13. Körpəliyindən etibarən "oxumasan fəhlə/satıcı olarsan" tipli hədə-qorxular ilə böyüdülən uşaqların universitetə hazırlaşdığı dövrdə aldıqları rütbə. "Fərqi yoxdur əsas odu girim" məntiqi ilə çalışanlar da var, yüksək balı yığmağı hədəfləyən də. Amma hamısının bir ortaq cəhəti var ki, o da hamısının bərbad təhsil sisteminin tör-töküntüsünün altında çabalamasıdır. Məktəb dərslikləri çox yetərsiz, siniflərdə minimum 40 uşaq, az maaşa işləyən müəllimlər, həddən artıq ağır tapşırıqlar, valideyn təzyiqləri və s. bunlar abituriyentlik vaxtında da davam edir. Problemlər tək bununla bitir mi? Xeyir. imtahanı təhsil nazirliyi yox, ildə adı da sistemi də dəyişən dövlət imtahan mərkəzi götürür. istədiyiniz ixtisasa yiyələnmək üçün müvafiq ixtisas qrupunu seçirsiniz. Seçdiyiniz qrupda maksimum 6 fənn olur. Yük azalmış kimi görünür amma elə olmur. Deyək ki siz xarici dil müəllimi olmaq istəyirsiniz. 3-cü qrupu seçirsiniz və hazırlaşırsınız. Məsələn, Linqvistika və xarici dili çox yaxşı mənimsədiniz. Amma deyək ki riyaziyyatınız çox zəifdir. Sırf heç bir işinizə yaramayacaq olan riyaziyyat sizin xəyalınızın içinə gül qoya bilər. Əks hal 1 və 2-ci qruplarda da yaşanır. Dil dərslərində probleminiz varsa riyaziyat təkbaşına sizi xilas etməyə bilər. Əgər fitri istedadlı deyilsinizsə repetitor yanına getməlisiniz. Valideynləriniz məcburən bir ətək pul tökməlidir bunun üçün. Təbii ki, uşaqların üzərində təzyiq daha da artır. Maddi tələbat bununla bitmir. Test toplularına, iş dəftərlərinə də bir o qədər pul verməlisiniz. Daha da pisi bu materiallar da bir il içində bir neçə dəfə dəyişir və yenisini almasanız əziyyətiniz batır. Maddi yük valideynlərə, psixoloji zədə isə hələ yeniyetməlik dövründə olan uşaqlara qalır. Abituriyentləri, o cümlədən yeniyetmələri günahlandırmazdan əvvəl bunların uşaq olduğunu nəzərə almaq lazımdır. Bəli, yeniyetmə dediyimiz adamlar bioloji, psixoloji olaraq da, rəsmi olaraq da uşaqdır. Bizim və bizdən əvvəlki nəsillərin zir-zibilini bu uşaqların üstünə atmağa heç kəsin haqqı yoxdur.