23. "mən kiməm" və "hardayam" sualımın cavabına məni qısa yoldan aparan insan və filisof. bu iki sual insanın özünə qarşı açdığı ən böyük müharibələrdən biridir. çünkü insanların bu suallara verəcəkləri cavablar, özlərini inandırdığı müddətcə fərd olduqlarını isbatlayır. insanlar bu iki suala özlərinin belə inanmadıqları cavablar verməyə bilərlər, amma iki suala da verəcəyimiz yarı gerçək yarı yalan cavabımız olsun.
nietzsche mənim üstadım deyil. çünkü bu sualları yaradan insanın tələbəsi olaraq qalmaq, üstadın zəyifliyinə işarədir.
soyluluq və yaxşı olanın fərqi nədir? - soylu olan yaxşı olduğu hər yerdə daha inqılabçı və yaradıcı, yaxşı isə, işində yaxşıdır sadəcə. soylusunuz yoxsa yaxşı?
fərd və kollektiv - nietzschenin üst insanı dəyəri yaradırdı, marksın insanı istehsalçı. tarix boyu güclülər zəyifləri məğlub etdilər. bu bəlkə də tarixin ikiüzlülüyü idi, bilmirəm. amma zəyiflərin uduzmaqdan və fərdliyi atmaqdan başqa əllərində çarə qalmamışdı. onlar daha sonra ailə, dostluqlar, birliklər halında birləşərək güclülərə qarşı dirənməyə başladılar.
üst insan. - insan, heyvanla üst insan arasında sıxılmış, gərginliyindən titrəyən bir ipdir. o ipin üstündə təhlükələr sıralanıb. o ipin üstündə insana aid olmayan lazımsız dəyərlər toplanıb, insan üst insana tərəf yaxınlaşdıqca onları öldürməlidir.
nietzsche və bədən. nietzsche bədənin önəmini və insanın ona verməli olduğu dəyərini öyrətdi. bədənin dərin dili var və onun fərqinə varmalı, ondan zövq almalıdır üst insan. zərdüşt bu fikirləri ağlında ölçüb biçdiyi vaxt ilan tərəfindən sancılır. ilan bu zəhərin kəskin olduğunu və zərdüştün ölümlə bütünləşəcəyini ifadə edir. zərdüşt bütün o ağır zəhərin soyuqluğuyla ilana gülür və harada görülüb soysuz bir ilancığın, soylu aslanı yerə yıxacağı? sualını verir. ilan, sandığı yeri diliylə yalayır və zərdüşt yoluna davam edir.

"mən sadəcə rəqs edəbilən tanrıya inanıram"

son olaraq isə; zəyiflər, güclüləri öz güclərindən utanmağa məcbur etdikləri üçün, qazandılar.
dəyərini bilməlidir insan...