299. içi sözlük qarışıq sosial media və cəmiyyətdə olan tendensiya dəyişiklikləri və cinslər arasındakı bərabərlikdən danışanların, əslində, ağızlarından çıxan sözlərlə bir baxıma ziddiyyət təşkil etməsi barədə düşünürəm.

indicə postları oxuyanda yenə gördüm. artıq neçənci dəfədir "feminine guy / real man" tipli yazılar olur. bu söhbətin getməyi problem deyil; onsuz da sözlük və ümumən sosial mediada hər cürə mövzular gedir və hər il dəyişir. 2-3 il qabaq buralarda birisi "əsl kişilik"dən danışıb feminen davranışa nəsə söz desəydi üstünə düşüb az qala peysər çıxaracaqdılar. necə ki bir vaxtlar fahişəliyi, seks işçiliyini qaldırıb dağ başına qoyurdular; özünü heç narahatlıq duymadan "qəhbə" olaraq tanıdan birinə sən buralarda az qala heç "fahişə" deyə bilməzdin, mütləq "seks işçisi" sözü istifadə olunmalıydı. bu cür xidmətlərin cəmiyyətə dolayı yollarla necə xeyir verməklərindən filan söhbətlər gedirdi və bəyənilirdi. amma indi kimsə fahişə yanına getmək istədiyini(və ya getdiyini) desə, ikrah dolu cümlələrlə göt vəziyyətinə qoyurlar. sözümün canı bu deyil, onsuz bu barədə post yazmışdım bir neçə ay əvvəl, təkrarlamayım.

nəsə.. Bildiyiniz, ya da bilmədiyiniz kimi iyun ayı "Men's mental health awareness" ayı idi, hansı ki uzuun-uzun bərabərlik, feminizm və qadın haqları söhbətləri qaynamış 12 illik sözlükdə bu barədə hələ də başlıq açılmayıb. Əslində, ayın əvvəli yazacaqdım, sadəcə bu ayı sonacan kimi gözləmək istədim ki, bəlkə məndən qabaq kimsə yazar. Deyil bizdə, ümumiyyətlə, xarici sosial mediada belə 99% halda yalnızca qadınlar və onlar barədə nəsə söhbət olanda cinslər, mental sağlamlıq və hüquqi bərabərlik söhbətləri olur. Yox, yox, səhv dedim. "99% halda yalnızca qadınlar və onlar barədə nəsə söhbət olanda" yox, əlbəttə ki, kişilərin də mental və sosial problemləri söhbəti açılanda bərabərlik söhbətləri olur. Səhv dediyim üçün üzr istəyirəm. Amma(!) işin əsli budur ki, bu tip mövzularda kişilərdən danışılanda da söhbəti burub o dəqiqə qadınlara gətirir, kişiləri arxa plana atırlar. indi deyəcəm prosesi.

Sosial mediada arxa fonda fitnes və döyüş videoları qoyub kişilərin masukulinliyi filan, ya da tate'in danışdıqlarından hissələr paylaşaraq "şəxsi inkişaf" tipdə paylaşımlar edən səhifələri* yəqin ki, bildiniz nə tip səhifələrdən söhbət gedir izləyən tanışlarım var deyə mənim də qarşıma çıxır o postlar. Eyni zamanda qadın, cinsi azlıqların hüquqları və s bu tip mövzularda postlar da qarşıma çıxdıqca baxıram. Müşahidə elədikcə davamlı şəkildə bu dediyimi görürəm: post qadınlar barədədirsə, kommentlərdə mövzu barədə uzun-uzun rəylər yazılır, qızlar da öz fərdi təcrübələrindən danışır və kontentdən kənara çıxılmır. Ancaq misalçün kişilərin çətinliyindən söz açılan postun kommentlərinə baxıram ki, demək olar hamısında kommentlər 3 yerə bölünüb:
1) 3-5 nəfər oğlan mövzuya uyğun fərdi fikirlərini və təcrübələrini yazıb
2) bir var-yox qız tapbatap "siz heç qızların nələr yaşadığını bilirsiniz?", "bunlar nədir ki, qadınlar filan-filan şeyləri yaşayır" və s tipli mövzunu qadınlara fırlayan və hətta bir nöqtədə kişilərin çətinliyini aşağılayan rəylər yazıb
3) bir qrup qaqaş da qızların 2-ci bənddəki davranışlarını pisləyən şeylər yazıb.

Sözümü o ən başda dediyim "feminine guy / real men" şeysinə gətirirəm. Artıq 4-5-ci dəfədir sözlükdə bu və bənzəri tip şey görürəm. instagram və twitter-də artıq çoxdan trend olmağa başlayıb bu. bir müddətdir gözləyirdim görüm sözlüyə haçan gələcək? Artıq yavaş-yavaş gəlir. Səbrli olaq, indi də "mamauşağı" temaları başlayıb, o da bu yay ərzində gələcək sözlüyə. "Daha bir tendensiya başlayıb" başlayıb gözüylə baxıram duruma. Necə ki 1 əvvələ qədər bunun əksi olan tipləri bəzəyib-düzəyib ucaldırdılarsa, indi də bu hal başlayıb. 1 il sonra yenə əks bir qütbdən bir şey götürüb onu trend edəcəklər. Bax, problem buna olan yanaşmadır. Daha doğrusu, olmayan yanaşma. Tam olaraq nəyi nəzərdə tutduğumu belə izah edim: twitter'də, instagram'da, lap elə sözlüyün özündə hər-hansı bir qız barədə "qız dediyin belə olmaz" məğzində bir şey yazılsın, görün necə həngamə qopur. Mümkün deyil ki, reaksiya verilməsin. Twitter'də yazanda vobşe açıq-açıq ananı-bacını söyürlər(qadını müdafiə edən insanın kimisə alçaltmaq üçün ananı(qadın cinsini) söyməsi də başqa bir absurdluqdur). Haqlı və ya haqsız olub-olmadıqlarını qoyaq qırağa, prosesin özünə diqqət edək. Çünki eynisi oğlanlara olunanda səs-səmir çıxmır: sıfır reaksiya. Heç kimin qozuna da deyil. Mən sadəcə yeni başlayan cins qəlibindən nümunə çəkdim, amma sonsuz nümunələr çəkmək olar. Amma nə hikmətdirsə qızlar haqqında yazanda gözə batırsan, oğlanlar barədə yazanda okey olur. Maraqlıdır ki, nəyə görə bu tip "müdafiə"lər, reaksiyalar əksər hallarda, hətta nisbətə baxanda, demək olar ki, bütün hallarda qadınlar haqqında danışılanda olur? baxırsan ki, hüquqdan, sosial aspektlərdən, psixoloji təsirlərdən girib üzü o yana danışıb bərabərlikdən dəm vurur. Amma obyekti dəyişib qadın yox, kişi edəndə, susur, vecinə almır, ötüb keçir. Yəni sözdə davranışın özünü pisləyir, amma reallıq budur ki, o davranışın hansı cinsə qarşı olmasından asılı olaraq fikir bildirir. bu ikili standartla hərəkət etməkdir, çünki tələb olunan şeylər dünyəvi mövhumlardır, cinslərə görə ayrılmır(ki, bu insanlar da bunu deyir, amma niyəsə əməldə tətbiqini görmürük). Pislədiyimiz şey davranışın özü və hamiyyətidirsə, bunun hansı şəxsə, hansı sosial qrupa, hansı cinsə qarşı olmasının bir önımi olmamalıdır. Ona görə də Mənim əxlaqi görüşümdə bu davranış ən bəsit halda qeyri-səmimilik və ikiüzlülük. Hətta bu cür hərəkəti(və ya hərəkətsizliyi) cinsiyyətçilik hesab edirəm. Sosial mediadan ziyadə, sözlüyün özündə də son il yarım ərzində o qədər post, entri görmüşəm ki, baxırsan ki, bunun oxşarını qızlar haqqında yazsan, minərlər səni. Halbuki..
Nə bilim, belə..

Yadıma lap bir yazı düşdü. Xatırlamıram o vaxt Ekşi'də idimi, ya hansısa forumda. Bizdəki (bax: oğlan olmağın mənfi xüsusiyyətləri)

başlıq tipində mövzu altına yazılmışdı: "kişi olaraq cəmiyyətin gözündə heç bir dəyərin yoxdur. Digərləri qalsın bir kənara, bir qız çirkin/kasıb/savadsız olsa da, onun qarşısına ona kömək edəcək, qanadları altına alacaq, yaşamını yaxşılaşdıracaq biriləri çıxacaq. Amma sənin kişi olaraq belə bir şeylə rastlaşma ehtimalın yoxdur. Səni qoruyacaq, həyatını yaxşılaşdıracaq heç kim olmayacaq". Çox daha uzun idi, sadəcə bu hissəsini yazdım. Bu gecəki düşüncələrimdən sonra birdən ağlıma gəldi.