66. azərbaycanca dünyadakı yeganə dillərdəndir ki, ləhcələri ədəbi dildən daha güclü və əlverişlidir. bu vəziyyəti elə öz dilçilərimiz yaradıb.

azərbaycan dilinin qıt olduğunu deyənlər çox vaxt bu misalı göstərirlər:
"təsəvvür edin ki, sizin evinizdə 3 açıq qapı var, biri qonaq otağının, biri sizin, digəri də qardaşınızın otağının qapısıdır. qardaşınıza "qapıMı" ört desəniz dediyinizi rahatlıqla anlayar və sizin qapınızı örtər. Ona "qapıNı" ört desəniz, onun öz qapısını yoxsa qonaq otağının qapısını örtəcəyi bilinmir." Ədəbi dilimiz bu cəhətdən qıtdır. ləhcələrimizdə isə bu problem asanlıqla həll olunur: (copy, paste)

Ayrım-Qarapapaq ləhcəsində bu misal belə həll olunur:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıŊı* ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıYı ört

Batarı ləhcəsində (Gəncəbasar) isə vəziyyət belədir:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıŊı ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıNı ört

Doğarı (şərq) ləhcələrimizdə də bu misalın həlli var:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıVı ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıNı ört

*Ŋŋ (ڭ) -indi xüsusilə batarı (qərb) ləhcələrimizdə işlədilən, 1939-cu ilədək ədəbi dilimizdə də olan sağır nun (ya da sağır n) səsidir.deyilişi çox vaxt kəndli nənələrimizin işlətdiyi "qadaŋ alım", " sözündəki n elə həmin sağır n səsidir. .
Keçmiş ədəbi dilimizdə də bu problem gəncəbasar ləhcəsindəki kimi, ŋ (ڭ) səsinin köməyi ilə həll edilirdi. kiril əlifbasına keçəndən sonra bu hərf səsi ilə birlikdə dilimizdən yığışdırıldı və bu problem yarandı.
Bundan başqa məşhur tenqri sözündəki "nq" (nq yazılışı yanlışdır, heç olmasa ng yazardınız) də sağır n-dir.

qeyd: entry umbaycasına bu yazıya əsaslanaraq yazılıb. yazını oxumağınızı tövsiyə edirəm.