1. Tam adı: materializm və empiriokritisizm: mürtəce fəlsəfə haqqında tənqidi qeydlər. Vladimir lenin tərəfindən 1908-ci ilin fevralından oktyabr ayına qədər yazılmış və 1909-cu ilin may ayında ilyin adı altında çap edilmiş, başda ernst max olmaqla, bir sıra empiriokritik filosofun idealist baxışlarını hərtərəfli və əsaslı şəkildə tənqid edən fəlsəfi əsər. bu əsərin xüsusiyyəti, marks-engels ruhunda yazılmış olmasıdır; əsərdə zaman-məkan, səbəbiyyət, zərurət, azadlıq kimi marksizmin və elmi sosializmin başlıca prinsipial məsələlərinin son dərəcə uğurlu analizi verilmişdir.

Əsər, o dövrdə fizika dünyasında yenicə yaranmaqda olan və bəzi çaşbaş qalmış fizika sahəsinin nümayəndələrini özünə cəlb edən, ernst maxın təmsil etdiyi empiriokritisizm cərəyanının mahiyyət etibarilə xalis metafizik idealizm olduğunu çılpaq şəkildə ortaya qoyur. Halbuki bu cərəyan özünü materializmdən və idealizmdən müstəqil, yüksəkdə və ortada görür. Müəllif bu əsərdə, özünü marksist adlandırmayan Qərbi avropa maxistlərindən fərqli olaraq, özlərini marksist adlandıran rus maxistlərinin empiriokritisizmin və empiriomonizmin bayrağı altında marks-engelsin dialektik materializm fəlsəfəsinə qarşı yönəltdikləri təftişçi "düzəlişlərdən", bunların geriyə doğru gedən, yeni din, idealizm tərənnüm edən mürtəce fəlsəfə olduğu nəticəsini ortaya qoyur və keçmiş idealist mütəfəkkirlərin vaxtilə söyləmiş olduğu köhnəlmiş fikirlərinin yeni termin və sözlərlə yenidən dövriyyəyə buraxıldığını göstərir. Bu barədə danışarkən yum və berkli kimi filosofların əsərlərindən tez-tez sitatlar gətirir (bax: subyektiv idealizm).

Əsər, cəmiyyətin qabarma və çəkilmə kimi irticaya yuvarlandığı periodik dövrlərdə tərəqqiyə, sıçrayışa, elmdə inqilaba qarşı əyləc rolu oynayan mürtəce ideyalara qarşı istifadə edilə biləcək nəzəri bir silah, fikri təchizat xəzinəsinə qazandırılmış şahəsərdir.