elm və fəlsəfə arasındakı əlaqəni müəyyənləşdirərkən birinci onu bilmək lazımdır ki, fəlsəfə və elm bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədədir və ilk böyük filosofların bir çoxu həm də elm adamları olublar. misal üçün, fales - riyaziyyatçı, Arximed - fizik və s. Fəlsəfə ilə elm arasındakı bu yaxın əlaqəyə görə fəlsəfəni elmlərin anası adlandıranlar da var idi. elmin fəlsəfədən ayrılması riyaziyyatdan başlamışdır. sonra təbiət elmləri və nəhayət ictimai elmlər fəlsəfədən ayrıldı. ancaq bu ayrılığa baxmayaraq, elm və fəlsəfə arasındakı bu yaxınlıq eyni səviyyədə olmasa da, bu gün də davam edir. Bu iki bilik sahəsinin sıx əlaqəsi sayəsində elm fəlsəfəsi adlı bir sahə də ortaya çıxmışdır.
elm və fəlsəfə oxşar və fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Məqsəd baxımından onlar arasında bir paralellik var. Onların hər ikisi hazır və stereotip məlumatla kifayətlənməyib, öz metodlarına uyğun olaraq aktiv və tənqidi şəkildə həqiqəti anlamağa, izah etməyə və şərh etməyə çalışırlar. Yenə də hər ikisi bəzi oxşar məntiqi prinsiplərdən istifadə edirlər. Hər ikisində yeganə məqsəd dünyanı və insan həyatını anlamağa çalışmaqdır. Hər ikisində süzgəcdən keçirilməmiş məlumat etibarlı hesab edilmir.
Elm və fəlsəfə arasında bəzi mühüm fərqlər də var. Bu fərqlər - mövzu və metod fərqləridir. Elm ümumi olaraq, etibarlı və müşahidə edilə bilən faktlardan irəli gəlir. Eksperimental üsuldan istifadə edərək əldə etdiyi nəticələri eyni şəkildə faktlara qayıdaraq təsdiq edir. Fəlsəfədə isə bir növ insan həyatdan və varlıqlardan hərəkətliliyini qoruyub saxlaya bilir. Lakin fəlsəfə öz nəticələrini əsaslandırmağa çalışsa da, faktlara deyil, yalnız məntiqi təhlilə diqqət yetirir. Filosof təcrübə, eksperiment apara bilməz. Filosofun təqdim etdiyi məlumatların etibarlılığı təcrübə ilə deyil, daxili ardıcıllıqla yoxlanılır. elmin üzə çıxardığı elmi biliklər texnologiya mənbəyidir və bununla da bəşəriyyətə əməli fayda verir. fəlsəfədə ölçmə aparmaq mümkün olmadığından onun əsasında heç bir texnologiya qurmaq mümkün deyil. Fəlsəfənin vəzifəsi insana əməli fayda vermək deyil, bir mövzunun mahiyyətini və anlayışların mənasını anlamağa çalışmaqdır. fəlsəfə ümumbəşəri biliyə əsaslanır və varlıqdan bütöv şəkildə bəhs edir. Elm isə varlığı hissələrə ayıraraq ətraflı araşdırır. Hər bir elm varlığın hər hansı bir hissəsi ilə məşğul olur. Fəlsəfə isə həmişə varlığın mahiyyətini bilmək istəyir. Elm varlığın mahiyyəti ilə deyil, hadisə ilə faktlar arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsi ilə məşğul olur. Varlığı anlamaq üçün elm “necə?”, fəlsəfə isə "niyə?" sualını verir.
elm fəlsəfədən yaranmışdır. ona görə də onları bir-birindən ayrı təsəvvür etmək olmaz. Xüsusən də elm, özünün doğulduğu fəlsəfə olmadan mövcud ola bilməz. Ümumbəşərilik kimi əsas ortaq məxrəcdə qovuşan bu iki sahəni bir-birindən ayırmağın mümkün olduğunu iddia edənlər, müasir elmin də fəlsəfənin təməl prinsiplərinə söykəndiyini görməzlikdən gəlirlər. Fəlsəfənin verdiyi suallar elmə yeni tədqiqat sahələrini kəşf etməyə imkan verir. Fəlsəfə alimlərə öz işlərində yaradıcı olmağa xidmət edir. Fəlsəfə alimlərə çoxlu perspektivlər təklif edir və onlara daha geniş spektrdə baxmağa imkan verir.
