1. hər dəfə rastıma çıxanda azərbaycanda aylıq ən çox satılan kitablar siyahısına nəzər salıram. kitabları ən çox satılan müəlliflər arasında ilk pillələrdə demək olar ki, hər dəfə xalid hüseyni, çingiz abdullayev, elxan elatlı, elxan qaraqan, paulo coelho, varis kimi isimlər olur. və bu yaxında baş qaldıran mübahisə diqqətimi cəlb etdi. "əli və nino" kitab mağazasının sahibi nigar köçərli belə bir bəyənatla çıxış etdi ki, bəs mağazalarda kimin kitanı ən çox satılırsa, deməli əsl yazıçı onlardır, yaza bilən onlardır. bu sözlərdən sonra başda yazıçı şərif ağayar olmaqla bir neçə yazıçı buna qarşı çıxdı və bildirdilər ki,satış həcmi yaxşı yazıçı olmağın meyarı ola bilməz. başqa bir yazıçı bildirdi ki, mən çingiz abdullayevin yazdığı romanlardan yazası olsam, bir həftəyə bir kitab yazaram.
məncə burda hər iki tərəf yanlışlığa yol verir. birincisi, nəzərə almaq lazımdır ki, azərbaycan oxucusu ciddi kitab oxumağa, belə demək mümkünsə, onu olduğu kimi "həzm etməyə" hələ hazır deyil. bu mənada ən çətin yazan yazıçılardan, məsələn ceyms coysun və ya marcel proustun kitablarını gətirib vitrinə qoysan, onlar lazımi miqdarda satılmayacaq, onu alanların hamısı demirəm, ən azı 60 - 70 faizi kitabın 5 - 6 səhifəsini oxuyub qırağa atacaq. bu yazıçıların yazdıqlarını oxumaq, dərk etmək olduqca çətindir, bunu yalnız ədəbiyyatçılar, tənqidçilər və olduqca mütaliəli oxucular bacarar. amma eyni zamanda ceyms coys dünyanın ən qüdrətli yazıçılardan, onun yazdığı olduqca mürəkkəb dildə olan "uills" romanı ən mükəmməl romanlardan biri hesab olunur. eıəcə də marcel proustun yazdığı "itmiş zamanın arxasında" romanı ən iri həcmli, amma eyni zamanda ən gözəl romanlardan hesab olunur. bu nə deməkdir? dediyim kimi, onların kitabları bəlkə azərbaycanda çox satılmaz və bəyənilməz, amma bu onların yaxşı yazıçı olması həqiqətini inkar etmir. digər tərəfdən nigar köçərlinin də bir sözündə həqiqət var ki, "yazıçı gərək oxucu üçün yazsın". amma mən bu cümləni biraz dəyişdirərdim, yazıçı gərək oxucusunun potensialını nəzərə alıb yazsın. bəli, əsas məsələ budur. azərbaycan yazıçısı əgər çox satılmaq istəyirsə, öz oxucusunun kitab oxuma səviyyəsini, onu "həzm etmə" səviyyəsini nəzərə alıb yazmalıdır. o zaman əminəm ki, az satılmaqdan və kitabları az satıldığına görə "zəif yazıçı" sayılma "damğa"sından qurtula bilər.yox əgər o deyirsə ki, xeyr, mən olan potensialımla yazacam, yazı dilim çox mürəkkəb olacaq, sujet qarmaqarışıq olacaq, bir sözlə "coysvari" yazacam, onda o bu dövrdə satılmamaqdan şikayət etməməlidir. zatən zaman hər şeyin qiymətini özü verir. zamanında franz kafkanın yazdıqlarını tənqid edirdilər, onu başa düşmədiklərini deyirdilər. və ya başqa bir misal, rəssam vinsent van goghun yaşadığı dövrdə heç bir əsəri satılmadı, onu alan tapılmırdı, amma indi dünyanın ən qüdrətli rəssamlarından hesab olunur, əsərlərinə dəyəri milyon dollarlarla qiymət qoyulur.