24. kimsə yazmışdı ki bəs fransada ətir yaranma səbəbi camaat qoxudan boğulmasın deyə imiş, çünki tualet və hamam mədəniyyətindən uzaq olublar, zad-züd.

ancaq bu məlumatların bəzi hissələri miflərə və şişirtmələrə əsaslanır.

orta əsrlərdə parisin sanitariya vəziyyəti həqiqətən də bərbad idi, okey. insanlar tullantıları birbaşa küçəyə atırdı, çünki müasir kanalizasiya sistemi yox idi. amma ətirlərin yaranma səbəbi bu deyil. ətirdən istifadə qədim misirdən, romadan gəlir, fransa bu sahədə məşhurlaşsa da onun inkişafı saray mədəniyyəti və lüks həyat tərzi ilə bağlı idi. 17-ci əsrdə versal sarayında su ilə çimmək yerinə ətirdən istifadə etmək adi hal idi, çünki o dövrdə suyun sağlamlığa ziyanlı olduğu düşünülürdü.

bundan əlavə, dikdaban ayaqqabılar fransada icad edilməyib. onun tarixi qədim iran atlılarına gedib çıxır. 16-17-ci əsrlərdə avropada populyarlaşan dikdabanlar əvvəlcə kişilər üçün idi, at sürərkən daha rahat dayanıqlılıq üçün nəzərdə tutulurdu. xiv lüdovik (fransa kralı) də dikdaban geyinirdi, amma bu, ayaqları nəcisdən qorumaq üçün deyil, daha hündür görünmək və status simvolu kimi istifadə edilirdi.

orta əsrlərdə hamam və gigiyena mədəniyyəti ümumiyyətlə avropada geri qalmışdı, lakin bu yalnız fransaya aid deyil. okey, osmanlı və şərq ölkələri ilə müqayisədə avropa həqiqətən də bu sahədə geridə idi. ancaq ki yenə də zamanla gigiyena mədəniyyəti inkişaf etdi, fransa da moda, parfümeriya və kosmetika sahəsində dünya liderlərindən birinə çevrildi.

son olaraq, “200 il əvvələ qədər tualet və hamam mədəniyyətindən uzaq idilər” ifadəsi bir qədər şişirdilib. fransada 19-cu əsrdə sanitariya və gigiyena standartları artıq yüksəlməyə başlamışdı. yəni bu məlumat tamamilə yalan deyil, amma çox sadələşdirilmiş və bəzi miflərə əsaslanan bir versiyadır. hər şeyə inanmayaq dostlar. araşdıraq sonra danışaq.