Pieter Brugelin isanın ölüm fərmanı verildikdən sonra Qolqota təpəsinə doğru edilən "kədərli yol"- via dolorosanı əks etdirdiyi məşhur əsəri. Bruegel bu əsərini anaxronistik şəkildə- flamand torpaqlarında və hadisənin baş verdiyi dövrdən fərqli bir dövrdə təsvir etmişdir.
əsəri tam ortadan ikiyə bölsək, sol tərəfdə aydınlıq, yaşıllıq, canlılıq və paklıq, sağ tərəfdə isə qaranlıq, qara buludlar, sümüklər və qarğalar görünür. sol tərəf tanrının verdiyi gözəllik və paklığı təmsil edərkən sağ tərəf insan əli ilə meydana gələn ölüm və dəhşətlərin simvolu olaraq qəbul edilir. bu, bir növ yaşamdan ölümə qədər olan yol olaraq da qəbul edilə bilər.
bruegel əsərin tam ortasına xaçı daşıyan və altında əzilən isanı yerləşdirib. əsərin həmin hissəsinə diqqətlə baxılmasa, onun isa olduğu anlaşılmır. isa digər insanlarla eyni səviyyədə verilmişdir. eyni zamanda tam ortada yerləşməsinin səbəbi də hadisələrin onunla əlaqəli olduğu, onun ətrafında döndüyünü göstərməkdir.
rəsmin sağ alt hissəsində isə məryəm, yuhənna və Maria maqdelenayı görürük. onların arxasında isə isanın ölümünə gözyaşı tökən qadınlar var. Bruegel digər rəssamlardan fərqli olaraq məryəmi çarmıxın dibində yox, daşın üstündə, isaya arxasını dönmüş şəkildə təsvir edir.
əsərin ən maraqlı hissəsi isə daşların üstündə yerləşdirilmiş dəyirman hissəsidir. Bruegel çox qəribə şəkildə dəyirmanı yüksək bir qayalığın üstünə qoyur və üzərində düşünməmizi tələb edir. analizlər içində ən məntiqlisi mənim üçün bu idi: isa müqəddəs Pyotra yunanca Petra- qaya adını vermişdi. dəyirmanın inşa edildiyi qayalıq isə isanın Pyotra "mən təlimimi bu qaya parçasının üzərinə quracam" deməsini xatırladır. məhz bununla da bruegel, bəlkə də, isanın təliminin ucalığını və isa öldürülsə də, təliminin ölməz olduğunu göstərmək istəyirdi.
bir digər alternativ isə dəyirmanın istifadəsi ilə əldə edilən çörəklə bağlıdır. çörək, yuhanna 6:51-dəki "göydən enmiş olan diri çörək mənəm. bu çörəkdən yeyən sonsuzadək yaşayacaq. dünyanın yaşamı uğrunda verəcəyim çörək də mənim bədənimdir" cümlələrini yada salır.
əsərin nəticə hissəsində isə qolqotanı görürük. insanlar tamaşaya baxarmış kimi yığılıb, uşaqlarını da özləri ilə birgə gətirib isanın ölümünü görmək üçün gözləyirlər. o zamanlarda, bildiyimiz kimi, ölüm cəzaları insanların tamaşası idi, bunu tragik bir hadisə kimi görmürdülər.
meydanda artıq 2 çarmıx hazırlanıb. bunlar oğrular olan Dismas və Gestus üçün olan çarmıxlardır. isanın çarmıxı üçün isə çuxur qazılır.
ətrafda qarğaların üstündə dolandıqları çarxları görürük. bu çarxlarda da cəzalı insanlar qarğalara yem olmaq üçün asılırdı. çarxların üzərində bir qisim parçalar hələ də qalıb.
və qara buludlar- ölümün simvolu, əsərin yekun hissəsi.
yardımçı mənbə:
umberto arte- "umberto arte ile sanat- ıv"- "caravaggio'dan, aziz petrus'a itiraf edemediklerimiz"