515. elmi fakt ya bənzəri deyil, ama keçən ay məni ən çox təəccübləndirən bir tanışım haqqında eşitdiyim bu detalı harasa yazmaq istəyirdim çoxdandı:

əvvəllər çox getdiyim, dostlarla görüşdüyümüz draft barda rodrigo deyə bir braziliyalıyla tanışmışdım. hamı onu o da hamını tanıyırdı, istiqanlı deyib gülən. çox tanışı yaxından tanısaq da onun haqqında az məlumatımız var idi. hər dəfə masaya gəlib qısa söhbətdən sonra gedirdi. fikir verirdim, hamının masasına gedib çox az otururdu sonra gülərək zarafatlar edib ayrılırdı. bardakı ən çox gülən adam idi bəlkə də. nəsə bir qəribəlik hiss edirdim, ama ingilis dilinin zəifliyinə verirdim onu da.
bir gün mit-də (Massachusetts Institute of Technology) fizika doktoranturası oxuduğunu dedi, təəccüblənmişdim babat. hətta başqa ölkələrə gedib konfranslar verir falan dedi. sonradan barın qapısında işləməyə başladığını görəndə ümumiyyətlə təəccübləndim ki, saatı on dollara niyə qapıda durur mit doktora tələbəsi. bu da az deyilmiş kimi, bir gün yenə bilyard oynayanda söz düşdü və bu yaxında təkrar yenə kosmosa uçacağını dedi. səhv eşitmədiyimdən əmin olmaq üçün təkrar soruşanda qeydiyatda olan astronavt olduğunu və daha əvvəl də kosmosa uçmuş olduğunu dedi. inanım inanmayım bilmədim. uyuşmayan nələr isə var idi. illərlə biz həmin kiçik bara getməyi dayandırsaq da o həmişə ordaydı, hətta işləməyə də başlamışdı mühafizəçi kimi. sonra telefonunu çıxarıb şəkillərini göstərdi hamımıza, astronavt təlimləri, nasa konfransları, peykdən çəkdiyi şəkillər. yarımız inandı yarımız təəccübləndi. həmişə xarakterində nəsə çatışmamazlıq ya sanki zəka zəifliyi hiss etdiyim üçün mənə qaranlıq qalmışdı yenə də. sonradan əlaqəmiz kəsildi ayda bir mən barın qarşısından maşınla keçəndə görürdüm qapıda dayanıb, siqnal verirdim o da yüksək səslə salam verirdi həmişəki qəribəliklə. həmişə çox yüksəsk səslə danışırdı, mən də bədəninin nisbətən iri olmasına verirdim ya da yenə də qəribə gəlirdi.

təxminən bir ay əvvəl, başqa bir dostla söhbət edərkən, belə bir dialoqumuz oldu:
- eva-nı gördüm bugün, danışdıq falan.
- hə, nə yaxşı.
- aha. draft'a gediblərmiş o gün - biraz sakitlikdən sonra - ay da, doğurdan, bilirsən nə dedi? rodrigo orda imiş, onu görüblər falan. rodrigonun qulaqları əslində eşitmirmiş.
- necə yəni?!
- bildiyin eşitmir. dan ilə eva nəsə danışırlarmış oyun izləyərkən, dan başını çevirəndə rodrigo deyib "üzünü mənə tutub danışsan sevinərəm, qulaqlarım eşitmir dodaq oxuyuram adətən." .
kosmosda təzyiqdənmi olub ya nədənsə dedilər, təlimlər bəlkə, barda da sonradan ona görə işləyirmiş insanların dodaqlarını oxumağı öyrənsin deyə.

well, damn.
əslində hər şey çox məntiqli səsləndi bunu eşidəndə. rodrigonun xarakterində hiss edilən natamamlıq, sanki zəif zəkalı görünməsi, niyə hər dəfə yüksək səslə danışması (çünki özünü eşitmir), söhbətlərini həmişə qısa tutması (small talk), niyə barda işləməyə başlaması. çox qəribə emosional hiss və hörmət yarandı bunları fikirləşdikdən sonra. o vaxtdan hələ də görməmişəm, görsəm özü ilə bu barədə söhbət açmaram yəqin. çünki insanlardan gizlədirdisə öz qərarıdır. ama bunu belə ustalıqla gizlədə bilməsi, işinə yenə qərarlılıqla və yüksək əhval ilə davam edə bilməsi son vaxtlar tanışlarım barədə eşitdiyim ən təəccübləndirici məlumatlardan biri idi.