəndə daha çox hal əhval etməyi fikirləşirdim ki səhər oyandıq ki artıq yoxdur. yirmili yaşlarda.
dünən də başqa bir yaxın dostumuzun ailəsi hamıya mesaj yazırdı ki A. yeni ildən sonra evə getməyib hələ də, zəng çatmır. axtarıb tapa bilmədik. bütün gecə ağlımdaydı. ən son A-nı görəndə içkili maşın sürürdü və diqqətsiz idi, bəzi adamlar normal sürə bilir bəziləri yox. məni başqa yerdə düşürüb gedirdi gecə 3-də, o formada tək buraxdığım üçün özümü pis hiss edirdim.
səhər oyandım ki gedib evlərinə, başqa yerdə qalıbmış sadəcə.
ölümün sizi ya ətrafınızdakıları necə harda tutacağını bilmirsiniz, yaxınlarınızı qoruyun.
+12 əjdaha
72. islamda məhşər və axirətdən öncə ikinci bərzah aləminə (qəbir həyatına), hinduizmdə isə reinkarnasiyadan oncə ruhun yaxşı pis olmasından asılı olaraq swarg / naraka aləminə keçiş fəsli. hinduizmin bir çox məzhəbində reinkarnasiya konsepti olsa da, bəzilərində cənnət cəhənnəm konsepti vardır. ümumi ana hədəf bu döngüdən qurtulub mokşaya çatmaqdır.
iki dində də bənzər olaraq mövcud fazalar belədir: Ruhlar aləmi *
bəzmi-ələst
, Birinci berzah alemi, Ana bətni, ikinci berzah (qəbir), Dünya həyatı, Məhşər, axirət. *
islama görə yazdım bunu
və ikisində cismən mövcud olmadığımız aləmlərin dogarkən unutdurulduğuna inanılır.
+13 əjdaha
64. “Ölüm. Sadəcə 4 hərf idi mənim üçün. Heç bir məna kəsb etməyən söz. Heçnə hiss etmirdim deyəndə. Hərkəsin qorxduğu bu söz, nə idi axı. Niyə hərkəs ağlayırdı eşidəndə. Çox ölən olmuşdu, qohumda, qonşuluqda amma onları yaxından tanımırdım. Eşidirdim filankəs öldü. Deyirdim hə allah rəhmət eləsin amma bu qədər heçnə hiss etmirdim. Başa düşmürdüm ölümü.
Nənəm uzanmışdı çarpayıda. Bütün uşaqları yanında idi. Anam da yanında idi. Birdən bütün səslər kəsildi nənəmin ürək döyüntüsü ilə birgə. Çığırışmalar başladı. Nənəm ölmüşdü. Ölüm. Nə idi axı ölüm. Niyə hərkəs ağlamağa başlamışdı. Niyə anam ağlayırdı? Axı niyə bu dört hərf bir insanı bu qədər ağladırdı? Birdə nənəm nəfəs almayacaq deyə? Sonra anamın çığırtısı gəldi, sonra xalamın sonra yenə, yenə. Məni çıxartdılar otaqdan. Axı uşaq idim hələ.
5 saat əvvəl: dərsdən gəlmiş və tək isdəyi çarpayısına uzanıb telefon oynamaq isdəyən uşaq idim. Evə gəldim, ayaqqabılarımı çıxardıb otağa qaçacaqdım ki, nənəm çağırdı. içimdən heyiflənə-heyiflənə getdim. Bir-iki şey buyur elədi, elədim. Sonra otur dedi, oturdum. O mənə baxdı, mən isə tez getmək isdəyi ilə pərdəyə. Kaş ki, sizin universitetinizə girməyinizi görərdim dedi. içimdən güldüm. Axı niyə də görməsin? Nə var idi ki burda. Belə də dedim. Ay nənə görərsən də. Eyh bala dedi, başa düşmədim. Nə demək isdədiyini eyni ölümü başa düşmədiyim kimi başa düşmədim. Sonra, olar nənə gedim dedim, get dedi. Mən isə sevinərək çıxdım otaqdan.
Bir anda gözlərim dolmağa başladı. Niyə axı ölümə görə yoxsa keçirtdiyim günahkarlıq hissinə gorə. Otağıma getdim. Qardaşıma dedim nənəm ölüb. O da başa düşmədi. Bir yaş daha böyük olmağına baxmayaraq o da başa düşmədi ölümün niyə hərkəsi belə incitdiyini.
3 ay, 4 ay, 5 ay keçdi. Anamın ağlamaqları dayanmırdı. Aylar keçirdi anamın gülümsəməsi gəlmirdi, aylar keçirdi, anam daha da solurdu. Adı solmaz olan qadın sanki adını inkar edirmiş kimi dayanmadan solurdu.
Artıq başa düşmüşdüm ölümü.
Ölüm nənəmin yox anamın hər gecə yatmadan əvvəl nənəmi yuxusunda görmək istəyi ilə yanıb tutuşmağı idi.
Ölüm anamın hər güləndən sonra ağlaması idi.
Ölüm o dünyada yox bu dünyada idi.”
— illər sonra qeydlərdən tapıb oxuduğum bu yazı necə hələ də mənə o günü olduğu kimi hiss elətdirir bilmirəm.
+10 əjdaha
3. iki dəfə dəyib qayıdan təcrubəli biri kimi deyə bilərəm ki keçirəcəyiniz ən qorxulu hissdir bəlkədə.o bədəninin soyumağını hiss edirsəne,ama heçnə edə bilmirsən,əlini belə tərpətməyə gücün qalmır.bir neçə saniyəlik hər şey canlanır gözündə.o an kimi doğurdan da çox istədiyini anlıyırsan,ən yaxşı tərəfi budu.xüsusilə 2 ci dəfə də eyni adamalrı görəndə,"ala yox,bunnarı doğurdan çox isdiyirəm diyəsən " deyirsən.özündə olmağı bir kənara,başqasının ölümü daha dözülməzdi.özündə olanda öldüyünü heç vaxt görməmək kimi bir şansın var ən azından.ölüm olanda sən,sən olanda o olmayacaq.ama birinin ölümünü görmək,həm də bu ən çox istədiyin insandısa,dözülməzdi.kimsə deyib ki ,hər ölüm vaxtsız ölümdü.elədi.son nəticədə,qəbul etməyə çalışmağımız lazım olan hadisədi.nə də olsa,hamımız ən az bir neçə yaxınımızın ölümünü görəciyik.
(baxma: həyatın sikən qanunları)
+14 əjdaha
58. bir neçə gün qabaq bbcdə belə bir yazı yayımlanıb
https://www.bbc.com/future/article/20200205-death-can-our-final-moment-be-euphoric
sual bu olub ki ölüm anı həqiqətən də "euphoric" ola bilərmi? tədqiqatçı həkim də cavablayıb ki hələlik bu barədə araşdırmalar nəsə demək üçün kifayət deyil, ola bilsin ki belədir
bir neçə il oturub ölümü araşdıran biri olaraq bu sual ən çox düşündürən suallardan biri olub. deməli iki şey var burda:
birincisi near death experiences yəni ürəyin dayanmasından sonra amma hələ beyin ölümü gerçəkləşməmiş insanların yaşadığı halusinasiyalar (hansılar ki xəstələr həmin vaxt həzz aldıqlarını, xoşbəxt olduqlarını və inanclarından aslı olaraq dini fiqurları, cənnəti və s. gördüklərini deyirlər)
digəri death bed experiences yəni ölüm döşəyində olan birinin gördüyü halusinasiyalar. hansılar ki xəstələr ölən qohumlarını, dini fiqurları cənnəti və s. görürlər burda da və hətta üzlərində gülümsəmə ilə ölürlər
bir çox səbəbləri var hər iki halın da. near death exp. üçün ümumi bir açıqlama yoxdur, müxtəlif açıqlamalar var. illər qabaq belə bir bəsit entry yazmışdım near death exp haqda:
"insanlar tərəfindən ruhun vəya başqa dünyanın "isbatı" olaraq göstərilən hadisələr. baxmayaraq ki itə tök araşdırma aparılıb bu haqda və elə o qədər də açıqlama verilib. statistikalara baxsaq amerikalıların təxminən üç faizi bu halı yaşadıqlarını iddia edir. pasiyentlərə görə ruhları bədəndən ayrılır və havadan öz bədənlərini süzürlər, parlaq işıq görürlər və sevgi, rahatlıq hiss edirlər. yenə statistikalara görə hadisəni yaşayanların yüzdə əllisi öldüklərinin fərqində olur, yüzdə iyirmidördü öz bədənlərini tərk etdiklərini deyir, yüzdə otuzbiri qaranlıq və sonu işıqlı tuneldə hərəkət etdiklərini deyir, ölən yaxınları ilə görüşdüyünü deyənlərin faizi isə otuzikidir.
öldüyünün fərqində olmaq açıqlanması elə də çətin olmayan bir şeydir və təkcə kliniki ölüm ilə qısıtlanmır. məsələn, cotard sindromu adlı psixi problemə sahib olan şəxslər özlərinin ölü olduğuna inanır və bunun səbəbi serebral atrofiyadır. [yəni beyin qaynaqlıdır] pasiyent eyni zamanda özünün digər dünyada [cənnət vəya cəhənnəm] olduğuna inana bilər. beynin parietal və prefrontal kompleksləri ilə əlaqəlidir.
öz bədənini kənardan izləmək, havada süzmək və s. hər gün milyonlarla insanın yaşadığı yuxu iflicinin əlamətlərindən başqa bir şey deyil. eyni zamanda sağ temporoparietal qovşağın [tpj] stimulasiya edilməsi nəticəsində bir insan bənzər təcrübələr yaşaya bilər.
qaranlıq tunelin sonundakı işıq söhbəti yenə g qüvvəsində uçan pilotların hipotenziv özündən getmə zamanı tez-tez yaşadığı haldır. başqa bir açıqlama isə gözün qan və oksigen ilə təmin olunmaması səbəbilə yaranan retinal işemiyadır.
ölü yaxınları ilə görüşmə, ölmüş müxtəlif insanları görmə yenə anormal dopamin artması ilə açıqlana bilər. vəya beynin grys bölgəsinin elektrik stimulasiyası olmayan müxtəlif varlıqların hiss olunması, görülməsi ilə nəticələnə bilər [əksərən yaxın olan insanların halusinasiyaları]
başqa bir hadisə isə kliniki ölüm yaşayanların müsbət hisslər yaşaması, sevgi, rahatlıq hiss etməsi və qayıtmamaq istəməsidir. çox asanlıqla və anestezik olan ketamindən istifadə edərək eyni hissləri hər hansı bir pasiyentə yaşatmaq olar. 50-100mg ketamin bəs edir bunun üçün.
təbii ki üstdəki bütün açıqlamalar olduqca primitivdir. bu açıqlamalara səhifələrlə tənqidi məqalələr yazılıb, yenə səhifələrlə başqa versiyalar ortaya atılıb və sairə. bütün elmi ədəbiyyatı araşdırmaq istəsən aylarını aparar. məsələn, təkcə bu ketamin söhbəti ilə bağlı nə qədər əks görüş var. əsas aydınlaşdırmaq istədiyim şey o idi ki, elmin əlində müxtəlif açıqlamaları var və bunlara baxmaq lazımdır nəinki nağıllara inanmaq."
ikinci hal olan death bed exp. yəni ölüm döşəyindəki hallarla bağlı isə bir neçə açıqlama var. ya ölüm qabağı beyində serotonin səviyyəsi artır və bu xoşbəxt hiss etməyə səbəb olur ya da stresi azaltmaq üçün beyin rahatladıcı, xoş halusinasiyalar yaradır
https://en.wikipedia.org/wiki/Deathbed_phenomena
https://soz6.com/entry/292479
bu entryni oxuyandan sonra yazmağa qərar verdim. yəni ölüm həmişə çox acılı bir proses deyil.
elmi bir kənara qoysaq ölüm haqda çox da düşünməyə dəyməz onsuz da. epikür demiş: ölümdən qorxmağa dəyməz. biz olduğumuz müddətcə ölüm yoxdur, ölüm olanda da biz olmayacağıq.
istinadlar.
http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/s1364661311001550 (sci-hub vasitəsilə açmaq olar)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmc383346/
https://infoscience.epfl.ch/record/154867/files/2005_blanke_tn_the%20obe%20-%20disturbed%20self-processing%20at%20the%20tpj.pdf
+10 əjdaha
54. insanların ən çox qorxduğu şey ölüm deyil. yaşadığımız kapitalizm dövründə onlarca dəyərlərimiz, xəyallarımız hər gün keçdikcə məhv olur, ölür. səbəb - həyatda qorxduğumuz və almaq istəmədiyimiz risklərdi. həyat çalışmaq, həftəsonu tətillərini gözləmək və aylıq mənzil haqqını ödəmək deyil. bir film də deyildiyi kimi "insanlar xəyallarını seçməzlər, xəyallar insanları seçər." xəyal dediyimiz alqı qarşımıza çıxan fürsətlərdi. bəs cəsarətimiz varmı bu fürsətləri ələ keçirməyə ? hər kəs içindəki xəyalı yaşamaq üçün yaradılmışdır. şübhə , qorxu və bu kimi ünsürlər əslində beynimizin içində olan oğrulardı. hansı ki, hər zaman qarşımıza çıxan fürsətlərin, xəyalların arxasındadır və onları bizdən oğurlamağa çalışırlar. black swan filminə baxanlar yazmaq istədiklərimi anlar. etmək ilə "edərəm" arasında fərq çoxdur. çox insan "edərəm" deyə bir çox şeyi ertəliyir. bəs sənin nina (black swan filmindəki əsas obraz) kimi xəyalın nədir ? bir şeyi unutma həyatda "qüsursuz dağ" yoxdur. bəzi zamanlar stress yaşacaqsan, bəzən depressiyaya düşəsəcəksən. los angeles’da olarkən steven spielberg-in demiş olduğu bir məsləhət diqqətimi çəkmişdi. "həyat da heç bir şey asan əldə olunmur.." bunu deyən şəxs film məktəbindən 3 dəfə atılıb. amma ,o, dəvam edib. həyat mübarizə aparmaq və tənqid edilməkdir. həyat acı çəkməkdir. həyat təkrarlanmaz. ona görə də çalışın qarşınıza çıxan fürsətlərdən istəfadə edin. qərarsızlıq , kiminsə xəyalları ilə oynamaq sizi geriyə salar.
+10 əjdaha
2. dadını bilmirəm ama son olduğu danılmazdır. kim ki deyir ölümdən qorxmuram boş söhbətdi. ölümün qorxusu baş verdiyi an hiss edilmir, atlatdqıdan sonra fəna qoyur adama. şimdi şöyle anlatıyım, bakıdan qonağlarım gəlmişdi. biri götünü cırırdı ki maşın tap sürək. axırda beynmi sikdi məndə dostuma dedim ki maşınını ver bir iki günlük lazımdı, etiraz etmədi. maşını aldıq ,sağa sola,o küçə sənin bu prospekt mənim gəzirik. yanımdakı gijdılağ dedi ki ver mən sürüm. maşını buna verdim,saldı bir çınqıl yolu olan küçəyə plus sürəti artırmağa başladı, mən buna yavaş sür dedikcə bu sürəti qaldırırdı. 110-120 km saat sürət hədində əyləcə basdı. maşın başladı oynamağa,arxası sola sağa axmağa başladı. maşının oynamasından sükanı əlindən buraxmışdı maşın içindən hardasa 5-10 ədəd armatur çıxmış bloka doğru gedirdi. son anda hardansa müqqədəs əl peyda oldu*
tək müqəddəs mən olduğumçün təbii ki mənim əlimiydi
sükanı düzəltdi maşının arxası ağaca dəydi və təhlükə sovuşdu. danışdıqlarımın hamısı bir an içində oldu,nəysə sözüm onda deyil. maşın diyandı hamı xorla "az qalsın ölmüşdük" dedi,gic gülmək tutdu üçümüzü də. maşından düşdüm,söykəndim maşına baş verənlər lent kimi gözümün öznündə təkrarlandı,nəfəsim gec- gec gedib gəlirdi ama dərində nəfəs alırdım. yanımdakılara baxmaq istədim, yanımdakılar nə gəzir hamının rəngi ağappaq olmuşdu məndən beş betər. 1 həftə qəza anı gözümn önündən getmirdi,sözlə anlatıla bilməyəcək qədər heycanlanırdım. nə bilim ala, düşünəndə ki, o blokla touşsaydıq indi ölmüş olacaqdım sevincimdən orgasm oluram. elə hisslər varki sözlə anlatmaq çətindi, buda olardan biridi. nəticə budu ki adam balası kimi sürün maşını,yaşamaq gözəldi!
+8 əjdaha
100. Onun öldüyünü qəbul etmək istəmirdim,bəlkə də tək insanlardan idi ki, kefim olmayanda çəkinmədən yığıb danışacağım insanlardan idi, sadə bir izzahla onu çox sevirdim və ondan ötrü çox darıxıram. Mənə çox qəribə gəlirdi,bir qan bağımız yox idi,amma məni ən yaxınları qədər çox istəyirdi, bu həyatda onun var olduğu üçün özümü çox şanslı və xoşbəxt hiss edirdim.məni ailəmdən başqa qarşılıqsız sevən yeganə insanlardan idi...kaş ölməsəydin...həyat o qədər fani gəlir ki, artıq, özəlliklə ölümün hüznünü hiss etdikdən sonra.kaş o, ölmədən onunla danışma şansım olsaydı,mənə hər şeydə inanan biri idi və məni qətiyyən sorğulamazdı,bu dəyəri onun gözündə necə yaratmışdım özüm də bilmirdim. Mənə həyatımda hər zaman xoşbəxt olmağımı deyirdi. Həyatın ən vacib nöqtəsi sağlamlıq və xoşbəxtlik idi,onun üçün onları da həmişə mənim üçün arzulayardı.Zaman məni daha da vəfasızlaşdırdı və mən əvvəlki qədər onunla danışa bilmirdim buna çox peşmanam, illər keçib amma hələ də məzarını ziyarət etməyə cəsarətim çatmayıb.Mənim üçün bir insanı sevmək üçün qan bağına ehtiyac olmadığını göstərən canlı nümunə idi. Onun sayəsində yaxınlarımdan başqa birini necə sevə bildiyimi,nə dərəcə dəyər verdiyimi görmüş oldum.
+8 əjdaha
92. Ölümün nə demək olduğunu ilk dəfə birinci sinifdə oxuyarkən anlamışdım.Sinif rəhbərimiz həyat bilgisi dərsində insan həyatı haqqında danışırdı - insan körpə olaraq doğulur, sonra böyüyür yetkin insana çevrilir , qocalır və ölür.Ölüm söhbətinə kimi hər şey okeydi amma ölümün izahından sonra balaca Atamanın göz yaşları sel olub axmağa başladı.ilk öncə utanıb gizlin-gizlin ağlayırdım ki heç kəs görməsin.Yanımda əyləşən qız müəlliməyə ağlamağımı xəbər eliyəndən sonra daha güclü ağlamağa başlamışdım çünki daha iş işdən keçmişdi.Müəllimə nəvazişlə qucağına alıb ölümün çox normal bir şey olmasının, bir gün hər kəsin ölüb cənnətdə yığışmasını danışandan sonra sakitləşdim.illər sonra ( 12-13 yaşlarımda) ölüm qorxusu məni depressiyaya saldı.Həftələrnən otağımdan çıxmaq istəmədim.Gün boyu uzanıb yalnız ölüm haqda fikirləşirdim.Yaxşı yadımdadı depressiya günlərimin birində nənəmlə danışarkən bir gün nənəmin də bu həyatda olmayacağını fikirləşəndə məni ağlamaq tutdu.Mən bu dövrü həm də həyatımda dönüş nöqtəsi sayıram.Ölümlə bağlı suallarımın cavabını tapmaq üçün əlimə nə kitab gəldi oxuyurdum və sual vermək, araşdırmaq, sorğulamaq kimi bacarıqlar əldə etmişdim.Bu isə öz yerində illər boyu istər yaşıdlarımın yanında istərsə də böyüklərin yanında məni “çox bilmiş” etdi.Nəysə indi isə ölüm mənim üçün sadəcə adi bir həyat hadisəsidir doğulmaq, böyümək və qocalmaq kimi.Gec olmadan həyatınızı sorğulayın, gözəl insanlar, niyə yaşadığınızı, kim olduğunuzu, getdiyiniz yolun sizi hara aparacağı haqda fikirləşin.
+7 əjdaha
45. hər şeyin açarın özündə saxlayan hadisə. bu mənasiz dünyama , getdikcə də mənasizlaşan həyatıma ışıq tutacaq və ya da zülmət qaranlığa qərq edəcək sonluq. köhnə nəyinsə bitişi və yeniliklərin carçısı. mənim kimi bir çox insanin şübhələrinə son qoyacaq və sormağa bele qorxduğumuz , çəkindiğimiz suallarımıza cavab tapacağımız andır. qəlbimin duracağı, sevgimin bitəcəyi zamandır.
ən böyük müəllimdir. həyatı nə qədər boş yaşadığımı, etməli olub etmədiklərimi, sevməli olub sevmədiklərimi göstərir.
ən yaxın dostdur , sirdaşdır . kəllənin içində həbs etdiğin fikrə qədər bilir səni səndən yaxşi tanıyır.
ən qorxulu düşməndir. sevdiklərinə verdiğin əziyyətləri, səni sevən insanları necə yalniz buraxdığını üzünə şillə vurur.
çox zalimdır. sevdiklərimizdən ayirir.
çox mərhəmətlidir. dərdlərimizə ağrilarımıza son qoyur.
çox ümidvericidir. cənnət əhli arasinda olub həsrətində olduğumuz insanlarla ayrılığımıza son qoyacağını umduğumuz körpüdür.
kimsəsiz olaraq qarşılamaq arxamda heç kimi buraxmamaq istərəm. məzarsız olmaq istərəm , dəfnimə gəlib əza saxlamasınlar, ağı deməsinlər. gözəl bir dünya üçün ölüm. ölümümlə gözəl bir başlanğıc olum. anamın laylasına, atamın inancına qaytarsin məni.
ölümümlə əbədi olmaq istərəm. ölümümlə əbədi qalmaq istərəm.
ölümümlə kimsəsizlərə ata, yalniz buraxılmışlara dost, evə əli boş qayıdan o xəcalət çəkən ataya ruzi , səsləri kəsilmişlərə haray olmaq istərəm. dostluğa, birliğə, fədakarlığa çağırış olmaq.
ölümlə var olub məkansızlaşmaq. bir yerdə yox olub hər yerdə varolub tək haqqda birləşmək. qüsürlarımdan arınıb sadələşmək. yenidən ölməkçün başlanğıcıma dönmək.
əslində ölməkdən yox yenidən dirilməməkdən qorxuruq. hər döyüntüdə minlərcə dəfə ölüb diriliriq. zaman kəsiyi o qədər kiçik olur ki fərqinə varmırıq. beynimiz anlamir nəyə uğradığını. son ölümümüzlə dirilmiriq belecə mütleq sonluğa ulaşırıq.
+6 əjdaha
79. Sokrat öz müdafiəsində ölümü tərifləyir və bunun "yuxusuz yuxu" ola biləcəyini söyləyir. (baxma: Sokratın müdafiəsi )
Yəhya Kamal da eyni fikirdədir; ölüm deyəndə sakit bir yaz ölkəsi, bir rinde. (baxma: yəhya kamal )
Lucretius da ölüm olan yerdə ölüm yoxdur, mən olanda isə ölüm yoxdur deməklə ölümlə bağlı irəli sürüləcək arqumentləri məhdudlaşdırır.
(baxma: lucretius )
Nazım Hikmət “Gözəl dünyama əlvida, kainata salam” deyərək daha bir dinc qapını açır.
(bax: nazım hikmet ran )
Yunus Əmrə “ölərsə dəri ölür, canlar ölməz” deyəndir.
(bax: yunus emre )
+7 əjdaha
88. Ölüm qorxusu bəzən yaşanmamış həyatın göstərgəsi di.
+5 əjdaha
82. Ölümlə niyə belə maraqlanırsan ki, hamı bir gün öləcəkdir. Nəsə bildin, bilmədin fərq etmir qısaca, hop yoxa çıxırsan, zamanla hamı öyrəşir unudur, qalanlar üçün həyat davam edir.Hərdən adama elə gəlir ki, bəlkə elə bu da yuxudur hamısı heç bu dünya zad yoxdu nəmm yaşamırıq ki..müəmmalı çox şey var
+5 əjdaha
70. 12 oktyabr 2020.hadrutun azadlığı uğrunda gedən gərgin döyüşlər.
bu 12 oktyabr günündə leytenant babasil və onun kursant yoldaşı, qardaşı, sirdaşı, hər şeyi olan leytenantla birlikdə "ölüm" sualına cavab tapdı.
ölüm - ruhun cisimdən ayrılıb astral istirahətə çıxmasıdır. o gün qardaşım da öldü.
7 saat durmadan döyüşdü.bütün qrupu şəhid olmuşdu.8 nəfərdən ibarət qrupunu o qoruya bilmədi, allah qoruya bilmədi. O da yaralı idi.ağır yaralı özü də.hadrut dağlarında yaralı yaralı,, qan itirərək ,qanı süzülərək, allaha dualar edərək o insan döyüşdü və oranı əldə saxladı.tək canına, 21 yaşında.7 ilimi bir keçirdiyim, bir otaqda yatdığım qalxdığım adam, saatlarla mən görmədən ölümlə üzbəüz qaldı.məndən uzaqda, məndən kənarda...
və sonra 7 saatın sonunda sonuncu mənfur düşmən , sonuncu mogikanımı öldürdü...
ölüm nədir sualına mən onda cavab tapdım;
Ölüm - təkcə ruhun bədəndən ayrılması demək yox, qardaşıvın yanından ayrılmasıdır.
+6 əjdaha
91. Həyatdakı fəaliyyətimiz əsnasında, ən sonda dadına baxacağımız şey.
+7 əjdaha
55. əskərlikdə o qədər müxtəlif formalarıyla qarşılaşdıqdan sonra mülki həyatda heç biri qorxutmayandır.
bugün işdən çıxıb evə gələrkən sap-sağlam kişi yıxıldı bayılda,bayıldı. adamı dikəltdik. hazırlıq yoldaşımla bu mənzərə qarşısında üz-üzə gələcəyim ağlıma gəlməzdi. o su vurur üzünə,mən masaj edir nəbzini yoxlayırdım. kişinin dilinin qatdalanıb qatdalanmadığını yoxlayanda ağzından qan gəldi,ardıyca gözlərindən yaş,sonra 3 dəfə xırıltı səsi gəldi. daha sonra onun gözlərinin qarasının böyüdüyünü gördüm artıq qızartı da var idi içində. bədəninin soyuduğunu görüb yerə uzatdım çünki o keçinmişdi. gecikən təcili yardım bir nəfərin daha sonunu gətirdi.
oranı tərk etdikdən sonra geriyə dönüb baxdıqda heç bir şey hiss etmirdim. onu həyata qaytarmaq cəhdlərim uğursuz alınmışdı.
+6 əjdaha
52. deməli bayaqları məsləhətxanadakı açdığım başlığa yazı girib, getdim bayaqdan qazın üstünə qoyduğum yaddan çıxan qəhvədanı götürüm. gördüm ki ala qaynayıb su tökülüb qazı söndürüb. mən də axmaq kimi qəfədanı götürüb, çayniki qoyub kibriti alışdırdım. onnan sorası yadımda deyil. qaz yığılıb, sifətimə partdıyıb. evdə də heçkim yox ki nəsə eləsin. zərbə dalğasıyla başımdan da pis zərbə almışam. elə bir neçə dəqiqəyə də keçinmişəm.
ala deyirdilər ruh zad var. cənnət zad. ama hələki elə bir şey yoxdu. düzdü şüurdu nədi bədənnən ayrılıb indi durub özümə zada baxa bilirəm. ama ruh deyil. nəysə. yaşadığım həyatın hər saniyəsi xatırlayıram. bax məsələn bayaq nə bilim vəyh kimi fason bir şey içimə doğdu ki, niyə mən hələ də bəzi şeyləri edə bilirəm. deməli uşaq vaxtı bir səhər günəş çıxmamışdan əvvəl oyanıb, krişaya çıxıb günəşin şəkillərin çəkdiyimə görə veriblər bu haqqı mənə. hər gün yeni şeylər sınayın, doğmalarım.
not: ölümdən sonrasıyla bağlı sualları qəbul edirəm.
+5 əjdaha
67. ''sergey petroviç ömrünün sonuncu axşamı hesab etdiyi bu axşamda baş verən hadisələri heç təsəvvürünə belə gətirə bilməzdi. o tam sakit , kefi kök idi son günlərdə olduğu kimi bu gün də ölüm haqqında heç düşünmürdü. ölüm barəsində zəhər içməmişdən bir ya iki saat əvvəl fikirləşməyə başladı. fikirlər də haradansa uzaqdan dalğa-dalğa gəlib başına dolurdular. əvvəlcə ev sahibəsi yadında düşdü , sonra özünün necə uzanıb qalacağını , hansı görkəm alacağını xəyalında canlandırdı. birdəqiqəliyinə uşaqlıq xatirələri dayısının ölümü yaddaşında canlandı. dayısı onların evində ölmüşdü və o vaxt hələ yeddiyaşlı seryoja olan sergey petroviçi tanışlarının evinə göndərmişdilər. əynini geyinib dəhlizdən keçəndə zala boylanmışdı və orada həmişə arxasında oturub yemək yedikləri masanı , masanın üzərində isə altı ona tərəf olan ağ corablı bir cüt hərəkətsiz ayağı görmüşdü. birsaniyəliyinə gördüyü bu mənzərə ömürlük yaddaşında həkk olunmuşdu. uzun müddət onun təsəvvüründə ölüm ağ corablı bir cüt hərəkətsiz ayaq olaraq qalmışdı''.
leonid andreyev - sergey petroviç haqqında hekayə
+5 əjdaha
89. Mənə görə ölüm son deyil. Həmişə ölüm və ondan sonra olanlar mənə maraqlı gəlib. Bütün orqanların fəaliyyətini dayandırır. Gözünü bağladın. Artıq ailə üzvlərin, dost tanışların, iş yoldaşların, pişiyin, itin və s. heç biri yoxdur. Səhər tezdən dərsə yaxud işə getmək üçün oyanmaq, sosial şəbəkələrə girmək, paylaşım etmək, playstation oynamaq, dadlı yeməklər yeyib içkilər içmək və s. bunlar da yoxdur. Bəs nə olacaq? Necə olacaq? Nə edəcəyik? Ölümdən sonranın necə olduğunu elm əbədiyyətə qədər tapa bilməyəcək. Çünki heç kim o birsi tərəfə gedib təzdən gəlməyib. Zatən dirilən insan da tibbi nöqteyi nəzərdən ölmüş sayılmır. Əgər yenidən həyata qayıdırsa, mütləq bioloji açıqlaması vardır. Qeyd etdiyim kimi, bu dünyada hər gün etdiklərimiz öldükdən sonra olmayacaq və bizim 50-100 il yaşamağımız boşuna deyil deyə düşünürəm. Heç nəyin olmayacağı, əbədi qaranlıq da məntiqli gəlmir.
![]()
+4 əjdaha
59. Ruhun Candan ayrılması.
Şərqdə "Ruh" kəlməsi Qərbdə antik dövrdənbəri bilinən yunanca "Psixe" kəlməsi ilə eyni məğzi daşıyır, ψυχή (psukha -Dorik yunancası) "üfürmək ,nəfəs vermək" anlamına gəlib ki,bu da Şərqdə bilinən Ruhun Cana üfürülməsi həqiqətini təsdiqləyir. Ruhun Candan ayrılması anı ,sadəcə, Mənəvinin Maddidən ayrılması anıdır.
+6 əjdaha
7. qurani-kərimdə 3 yerdə keçən her nefis ölümü tadacakdır(al-i imran, 3/185; enbiya: 21/35; ankebut, 29/57). ağalar ölüm gerçəklidir və inanın yaşlı,cavan tanımır. məs dünən az qala ölürdüm. uzadıcıdan(traynik) tok vurdu mənə. şükür allaha ki, uzadıcı yerə düşdüdə cəmi 1 saniyə falan elktrikə məruz qaldım. demək ki, əcəlim hələ gəlməyib. sevinirəm. amma sizdən xahiş edirəm həyatınızın qədrini bilin. boş-boş yerlərdə,insanlarla tükətməyin.
not: allah hamımıza imanlı ölüm nəsib etsin.
+5 əjdaha
8. heyatimda yeri olmayan shey.
deyirler e, bu gün variq, sabah yoxuq. sonra, bir saniye sonra belke öldün ? ne bilirsen zad. her ani son anin kimi yasha zad. men onlari sözde anlayiram. bele baxanda ise menim ölmeyim yersizdir. intahardan bashqa ne vaxt ölsem, inaniram ki, o an ağlimda bir shey olacaq ki, cem yilmaz demishken - biz biznisdik ya, biz de mi öldük. eslinde bir sheyi etiraf edim, chox eqoist adamam. yani, bu dünyanin, kainatin, allahin varliğinin sebebi tek menem. men varam ve siz menim yansimalarimsiniz. beli, chox ergence görüne biler. ancaq bu fikir shüuraltimda gezir. ve men heyatin dadini almayib, marijuanna ile tanishmadan, martinime zeytun atmadan, tequilami udmadan, marlboro no 26, neyshe kayf görmeden ölmeyecem ulan. ölmeyecem. bu nemetler hamisi insanlar üçündü, bu dünyadan bashqa yerde yoxdu.
+4 əjdaha
10. inancsız adama normal,istediyi kimi yaşamaq üçün stimuldur.beli menim üçün bele bir şeydir.fikirleşirem ebedi heyat,sonsuzadek yaşamaq filan üreyim bulanır.eger sonu olmadısa heç bir marağıda olmur.dawkinsin bir intervyusunda dediyi kimi sonun olması heyatı daha da maraqlı eleyir.he,elbette qorxuda olmasa bir qeribelik hissi verir adama.meselen fikirleşirsen ki,bir neçe deqiqe evvel düşünen,hereket eleyen men tamamile yox oluram.o yoxluq hissi anlaşılmaz olduğu,nece bir şey olduğu bilinmediyi üçün qeribe gelir ölüm adama.
+3 əjdaha
50. dünyəvi hərşeyin sonu. və eyni şəkildə yeni rühunai başlanğıc da ola bilər, necə düşündüyün və inandığınla əlaqəlidi. kim üçün sadəcə yox olmaqdan ibarətdirsə, kimisi üçün də yaradana qovuşmağın tək yoludu bir ömür gözlədikdən sonra.
"ətim və sümüklərim - bədənim əzab çəkə bilər bu ölümlü dünyada, amma mən sevinçliyəm, çünkü ruhum o`na qovuşacaq bugün!"
+7 əjdaha
63. Ölüm. *Spiritual* baxımdan yanaşsaq sadəcə bir başlanğıcdır. Bir yerdə görmüşdüm, nəvə babasına deyirdi ki: "baba ölümün bizə yaxşılığı varmı?" babası da belə cavab vermişdi: "bəli, mənim balam, ölümün bizə tək yaxşılığı bir dəfə öldürməyidi". Yəni deməyim odur ki, ölüm əlbət bizi tapacaq, bundan qaçış yolu yoxdur. inan ki, ölüm mələyinin öldürməsi, insanların öldürməsindən daha yaxşıdı. Dua edin ki, bizi insanlar yox, ölüm mələyi öldürsün.
+3 əjdaha
74. (baxma: Ölüm, ölüm dediğin nedir gülüm? Ben senin için yaşamayı göze almışım.. )
+3 əjdaha
75. Məni həyata bağlayan, eyni zamanda həyatı yaşamağa imkan verməyən məvhum.
Bir gün öləcəyimin ehtimalı, ya da ölüm gerçəyi bu həyatı kefimə görə, üzüaşağı buraxmağıma səbəb olur. Həmçinin bir gün öləcəyim gerçəyi bunların hamısını mənasız qılır. Öz sonumu daha tez gətirmək istəyirəm. Artıq gözləməkdən yoruldum, gücümün azaldığının fərqindəyəm. Faydasız.
nə qədər daha varlığı ilə yaşayaram bilmirəm. yoxluğu daha ağır olardı, amma bu şəkildə yolunu bekletme be. Gəl çıx artıq...
+16 əjdaha
61. Ölüm insanın həyati fəaliyyətlərinin dayanması halına deyilir. Materialist baxımdan yanaşsaq insan torpağa qarışır və əbədiyyən yox olur. amma fizikada yox olmaq, son anlayışı yoxdur. Təbiətdə olan hər bir mövcudiyyət yalnızca onun formasını dəyişir.
Atomu belə parçaladıqda enerjisi bir biçimdən digərinə keçir, yox olmur.
Beləcə hər şey yalnız formasını dəyişərkən, niyə insana yox oldu, öldü deyək?
Buna istəyirsiniz *spiritualizm* deyin, istəyirsiniz *kosmik enerji*, istəyirsiniz *reinkarnasiya*
+3 əjdaha
51. ölüm = yuxuda görülən röya. təxmini belə olacağını düşünürəm.
necə ki, yatdıqda fiziki olaraq bədən ölmüş isə, sadəcə beyinə daxil olan bazaya görəyə bir yuxu görürüksə, eynən ölümdə də belədir. bədən ölür. beyin ölür. düşüncə ki, beynin yaradığı maddi olmayan bir şeydir, o üzdən düşüncə aka sən - qalırsan. amma yaşadığın müddətdə qəbul etdiyin bütün bazaya görə artıq avtomatik bir sorğu-sual mexanizmi işə düşür. buna vicdani sorğulama və ya inkir-minkirin haqq hesabı filan nə deyirsən de, bu baş verir. böyük ehtimal ilə sağ olduğun müddətdə sahibləndiyin hər şeyin əldən getdiyini görüb yanırsan. ailən, əzizlərin, mal mülkün və ən əsası də bədənin üzərində kontrolu itirdiyin üçün yanırsan. bu yanğı böyük ehtimal ilə uzun sürəcək. eynən yuxuda sanki saatlarla görülən yuxunun, ayıldaqda real olaraq 5-10 saniyə olması kimi. daha doğrusu yanan kəsə uzun gələcək. yan ki yanasan. ta ki, yanma ilə razılaşana qədər.
+6 əjdaha
66. Doğulmamışdan əvvəl nə idinsə, öləndən sonra da o olacaqsan. Ölümdən sonrakı həyata görə narahat olursansa, doğumdan öncəki həyatına görə də narahat olmalısan.- Schopenhauer
+3 əjdaha
22. ölüm bu ruhun enerjinin bədəndən çıxmasıdır.fizikanın əsas qanunundakı kimi enerji itmir, heç nədən yaranmır, yalnız bir şəkildən başqa şəklə düşür.insan da enerjidir.insan dünyasını dəyişəndə enerji bədəndən ruh halına keçir.bizim düşündüyümüz ölüm həyatın axırı deyil.insan ruh halında mövcud olur.
+3 əjdaha
46. üzərinə çox düşünülmüş, haqqında çox şey yazılmış, oxunmuş və qurulmuş olqu. sənət deyə bir şeyin yaranmasına səbəb olan hadisədir. daha doğrusu hadisənin nəticəsi. insanlar buna görə uşaq dünyaya gətirir, yazılar-şeirlər yazır, rəsm əsərləri yaradır, iz buraxıb tam "ölməmək" üçün əllərindən gələni edirlər. şopenhauer bu hadisə və ölüm qorxusu üzərinə çox yazanlardan biridir:
"ölüm qorxusu əslində saf bilgidən azaddır, çünki heyvan ölümü bilməməsinə baxmayaraq ölüm qorxusuna sahibdir... insan da təbiəti gərəyi eynidir. pisliklərin ən böyüyü, bizi hər yerdə təhdid edən ən pis şey ölümdür, ən böyük qayğı ölüm qayğısıdır. başqa heç bir şey bizi başqalarının təhlükədə olmasının etdiyi qədər qarşı qoyulmaz bir şəkildə diri bir maraq oyandırmaz, başqa heç bir şey bir edam qədər dəhşət verici deyil."
bəli. ölüm qorxusu ağılın gətirdiyi bir şey deyil, əksinə məntiq yaşamanın mənasız olduğunu, böyük bir absurdun içində hamının boğulub getdiyini deyir.
+2 əjdaha
39. bugun sehere yaxin ucundan donduyum sey. aile ile beraber ucacaydiq kosmosun derinliklerine. -*
+2 əjdaha
95. Yaşınız artdıqca və həyat dahada çətinləşib qarışıq bir vəziyyətə çevrildikdə hər gecə dahada tez baş verməsini istəyəcəksiniz. (bax: acı həqiqətlər)
+2 əjdaha
13. bukowskidən əfsane aforizma:
"ölmək o qədər də vecimdə deyil,canımı sıxan ölümün qəti olmasıdır."
+2 əjdaha
76. Dünyanın ən acı və qorxunc bir şeyi, darıxmaqdan burnunun ucu göynəsə belə birdə heç vaxt onunla danışa bilməyəcəksən,həmişə uşaqlıqdan bəri sənin yanında olan o insanı bir daha görə bilməyəcəksən,həmçinin dərdləşib ondan nəsihətlərini ala bilməyəcəksən geriyə tək qalan tək şey isə ondan qalan gözəl xatirələr və göz yaşların olacaq.
+3 əjdaha
53. illər əvvəl çox yaxın bir qohum, beyin xərçəngi oldu. əməliyyat olacaq. heç kimə demədən doktorla danışdım. doktoru tanıyırdım. xahiş etdim ki mənə məsələnin özünü başa sal. izah edirəm dedi, amma, yoldaşına və uşaqlarına heç nə demə. yaxşı. danışdı, hər şey yaxşı olsa, əməliyyatlar, müalicələr ən müsbət halda 7 il yaşayacaq. bu, ən müsbət hal, amma beyin əməliyyatı, bilərsən. başa düşürəm dedim. mənim ağlıma gələn yeganə məsələ odu ki ən balaca uşağı 6 yaşında qız idi. əgər bu adam indi ölsə, bu uşaq böyüdüyü vaxt heç cür atasını xatırlaya bilməyəcək. mənə ən çox əziyyət verən məsələ bu idi. nə isə, 7 il qədər keçdi, səhər saat 4 kimi zəng gəldi, vaxt çatıb. yataqdan qalxdım, fikirləşdim, bu ən yaxşı, ən müsbət hal idi axı amma çox dəhşətli idi. bəs bu qız uşağı artıq atasını tanıyırdı. xoşbəxt olmalıyam?
yaxın başqa bir qohum var. illər əvvəl küçədə top oynayarkən ayağı sınıb. həkimə getdilər, - ayağında xərçəng var, ona görə sınıb. ayağını kəsdilər. indi bu adamın 27 - 28 yaşı olar. bundan 1 ay əvvəl feysbuka şəkil qoyub. başında sarğılar. beyin xərçəngi, heç kəsə xəbər verməyib. yazıb, əməliyyat oldum, yaxşıyam, xahiş edirəm, həç kim xəstəliyimlə görə heç ne yazmasın, çox yaxşıyam, əhvalım yerində. şəkillərində həmişə gülür.
bəs indi ən yaxşı, ən müsbət hal nədi ki? bu adam neçə il də yaşasa xoşbəxt olmalıyam?
+2 əjdaha
11. birdəfə olduğuna inanmadığım hadisə. sadəcə nəfəs alıb verənim durması beyinin funksiyalarını itirməsi deyil. ölüm yaşamaq üçün səbəbinin qalmaması amma yaşamaq məcburiyətində qalmaqdır
+2 əjdaha
38. daha sonra bioloji bədəndə, beyində yaşamın bitməsi ilə, yaşadığın müddətcə beyinə daxil olan bazaya görə bilinc varlıq olaraq, "məcburi yaşam" başlayır. məcburi dediyim - yuxu görmələrdə istəmədən/iradəsizcə pis və ya yaxşı yuxunun görülməsi kimi. ona görə dünya/bioloji həyatda beyinə girən verilər çox önəmlidir. bütün qorxuların, sevinclərin ilə əbədi yaşam!
+4 əjdaha
5. ən pisi boğularaq ölməkdir.
hamısını göstər
