qiyamət surəsi

1. quranın 75ci surəsi. qiyamət günündən, insanların öldükdən sonra dirildiləcəklərindən, günah işləyənlərin qiyamət günündə çəkəcəklərindən, insanların başıboş buraxılmadığından bəhs olunur

2. uşaq vaxtı ilk dəfə eşidəndə götümün tir-tir titrəməyinə səbəb olan surə

3. məkki (məkkə şəhərində nazil olan) surə. sufizmdə geniş istifadə olunan nəfs-i ləvvamə (peşmançılıq çəkən nəfs/ ruh/ insan ) termini bu surədən əxz olunub. surə kontekstində qiyamət günündə tanrının hüzuruna imansız halda gələnlərin, yaxud, imanı olub da ilahi dərgaha əliboş gələn bi-əməllərin psixoloji vəziyyətini əksetdirən negativ bir söz birləşməsidir. sufizmdə isə terminləşərək əksinə, müsbət çalara sahibdir deyə bilərik. kamillik yoluna qədəm qoymaq üçün peşman, öz-özünü içində yeyən, daim qınayan ruh yəni nəfs-i ləvvamə lazımdır. çünki bu mərtəbənin altı ən alt mərtəbədir. nəfsi-əmmarə adlanan bu alt mərtəbədə insanın heyvani təbiəti (bədən qəfəsi/ şeytan və s. kimi sözlərlə simvolik ifadə edə bilərik) ilahi, metafizik dünyaya aid olan, bu dünyada "qürbətdə" olan ağıla/ruha üstün olur. öz-özünü idarə edə bilmir. nəfsi-əmmarə daim "pislikləri" əmr edir. bu baxımdan könlünü mənəvi inkişafa açıq tutan nəfs-i ləvvamə daha uca dərəcələri əldə etmək üçün bir müqəddimə rolunu oynaya bildiyinə görə sufilər/dərvişlər/ariflər tərəfindən təqdir edilir. təbii ki orda yapışıb qalmamalısan, bunu fürsətə çevirib bir sonraki levelə keçməlisən, yoxsa vəzyətin xaraftı -*

bu surənin 23-cü ayəsi müsəlman sxolastikasında "ru'yətullah" (tanrının qiyamət günü görsənməsi) kimi bilinən məşhur mövzu kontekstində mübahisə predmeti olmuşdur.

əhl-i sünnə (sünni) sxolastikləri tanrının qiyamət günü görünəcəyini müdafiə etmiş və bu ayədəki "(qiyamət günü) rəbblərinə baxarlar" ifadəsini arqument olaraq göstərmişlər.

çox vaxt, islam dünyasında rasionalizmin ilk nümayəndələri kimi qələmə verilən mötəzilə, həmçinin, şiə məktəbləri tanrının görünməsinin absurd olduğunu, zira görünə bilmənin cismə xas bir xüsusiyyət olduğunu, cism isə yaradılmış bir şey olduğuna görə yaradan tanrıya bu cür xassəni isnad etməyin qəbul edilməz olduğunu müdafiə etmişdirlər.

bu ayənin isə "rəbblərinə baxarlar, yəni onun razılığını, bağışlamağını, mərhəmətini və s. gözləyərlər" kimi mənalara gəldiyini söyləyirlər. bundan başqa yenə quranda nəql olunan, tanrıyı görmək istəyən musaya, "tur-i sina dağına bax, nurum əks olunacaq, əgər dağa baxa bilsən, məni də görə bilərsən " kimisindən buna bənzər nida gəlməsi, nəticədə tur-i sina dağının parçalanması hadisəsini dəlil göstərirlər. nəticədə, özünü itirən musaya tanrı "məni heç vaxt görə bilməzsən (lən tərani)" deyir. təbii sünnilər də deyir o bu dünyaya aiddir, burdaki, bundünyadaki gözlərlə görə bilmərik zad -* anlayacağınız hamının, hər şeyə cavabı var. məzhəb, fikri, siyasi təmayül dediyin zatən bu cavablardan birini seçməkdir.

la zatən bu insanlar, hamının (xüsusən inancda ) özünə görə öz arqumenti, öz nəzər nöqtəsi var olduğunu anlasaydılar, bəlkə də "yaxın şərq"də qiyaməti geciktirmişdilər.

qiyamət surəsi

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!