bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

maraş qətliamı


130 | 1 | 3

əjdahalar  googlla


    Yalnız deyilsən!

    Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.

    Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.

    1. 1978-ci ilin 19-26 dekabr tarixləri arasında Türkiyənin maraş bölgəsində ələvilərə qarşı törədilən silsilə qətliamlardır. Qətliamın başladığı tarixə qədər ölkədə, ələlxüsus qarşıdurmanın yaşandığı maraş bölgəsində tez-tez ələvi-sünni mübahisələri yaşanırdı. Çoxunun 12 sentyabr çevrilişinə ayaq yeri qoymaq üçün məqsədli törədildiyini düşündüyü qırğınlar çox dəhşətli mənzərələrə şahid olmuşdu.

    Hadisələrin başlanğıcı 19 dekabr axşamında maraşdakı "çiçək" kinoteatrında ikinci dünya müharibəsi zamanı Krım tatarlarının sovetə qarşı dirənişindən bəhs edən və dövrün milliyətçi tək-tük işlərindən sayılan "günəş nə zaman çıxacaq" filminin nümayişi zamanı salona bombanın atılması ilə oldu. Sağçı şəxslər provakasiyanın solçular tərəfindən edildiyini düşünüb gecə ilə dövrün iqtidar partiyası olan cümhuriyyət xalq partiyasının bölgə binasına, poçt mərkəzinə və müəllim dərnəyinə hücum çəkdilər. Bombanı atan şəxsin əslində milliyətçi hərəkat partiyasının nəznində yaradılan ülküçü gənclik dərnəyi üzvü ökkeş kəngər olduğu iddia edildi, hətta sonradan çıxan yazışmalarda kəngərin yardım üçün dərnəyin Ankara bürosuna da müraciət etdiyi bildirildi.

    Ertəsi gün isə milliyətçilər tərəfindən ələvilərin çoxluqda olduğu yörüksəlim məhəlləsindəki bir çayxanaya bomba atdılar. amma bomba beton divara dəydiyi üçün böyük miqyaslı tələfat olmadı, yaşlı bir ələvi vətəndaş həlak oldu. 22 dekabr günorta saatlarında isə solmeyilli iki müəllim məktəbdən çıxarkən hücuma məruz qalaraq həlak oldular. Onların nəşlərinin gətirildiyi məsciddə olan sağçı-milliyətçilər cənazələri məscidə qoymayacaqlarını dedilər və solçuları o ərazidən uzaqlaşdırdılar. Maraş Valisi Tahsin soylu münaqişənin əvvəlində bölgəyə əlavə polis qüvvələrinin gəlməsini tələb etsə də, tələbi qəbul edilməmişdi. Bundan istifadə edən sağçılar elə həmin gün şəhər mərkəzinə gəlib buradakı solçularla və ələvilərlə davaya girdilər, nəticədə sağdan 3 nəfər həlak oldu.

    23 dekabr günü isə sağçı qrup 3 yoldaşlarının öldürüldüyü üçün qisas almaq qərarına gəldilər. Dostlarının nəşlərini məscidə gətirən sağçılar böyük bir məclis keçirmək istəyərkən Vali soylu müəllimlərin məclisi olmadığı üçün buna da icazə verməyəcəklərini səsucaldan vasitəsilə demək istəsə də, bilinməyən səbəblərdən dolayı bunu sakinlərə çatdırmaq olmadı və sağçı qrup öz işlərinə davam etdilər. Elə həmin gün məscidlərdən "qana qan", "dinsizlərə ölüm" xütbələri verildi və ələvilərin yaşadıqları məhəllələrə hücum edildi. Günlərlə Qadın, uşaq, qoca, cavan ayırd etmədən rəsmi rəqəmlərə görə 100-dən çox, qeyri-rəsmi isə bunun 4-5 qatı sakin qətlə yetirildi. Münaqişə boyunca demək olar ki, bölgədə olan polislərin də hissə-hissə geri çəkilməsi nəticəsində nəticəsində qırğının miqyası genişləndi, 26 dekabrda isə ətraf ərazilərdən gətirilən qüvvələrlə ara sakitləşmişdi.

    Hadisələrə görə 800-dən artıq şəxs hərbi vəziyyət məhkəmələrində təqsirləndirilmiş, onların məhkəmə prosesi də 1991-ci ilə qədər uzanmışdı. Mühakimə nəticəsində onlardan 29-u edama, 7-i ömürlük həbsə, 321-i isə 1-24 il arası həbsə məhkum edildi, Lakin heç biri öz cəzasını çəkməmişdir. Belə ki, hərbi vəziyyət məhkəməsinin verdiyi edam qərarını ali məhkəmə pozmuş və edamları həyata keçirməmişdir. 1991-ci ildə qəbul edilmiş "terrorla mübarizə haqqında" qanunla birlikdə həbsə məhkum edilənlərin cəzası əvvəl təxirə salındı, sonra isə ümumiyyətlə ləğv edildi. Hətta həmin şəxslər, xüsusən də hadisələrin başlanğıcını qoyan ökkeş kəngər (soyadını şendiller olaraq dəyişdirdikdən sonra) milliyətçi-dindar partiyalardan millətvəkili kimi seçilib Türkiyə parlamentinə daxil oldular.

    O günlərdən bəri həmin zonada ələvilərin nüfusu 80% azaldı və etnik zəmində münaqişənin siyasi oyunlara görə baş qaldırması indiyə kimi durulmayan qırğınlara səbəb olur.

    Qətliamlar bağlı digər məlumatları aşağıdan araşdıra bilərsiniz:
    (youtube: )


üzv ol
Modalı bağla





...