1. Bu entrini yazarkən sevinclə yazıram.
Belə bir termini tapmayana kimi özümü dəli zənn edirdim. Müşahidəmdə yanılmamışam. Çünki xəstələr ölməzdən 1-2 gün qabaq qəfil şən, gümrah olduqlarını, hətta ağzına yemək qoymayanların belə danışdıqlarının şahidi olurdum. Ətrafdakılar onun düzəldiyini zənn edərkən xəstə gecəsi ölürdü. Düşünürdüm ki, bu yanılsamadır. Heyət onun gecə 2 də öləcəyini bilərkən sona yaxın bu düzəlmələr niyə olurdu? Amma tək bildiyim belə bir gerçəkliyin olması idi.

Elmdə adı terminal lucidity olaraq keçir. Ölmədən əvvəlki son işıq deyil, bu beyindeki oksigen çatışmazlığından anlıq yaranan vizyondur. Mən ümumən düzəlmə, aydınlıq haldan bəhs edirəm.
Bu qəfil düzəlmə xüsusilə demans, beyin zədəsi və ya ağır xəstəliklərdən əziyyət çəkən zaman ölənə yaxın beynin fərqli işləməsindən törəyir.
Bu düzəlməyə Dərman, ağrıkəsicinin son təsirləri demək doğru olmaz. Orqanizmdə son gərginlik dalğası olur. Bu sona yaxın dopamin və endorfinin artmasının nəticəsidir. Sanki bədən son bir dəfə güc toplayıb ayağa qalxacaqmışcasına.. Mən bir dəfə bir xəstənin əli ilə ondan əvvəl vəfat etmiş yaxınları ilə sağollaşmasını görmüşəm. O enerjisini buna sərf etmişdi. (Nevrolojik dəyişimdən ötrü hallüsinasiya) Bir dəfəsində xərçəngi boğazına vurmuş bir xəstənin ölməyə yaxın əlinə qələm verib kağıza nəsə yazmasını istəmişdim. O əvvəlcə vərəqin kənarını qaraladı. Ölümə yaxın əzələlər iradiliyini (motor qabiliyyətlər) zəifləyir. Heç nə yaza bilməməsini anlayışla qarşıladım. Sonra tarix yazdı.
● Yazdığı tarix əlaqəsiz idi. Belə nəticəyə gəlmişdim ki, ölümə keçiddə zaman və məkan anlayışı itir. Doğru imiş. Buna dissosiasiya deyirlər. Səbəb transient global amnezia dır. Yəni beyində müəyyən bölgələrdə müvəqqəti olaraq fəaliyyətsizlik.. kimliyi itirmək, zaman və məkandan yoxsunluq, boşluq
●Time dilation --> zamanın genişlənməsi və ya daralması

Qarşısına dairə işarəsi qoyduqlarımı yuxuda da yaşayırıq. Yuxuda da yarı bu vəziyyətdə oluruq. lüğətə görə desək, yuxu yarı ölü halıdır.
Ümumən, toparlasam bir kisə düyü sizi bir neçə ay apara biləcəyi kimi sizin xəstəliyiniz də və ya rejiminiz ömrünüzə nə qədər qaldığını aydın deyir. Arada zəifləyib arada gümrahlana bilərsiniz. Amma bilməzsiniz bəlkə bu tuneldən öncəki son işıqdır? Bu arada "terminal lucidity" son işıq deməkdir.
Bəzi şeyləri gec anlamadan yuxudan ayılmanız niyyəti ilə. Gedin həkimə!
Son.