Bildiyiniz kimi insanlar olaraq özümüzü homo sapiens (ağıllı insan) olaraq adlandırırıq. jonathan isə iddia edir ki, insanlığın bu səviyyəyə gəlməsində, ağıllı olması qədər, bəzən bu ağılla heç uzlaşmayan hekayələr uydura bilmə qabiliyyəti də çox önəmli bir rol oynayır. buna görə də insanlığı Homo fictus (fiction, hekayə yarada bilən) adlandırır. bu fikrə görə bizlər min illər boyunca hekayə danışma gücümüzdən istifadə etmişik və bu sayədə bu qədər inkişaf etmişik, aya gedmişik, yüksək səviyyəli texnologiyamız var və s. bəs bu hekayələr tam olaraq necə təsir edib/edir bizlərə?
bu hekayələrə örnək kimi ən son izlədiyiniz filmi götürə bilərsiniz. orada paketlənmiş gözəl bir film, hekayə var və o hekayənin içərisinə daxil olmaq üçün zamanınızı xərcləyirsiniz. amma hekayələri sadəcə almaqla qalmırıq, onları yaradırıq da. məsələn dostunuzla görüşdüyünüz zaman öz həyatlarınızı bir hekayə şəklində təqdim edirsiniz bir-birinizə, başqaları ilə bağlı qeybət edir, hekayələr yaradırsınız və bu hekayələr sizi bir-birinizə yaxınlaşdırır. hekayələrin birləşdirici gücünün ən böyük örnəyinə baxaq: dinlər.
insanların ən çox inandığı dinlərə baxdığınız zaman orada sadəcə rasional bir şəkildə hazırlanmış qaydalar listi yox, müəyyən hekayələr də görəcəksiniz. ölümdən sonrakı həyat, o həyatın içərisindəki obrazlar, orda yaşanılacaq şeylər; hamısı o qədər ətraflı bir şəkildə hazırlanıb ki, bir çoxumuz bu hekayələrin bizi birləşdirməsinə maneə ola bilmirik.
Reklamlardan da örnək verim. Məsələn bir çoxumuz “bizim ürünümüz çox gözəldir. gəlin alın.” deyən bir markanı çox ciddiyə almarıq. Amma bir də coca-cola reklamlarına baxın. Mükəmməl şəkildə yaradılmış hekayələrlə dolu olduğunu görəcəksiniz bu reklamların. “Bu ailə illərdir coca-cola içir və xoşbəxtdirlər, gəl sən də iç və xoşbəxt ol.”
Örnəklər çoxaldıla bilər amma istər a topluluğundaki "b topluluğu filan filan şeyləri edir, onlara yaxınlaşmayaq" hekayəsinin a toplumunu bir yerdə tutma özəlliyindən yola çıxın, istərsə də sözlükdə hekayə halında yazılan entry-lərin məqalə şəklində yazılanlardan daha çox diqqət çəkdiyi örnəyinə. Hamısı ağıllı, sapiens olduğumuz qədər homo fictus da olduğumuza bir işarədir. toplumumuz, kültürümüz və ən önəmlisi həyatlarımız hekayələrin üzərinə qurulub.
mövzu ilə əlaqəli : The storytelling animal: Jonathan Gottschall at TEDx:
(youtube: 
)
)tənqid 1. jonathan-ın homo fictus-u kateqoriyalandırma şəklinin yanlış olduğu fikrindəyəm. fictus-u sapiens-ə bərabər olan, onu əvəzləyən bir çoxluq olaraq qəbul edir amma fikrimcə fictus, sapiens-in alt çoxluğu olmaqdan iləri gedə bilməz. yəni, hekayə danışma gücümüz ağlımızın bir by-product-ından başqa bir şey deyil.
qeyd 1. bu qavramlarla çox yeni tanış olmuşam lakin hekayələrin həyatımıza yerləşmə şəkli və əsasən də həyatlarımızı anlamlı bir hala gətirmək üçün bu həyatları hekayə paketləri halına gətirməyimiz olduqca diqqətimi çəkir. fikri inkişaf etdirə bilsəm yeni bir entry olaraq başlıq altında paylaşacağam.