294. Deyəsən həyatda elədiyimiz hər şey ölüm qorxusuna əsaslanır. Tək həqiqi qorxular ölüm və ya bizə ölümü xatırladan şeylərdir. Qocalmaqdan qorxmağımızın səbəbi bizi ölümə yaxınlaşdırmasıdır, xəstəliklərdən qorxmağımızın səbəbi də. Qaranlıqdan qorxmağımızın əsas səbəbi yəqin ki bilinməzlikdi. Bütün insanlar bilmədiklərindən qorxurlar. Amma bundan əlavə bəlkə də qaranlıq da bizim üçün ölümlə əlaqəlidir.

Ölümlə əlaqələndirmədiyimiz qorxuları mənasız görüb fobiya adlandırırıq. Məsələn pişik fobiyası. Pişiyin ölümlə heç bir əlaqəsi yoxdur - bizi öldürə bilməz ya da ölümü xatırladan bir xüsusiyyəti yoxdur. Elə bunu fikirləşəndə ağlıma gələn ilk şey yüksəklik fobiyası oldu. Yüksəklikdən düşüb ölə bilərik, buna görə yüksəklikdən qorxmaq çox normaldır. Amma bu qorxumuz ölümlə əlaqəsini itirəndə, yəni yüksəklikdən düşüb ölmə ehtimalımız çox az olanda əgər yenə də qorxuruqsa buna artıq fobiya deyirik.

Ölümü unutmağa çalışırıq, çünki bu haqda çox düşünsək dəli olarıq. Bəlkə də üzləşməsi ən çətin olan(və ya mümkün olmayan) qorxuların birincisidir. Ölümü unutmaq üçün özümüzə hədəflər qoyuruq, onlar üçün çalışıb çabalayırıq. Ölənə kimi bizi məşğul edəcək hədəflər olur çox vaxt. Bunlar tez tez dəyişə də bilər dəyişməyə də bilər, əsas odur ki bizi oyalayıb düşüncələrimizi yayındırır.

Ölümümüzü "gecikdirməyə" və ya ölümsüz olmağa çalışırıq. Bunun ən asan yolu uşaq doğurub nəslini davam etdirməkdir. Belə olanda düşünürük ki, "mən ölmürəm, özümdən bir parça hələ də yer üzündə yaşayacaq və mənim varlığımın varisi olacaq."

Ölümü "gecikdirməyin" ikinci bir yolu isə uzun müddət yaşayacaq əsərlər qoymaqdır. Asanlıqla başa düşmək olar ki ikinci yol birincidən daha çətindir. Buna görə də ikinci yolu seçəcək imkanı olmayan insanlar - kasıblar, savadsızlar, yaradıcılıqla və ya digər şəkillərdə dünyaya, cəmiyyətə təsirli bir iş qoya bilməyən insanlar(bu yazdıqlarım qətiyyən alçaltma məqsədli deyil, özüm də hal hazırda bu kateqoriyadayam) dünyaya daha çox uşaq gətirirlər.

Buradan bəlkə də mövzunu daha ümumiləşdirib ölümdən yox bilinməzlikdən qorxuruq demək olar. Ölümdən qorxmağımızın səbəbi ölüm haqqında heç bir fikrimizin olmaması və fikrimizin olmasının da mümkünsüz olmasıdır(ən azından hələ ki). Dinlərin kəşf olunmasının səbəbi də bu ola bilər. Ölümü dəqiqləşdirib, bilinən edib insanları rahatlatmaq. Heç ölməyəcək bir ata axtarışında tanrını tapırlar. Tanrı ata heç vaxt ölməyəcək və uşaqlarının arxasında duracaq. Onların etdiyi yaxşılıqları qiymətləndirəcək və onlara pislik edənləri cəzalandıracaq.

Qeyd: bəlkələrlə dolu bu entrydə heç bir elmi mənbədən istifadə olunmadığı kimi dediyim şeylərin doğruluğunu qətiyyən iddaa eləmirəm. Sadəcə ibrahim eminin ölüm tarixinin 2019 olduğunu görüb, biraz ölüm haqqında fikirləşib sözlüyə girəndə də bu başlığı gördüm. Başlığa uyğun olaraq da düşündüklərimi yazdım.