24. Mən 90-ların əvvəllərində doğulmuşam. Və bəli, mənə görə 2000-ci il bəşəriyyətin zirvə nöqtəsiydi. Amma biz bunu o zaman anlamadıq. Sonra hər şey çox sürətlə dəyişdi: əvvəl internet, sonra smartfonlar gəldi... indi isə sanki yeni bir qırılma nöqtəsinə doğru sürüklənirik.

Biz – yəni 80 və 90-larda doğulanlar – texnologiya ilə doğulmayan sonuncu nəsilik. Biz köhnə dünyanın bir parçasını yaşadıq. Sonra 1996-cı ildə internet gəldi. Və o internet... möhtəşəm idi. Çünki həyatın içində deyildi, kənarında idi. Həvəslə, könüllü şəkildə daxil olurdun. Orda olmaq istəyənlər həqiqətən istəyirdi. MSN, AIM, ICQ, IRC, MySpace... və təbii ki, oyunlar tam olurdu, yəni DLC-nin kabusu yox idi.

Musiqini tapmaq çətin idi, bəli, amma elə ona görə daha qiymətliydi. O dövr bir dönüm nöqtəsiydi. indi çoxumuz içimizdən deyirik: “Kaş biləydim, MSN-i son dəfə bağlayanda bir dövrü də bağlayıram.” Və ya “Kaş o səbəbsiz küçə gəzintilərinin birini daha çox xatırlayaydım.”

Sonra telefonlar gəldi. Və o qədər sürətli inkişaf etdilər ki, beynimiz hələ də adaptasiya ola bilməyib. Sadəcə axına qoşulduq. Hamımız. Axı yaşından, zəkasından, sosial statusundan asılı olmayaraq, bu sistemin içində yaşamaq üçün texnologiyanı qəbul etməli olduq.

90-ların sonu və 2000-lərin əvvəli tarazlıq dövrü idi. Yetərincə texnologiya vardı ki, həyat rahat olsun, amma o səviyyədə yox idi ki, hər nəfəsimizi izləsin.

Son 20 ildə texnologiyadan uzaq bir həyatdan… bugünkü vəziyyətə gəldik. Hər addım izlənir. Məlumatlarımız daima yığılır. Yerimizi GPS-dən bilir, kredit kartımızdan anlayır. Hətta bəzən bir düşüncə belə reklam olur. Üstəlik, insanlar az danışır, çox şübhələnir. Hökumətlərə inam yox, medianı heç kimsə dinləmir, ya da yalnız yaşlılar inanır. Və hətta əgər sən 2000-lərin internetinə nostalji duymursansa belə, hər şeyin çox sürətli və çox dəyişdiyi aydındır. Və çox vaxt bu dəyişiklik yaxşıya deyil.

Sonra AI gəldi. Möhtəşəmdir. Özüm hər gün istifadə edirəm. Sonra şəkil generasiyası çıxdı. Sonra video generasiyası... əvvəlcə Sora-nı gözlədik. Amma məlum oldu ki, hələ o qədər də hazır deyilik. Və indi VEO 3 gəldi. Və... hə. Artıq yavaş-yavaş oyun dəyişir.

Demək istədiyim budur: Bugünkü süni intellekt, bu texnologiyanın ən zəif halıdır. Və bu halı ilə belə, artıq dəhşətlidir. Hər keçən gün bu texnologiya eksponent olaraq güclənir. 2022-nin sonundan bəri AI istifadə edirəm və əvvəllər “bu süni intellektdir” deyə fərqləndirə bilirdim. indi bəzən yanılıram. VEO 3 ilə hazırlanmış bir videonu real bir videodan seçmək getdikcə çətinləşir.

Vaxtilə yaşlı insanların Facebook-da “AI olduğunu anlamadan” bəyəndiyi şəkillərə gülürdük. indi... özümə gülürəm. ChatGPT və MidJourney 4 artıq Nokia 3310 dövrünü keçib, iPhone mərhələsinə gəlib. Telefonda bu dəyişiklik 7 ilə baş verdi (2000–2007), AI-də bu 3 ilə oldu. Və indi artıq çox gec olmadan bilirik ki, etibar deyilən şey parçalanmaq üzrədir.

2029-da hara çatacağıq? Artıq bu texnologiyanı hər gün istifadə edən biz belə real olanla olmayanı ayıra bilmiriksə, bəs xəbəri belə olmayan insanlara nə qalacaq?

Bəziləri deyə bilər ki, “şişirdirsən.” Amma yox. Bu şişirtmə deyil, xəbərdarlıqdır.

96–2005 arası internetin qızıl dövrüdür deyirik. Bəlkə də AI-də həmin dövrün sonundayıq. Bu günə sevinin. Hələ çoxu hələ insandır. Hələ videoların çoxu realdır. Hələ yazılanların arxasında insanlar var. Hələ.

Və mən, bütün bu qorxulara baxmayaraq, qərar verdim: bu dövrü sonuna qədər şüurlu şəkildə yaşamaq istəyirəm. 98–2008 arası gənc olduğum üçün çox şeyi “sadəcə yaşadım”, indi isə sadəcə izləmək yox, dərk etmək istəyirəm.

Çünki bəzən ancaq keçmişdə nə yaşadığımızı bilmədiyimiz üçün gələcəyi də dərk edə bilmirik.